Μάστιγα η χρήση ναρκωτικών από ανηλίκους

Σε μάστιγα εξελίσσεται η χρήση ναρκωτικών από ανηλίκους στην Κύπρο και ιδιαίτερα από μαθητές. Τα πρώτα δείγματα της χρήσης ουσιών γίνονται αντιληπτά από τους καθηγητές στους σχολικούς χώρους, ωστόσο, η χρήση δεν περιορίζεται μόνο στα σχολεία, αλλά εξαπλώνεται και σε διάφορους εξωσχολικούς χώρους, όπου συχνάζουν και δραστηριοποιούνται οι μαθητές. Το θέμα της διακίνησης και χρήσης ναρκωτικών ουσιών τέθηκε στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών την Τετάρτη, 6 Μαρτίου, όπου η αναπληρώτρια Πρόεδρος της Επιτροπής, Φωτεινή Τσιρίδου, ανέφερε ότι, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου το 2019, που παρουσιάστηκε εντός της Επιτροπής, γίνεται χρήση ουσιών από ανηλίκους «σε ποσοστό 9% στα παιδιά σε ηλικίες από 14 έως 18 ετών» και μάλιστα ένας στους πέντε από αυτούς τους ανηλίκους έκαναν καθημερινή χρήση. Η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Δέσπω Μιχαηλίδου, σε υπόμνημά της στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, τόνισε την ανάγκη να δημιουργηθεί ένα κοινό αρχείο για κάθε ανήλικο, ώστε να έχουν πρόσβαση όλες οι αρμόδιες Υπηρεσίες για το συγκεκριμένο θέμα. Στατιστικά στοιχεία από έρευνες των αρμόδιων φορέων αποδεικνύουν την κρισιμότητα της κατάστασης.

Τα στοιχεία της ΥΚΑΝ

Συγκλονίζουν οι αριθμοί που αφορούν σε μαθητές. Όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία της Υπηρεσίας Καταπολέμησης Ναρκωτικών (ΥΚΑΝ), το 2021 καταγράφηκαν 30 ποινικές υποθέσεις μαθητών που έκαναν χρήση ναρκωτικών, από τους οποίους οι 21 ήταν Κύπριοι και οι εννέα αλλοδαποί. Επιπλέον, το 2022 καταγράφηκαν 37 μαθητές χρήστες ναρκωτικών, από τους οποίους οι 32 ήταν Κύπριοι και οι πέντε ήταν αλλοδαποί, ενώ το 2023 συνολικά καταγράφηκαν 27 μαθητές, από τους οποίους οι 15 ήταν Κύπριοι και οι 12 αλλοδαποί. Ωστόσο, όσον αφορά τον αριθμό των ανήλικων προσώπων που προωθήθηκαν στο δικαστήριο, το 2021 ήταν 18 ανήλικοι, το 2022 ήταν επτά ανήλικοι και το 2023 ήταν οκτώ ανήλικοι.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, από το 2021 μέχρι το 2023 καταχωρήθηκαν 130 ποινικές υποθέσεις για ανηλίκους ηλικίας από 14 έως 17 ετών, από τον συνολικό αριθμό των 2.973 ποινικών υποθέσεων των τριών ετών. Συγκεκριμένα, το 2021 από τον αριθμό των 861 ποινικών υποθέσεων οι 37 υποθέσεις αφορούσαν ανήλικα πρόσωπα, το 2022 από τον συνολικό αριθμό των 1.017 ποινικών υποθέσεων οι 49 υποθέσεις αφορούσαν ανήλικα πρόσωπα και το 2023 από τον συνολικό αριθμό των 1.095 ποινικών υποθέσεων οι 44 υποθέσεις αφορούσαν ανήλικα πρόσωπα. Επίσης, από τον συνολικό αριθμό των ενεχόμενων ανήλικων προσώπων, 138, οι 65 ήταν Κύπριοι και οι 42 ήταν αλλοδαποί.

Μεγαλώνοντας λίγο την ηλικιακή ομάδα των νέων, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΥΚΑΝ, το 2021 είχαν καταχωρηθεί 253 υποθέσεις νεαρών από 18 έως 24 ετών που έκαναν χρήση ναρκωτικών, το 2022 καταγράφηκαν 298 ποινικές υποθέσεις και το 2023 καταγράφηκαν 338 ποινικές υποθέσεις. Από τον συνολικό αριθμό των ενεχόμενων προσώπων, που ανήλθε στους 978, οι 631 ήταν Κύπριοι και οι 347 ήταν αλλοδαποί. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο συνεργασίας για νεαρούς συλληφθέντες, σημειώνεται ότι το 2021 παραπέμφθηκαν σε πρόγραμμα θεραπείας 115 νεαροί, το 2022 παραπέμφθηκαν 108 νεαροί και το 2023 παραπέμφθηκαν 126 νεαροί χρήστες ναρκωτικών ηλικίας 18 έως 24 ετών.

Γραμμή «1498»

Στην Υπηρεσία Καταπολέμησης Ναρκωτικών λειτουργεί η Τηλεφωνική Γραμμή Ανταπόκρισης και Βοήθειας 1498. Μέσω αυτής της γραμμής παρέχεται στο κοινό η δυνατότητα να αποταθεί - είτε ανώνυμα είτε επώνυμα - και να ζητήσει βοήθεια ή να συμβουλευθεί ή ακόμη και να πληροφορηθεί γύρω από τις ουσίες εξάρτησης. Επιπρόσθετα, ο πολίτης μπορεί να διαβιβάσει πληροφορίες σχετικά με τα ναρκωτικά, υποβοηθώντας έτσι το έργο της Αστυνομίας. Σημειώνεται ότι, σε κάθε περίπτωση, θεωρείται η εχεμύθεια και εμπιστευτικότητα ύψιστη προτεραιότητά μας. Η Τηλεφωνική Υπηρεσία Άμεσης Ανταπόκρισης και Βοήθειας «1498» από το 2017 είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Υπηρεσιών Τηλεφωνικής Βοήθειας “FESAT”.

Μάστιγα της κοινωνίας

Όπως αναφέρει στη «Σ» η βουλευτής Φωτεινή Τσιρίδου χρειάζεται «καλύτερο πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ ΥΚΑΝ και σχολικών μονάδων, ώστε να μπορεί η Υπηρεσία να παρεμβαίνει με αποτελεσματικό τρόπο», ενώ τόνισε και την ανάγκη ύπαρξης «τουλάχιστον ενός ψυχολόγου σε κάθε σχολική μονάδα», αλλά και «καλύτερης φρούρησης και προστασίας των εισόδων στα σχολεία». «Υπάρχει πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ της ΥΚΑΝ και των σχολικών μονάδων, του Υπουργείου Παιδείας, όμως η συνεργασία δεν φέρνει τα αποτελέσματα που αναμένονται», είπε, προσθέτοντας ότι «οι εκπαιδευτικές οργανώσεις ζήτησαν περισσότερη συνεργασία με την ΥΚΑΝ». «Δεν αναμένουμε οι εκπαιδευτικοί να εντοπίζουν τους χρήστες. Το σημαντικό είναι μεν να υπάρχουν νομοθεσίες, αλλά η κοινωνία έχει υποχρέωση να προστατέψει τα παιδιά. Χρειάζεται να γίνουν πολλά. Μάλιστα, η Επίτροπος Δικαιωμάτων του Παιδιού αναφέρει ότι υπάρχει ανεπαρκής συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς και προτείνει τη δημιουργία ενός κοινού αρχείου για κάθε περίπτωση μαθητή. Χρειάζεται μηχανισμός, με τον οποίον να συνεργάζονται όλοι οι φορείς». Όπως τονίζει, «η χρήση ναρκωτικών από μαθητές είναι η μάστιγα της κοινωνίας, το μεγάλο πρόβλημα και αποτελεί την πιο μεγάλη δύναμη του οργανωμένου εγκλήματος. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να δώσουμε προσοχή σε αυτό το πολυδιάστατο ζήτημα, το οποίο αφορά όλους τους θεσμούς».

Όπως πρόσθεσε, «τον Απρίλιο αναμένεται να δούμε την έκθεση της Αρχής, η οποία διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια, όμως δεν βλέπουμε ότι πάμε καλύτερα, αφού στο δικαστήριο υπάρχουν χιλιάδες υποθέσεις. Είναι κάτι που δεν μπορούμε να το δεχτούμε», τονίζει. «Αναμένουμε τη μελέτη και θα φέρουμε το θέμα ενώπιόν μας. Χρειάζεται νομικό πλαίσιο πρόληψης από μικρές ηλικίες». Σύμφωνα με την κ. Τσιρίδου, η αύξηση είναι εμφανής και θα πρέπει να παρέμβουμε και νομοθετικά. Όπως προσθέτει, «οι εκπαιδευτικοί αντιλαμβάνονται τη χρήση ναρκωτικών από τα κόκκινα μάτια των μαθητών, ενώ πολύ λίγοι γονείς απευθύνονται για βοήθεια».

Δεύτερης γενιάς χρήστες

Πλέον το πρόβλημα της χρήσης ναρκωτικών έχει πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις. Όπως εξηγεί στη «Σ» η Διευθύντρια των κοινωνικών προγραμμάτων της θεραπευτικής κοινότητας Αγία Σκέπη, Ντίνα Παύλου, «υπάρχει κάτι που παλιότερα δεν συνέβαινε στη χώρα μας, δηλαδή έρχονται και δεύτερης γενιάς χρήστες». Όπως τονίζει, «η δυσκολία είναι στο να φροντίζονται. Η θεραπεία κυλά πιο εύκολα, το πρόβλημα είναι το μετά», προσθέτοντας ότι «το στίγμα είναι μεγάλη υπόθεση γιατί η κοινωνία είναι μικρή και η οικογένεια βρίσκεται σε πανικό για να ζητήσει βοήθεια. Η ρίζα του κακού που έχουμε ως χώρα είναι ότι έχουμε παραμελημένο το κεφάλαιο ψυχική υγεία, δεν μαθαίνουμε να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας και επεκτείνεται ο ψυχικός πόνος. Υπάρχει έλλειψη ικανότητας στο να αντιμετωπίσω τα προβλήματά μου. Οι περισσότεροι γονείς ζητούν βοήθεια από την Αστυνομία, όμως η αστυνόμευση είναι μια λανθασμένη προσέγγιση. Καμία χώρα δεν μπόρεσε να πατάξει την καταπολέμηση των ναρκωτικών. Όλη μας η ενέργεια πρέπει να μπει στη μείωση της ζήτησης. Για παράδειγμα, παλιότερα τα προγράμματα πρόληψης έλεγαν να μη δοκιμάσει, τώρα λένε όταν δοκιμάσει, να μη μείνει εκεί. Να μη βρει νόημα η ουσία μέσα του. Ειδάλλως, αν βρει νόημα, θα επαναληφθεί».

Όπως αναφέρει, οι εισδοχές γίνονται άμεσα, εντός της εβδομάδας από την ημέρα που θα έρθει ο έφηβος στην Αγία Σκέπη. Συχνότερα τους φέρνουν η Αστυνομία, η οικογένεια και οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, ενώ σπανιότερα έρχονται από μόνοι τους ή από το σχολείο. Διαμένουν άτομα που έκαναν καθημερινή χρήση ναρκωτικών ουσιών, δεν έχουν υποστηρικτικό πεδίο, λόγω κακοποίησης ή παραμέλησης, δεν πήγαιναν στο σχολείο, είχαν παραβατική συμπεριφορά και χρειάζονται εσωτερικής διαμονής απεξάρτηση. «Τους εντάσσουμε ξανά στο σχολείο. Παρά το γεγονός ότι παίρνουμε παιδιά εκτός σχολικού πλαισίου, ούτε ένα δεν αρνήθηκε την εκπαίδευση. Είναι σημαντικό να μην παραλείψουμε το κομμάτι της εκπαίδευσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι δύο παιδιά, που επανεντάχθηκαν στην κοινωνία, σπουδάζουν Νομική και Ψυχολογία στο εξωτερικό», ανέφερε.

Σήμερα στην Αγία Σκέπη φιλοξενούνται συνολικά επτά άτομα, από τα οποία τα τρία ακολουθούν το πρόγραμμα της κοινωνικής επανένταξης, δηλαδή κάποια πηγαίνουν και στο σπίτι, στο σχολείο και λαμβάνουν θεραπεία από τη δομή, και τα τέσσερα μένουν στην κλειστή δομή, δύο αγόρια και δύο κορίτσια ηλικίας από 15 έως 19 ετών. Όσοι νεαροί διαμένουν έγκλειστοι λαμβάνουν κατ’ οίκον μάθηση, σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, διδάσκονται μουσική, γυμναστική, τέχνη, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, κοινωνικές δεξιότητες, όπως διαχείριση θυμού και άγχους. Το πρόγραμμα ξεκινά από το πρωί μέχρι το βράδυ, ενώ τα Σαββατοκύριακα πηγαίνουν εκδρομή και μέσα στην εβδομάδα για καφέ ή μπιλιάρδο, για να νιώθουν κοντά στην εφηβική ζωή.

Χρήση από φοιτητές

Λυπηρά είναι τα ευρήματα της έρευνας, που πραγματοποιήθηκε από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου σε φοιτητές στη χώρα, όχι μόνο όσον αφορά την χρήση των ναρκωτικών αλλά και την ευκολία πρόσβασης σε αυτά, που, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι, τα έχουν ανά πάσα στιγμή. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα της Αρχής, που πραγματοποιήθηκε σε φοιτητές κρατικών και ιδιωτικών Πανεπιστημίων της Κύπρου για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, προκύπτει ότι οι περισσότεροι φοιτητές, ποσοστό της τάξεως του 40%, πιστεύουν ότι είναι πολύ εύκολο να έχουν πρόσβαση σε παράνομες ουσίες εντός ενός 24ώρου εάν το θελήσουν. Ερωτηθέντες για το αν θεωρούν κάποιο άτομο που χρησιμοποιεί παράνομες ουσίες περισσότερο ασθενή ή περισσότερο εγκληματία, 4 στους 10 φοιτητές απάντησαν, και κυρίως οι γυναίκες, ότι τον θεωρούν περισσότερο ασθενή.

Κληθέντες να απαντήσουν για το αν έχουν δοκιμάσει ποτέ μαριχουάνα ή χασίς, το 32% απάντησαν θετικά, ποσοστό στο οποίο οι περισσότεροι ήταν άνδρες 39% και γυναίκες 26%. Ειδικότερα, το 32% των φοιτητών απάντησαν ότι δοκίμασαν έστω και μια φορά σε όλη τη ζωή τους, το 18% κατά τον τελευταίο χρόνο και το 11% κατά τον τελευταίο μήνα. Επικράτηση της χρήσης κάνναβης σημειώνεται ανάμεσα στους φοιτητές και στον γενικό πληθυσμό ηλικίας 15 με 34 ετών. Ενδεικτικά, σε άλλη ερώτηση για το αν έχουν δοκιμάσει ποτέ κοκαΐνη, το 4,3% απάντησαν θετικά. Επίσης, σε άλλη έρευνα προς τον γενικό πληθυσμό, το 73% θεωρούν ότι είναι εύκολο να βρουν κάνναβη σε ένα 24ωρο.