Οικογενειακό εισόδημα και αγοραστική δύναμη

Μια οικονομία παραμένει σε αναπτυξιακή πορεία όσο η ζήτηση σε προϊόντα και υπηρεσίες διατηρείται. Ο καταναλωτής αποτελεί έναν από τους κύριους «παίκτες» στην οικονομική αλυσίδα, τόσο άμεσα με την καταβολή έμμεσων φόρων στις αγορές του, όπως ο ΦΠΑ, όσο και έμμεσα, αφού οι επιχειρήσεις βρίσκουν την ανάλογη ζήτηση για προώθηση των προϊόντων τους.

Συνεπώς, οι καταναλωτές θα πρέπει να τυγχάνουν πλήρους σεβασμού και θα πρέπει να δημιουργηθούν τέτοιες συνθήκες, ώστε να υπάρχει πλήρης διαφάνεια στις τιμολογήσεις για να μπορούν να λαμβάνουν από τη μια τις σωστές αποφάσεις και, από την άλλη, να προωθείται ο υγιής ανταγωνισμός.

Οι επιχειρήσεις για να συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται πρέπει να παραμείνουν κερδοφόρες, να διαθέτουν τα ρευστά διαθέσιμα, ώστε να μπορούν ν’ ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της κοινωνίας. Η αύξηση του πληθωρισμού τα προηγούμενα χρόνια δεν οφειλόταν μόνο στην αύξηση της ζήτησης αλλά και στα προβλήματα της προσφοράς, με σημαντικές προκλήσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, σε μια «ιδεατή» αγορά χωρίς παρεμβατισμό και άλλα παρόμοια προβλήματα (δύσκολα μπορεί να συμβεί στην πραγματικότητα), οι δυνάμεις της αγοράς θα δράσουν με τέτοιον τρόπο, ώστε να βρεθεί το ισοζύγιο.

Η μεγαλύτερη μερίδα των καταναλωτών αποτελείται από πολίτες και οικογένειες, οι οποίοι είδαν τα τελευταία χρόνια τα εισοδήματά τους και την «πραγματική τους αξία να μειώνονται». Ακρίβεια (μπορεί ο πληθωρισμός ως ποσοστό που μετρά τη μεταβολή των τιμών μεταξύ δύο χρονικών σημείων να μειώνεται, παραμένει θετικός), αυξημένο κόστος χρηματοδότησης και δόσεις, υψηλά ενοίκια και τιμές για την απόκτηση κατοικίας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαμηνύει ότι, οποιαδήποτε μέτρα των κρατών μελών που αφορούν στον τομέα της ενέργειας (ειδικότερα τα οριζόντια), θα πρέπει να αποσυρθούν σταδιακά μέσα στο 2024. Επιπλέον τονίζεται ότι θα πρέπει να αποφεύγονται μέτρα, τα οποία ενδεχομένως να ενισχύουν ασύμμετρα την κατανάλωση ενισχύοντας οποιεσδήποτε πληθωριστικές πιέσεις. Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκονται και οι αναφορές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο μισθολόγιο και το περιθώριο κέρδους των επιχειρήσεων.

Η Κεντρική Τράπεζα της Αμερικής (FED) και του Ηνωμένου Βασιλείου διατήρησαν το ύψος των επιτοκίων, με τη FED να ανακοινώνει ουσιαστικά ότι έρχονται μειώσεις. Η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα, σε μια κίνηση η οποία ενδεχομένως να εξέπληξε, προχώρησε σε μείωση 0,25%. Είναι κατανοητό ότι οι μειώσεις των επιτοκίων δεν θα έχουν την ίδια τάση όπως οι αυξήσεις, αλλά τουλάχιστον η σταδιακή αποκλιμάκωση δίνει κάποιες ελπίδες.

Μέτρα ενίσχυσης των πολιτών

Στο πλαίσιο ενίσχυσης των πολιτών συζητούνται διάφορα μέτρα, όπως η αύξηση του αφορολόγητου και η φορολόγηση με βάση το οικογενειακό εισόδημα. Θα πρέπει να πούμε ότι και τα δύο συρρικνώνουν τη λεγόμενη φορολογική ύλη, οπότε προτού ληφθούν οποιεσδήποτε αποφάσεις, θα πρέπει να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος στα δημόσια οικονομικά.

Η φορολόγηση του οικογενειακού εισοδήματος παρέχεται ως επιλογή σε άλλα φορολογικά συστήματα, όμως υπάρχουν κάποιες διαφορές. Σε άλλες χώρες σχεδόν όλα τα εισοδήματα φορολογούνται κάτω από την ίδια νομοθεσία. Στην Κύπρο, για παράδειγμα, τα μερίσματα εξαιρούνται από τον φόρο εισοδήματος αλλά φορολογούνται κάτω από τον νόμο της Έκτακτης Εισφοράς για την Άμυνα. Οπότε η τροποποίηση που προωθείται, και αφορά τον Περί Φορολογίας Εισοδήματος Νόμο, επιτρέπει σε φορολογούμενο που έχει για παράδειγμα μισθό πενήντα χιλιάδες ευρώ και πολλαπλάσια σε μερίσματα να «εκμεταλλεύεται» το εναπομείναν αφορολόγητο ποσό του ή της συζύγου του. Επιπλέον σε άλλες χώρες υπάρχουν φόροι περιουσίας και αυξημένοι έμμεσοι φόροι.

Επιπλέον, το ποσό μεταφοράς από σύζυγο ή συμβία / συμβίο, περιορίζεται στο αχρησιμοποίητο αφορολόγητο ποσό, το οποίο αυτήν τη στιγμή βρίσκεται στις δεκαεννέα χιλιάδες πεντακόσια ευρώ.

Από τη μια κάποιος θα πει ότι οι περιπτώσεις αυτές δεν είναι πολλές, οπότε το δημοσιονομικό κόστος δεν είναι μεγάλο, από την άλλη ενδεχομένως να πρέπει να προβληματιστούμε ώστε να προωθήσουμε ακόμη περισσότερο την ισότητα στις μισθολογικές αμοιβές μεταξύ αντρών και γυναικών και να δημιουργήσουμε τέτοιες συνθήκες απασχόλησης, ώστε να αυξηθούν τα φορολογητέα εισοδήματα.

Σε ένα ακραίο παράδειγμα, όπου στην οικογένεια το ένα άτομο αμείβεται εξήντα χιλιάδες (και οποιοδήποτε άλλο ποσό σε μερίσματα) και το άλλο δεν εργάζεται, το μέγιστο όφελος είναι περίπου επτά χιλιάδες ευρώ. Κάποιοι μάλιστα χαριτολογώντας εκφράζουν τον εξής προβληματισμό. Ο σύζυγος ή η σύζυγος δεν θα ζητούν ανταλλάγματα για τη χρήση του αφορολόγητού τους;

Ένα φορολογικό σύστημα πρέπει να παραμένει απλό και φιλικό προς τους φορολογουμένους. Στην περίπτωση χρήσης του αφορολόγητου ποσού, το άτομο θα πρέπει να καταθέτει φορολογική δήλωση, ανεξαρτήτως αν τα εισοδήματά του είναι κάτω από το όριο. Μετά το ηλεκτρονικό σύστημα κατάθεσης φορολογικών δηλώσεων θα πρέπει να αλλάξει με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτρέπεται η μεταφορά ποσών μεταξύ δηλώσεων δύο ξεχωριστών φορολογικών κατοίκων. Δυστυχώς, πικρή είναι η προηγούμενη εμπειρία με αλλαγές στα ηλεκτρονικά συστήματα κυρίως όσον αφορά τη Δημόσια Υπηρεσία.

Σημειώνουμε ότι η σκέψη κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, δηλαδή τη φορολόγηση σύμφωνα με τη σύνθεση της οικογένειας, όμως ενδεχομένως να ήταν ευκολότερο να παραχωρηθούν φορολογικές πιστώσεις για άτομα των οποίων το συνολικό εισόδημα (συμπεριλαμβανομένων για παράδειγμα των μερισμάτων) δεν ξεπερνά συγκεκριμένο ποσό. Για παράδειγμα παραχώρηση αφαίρεσης συγκεκριμένου ποσού για συζύγους, ανήλικα παιδιά και διαφορετικό γι’ αυτά που σπουδάζουν μέχρι κάποια ηλικία, ενώ θα πρέπει να εξεταστούν και περιπτώσεις όπως είναι οι μονογονιοί.

Επιπλέον, θα πρέπει να εξεταστεί να επιτρέπεται η αφαίρεση των τόκων εξυπηρετούμενων δανείων για οικιστικούς σκοπούς μέχρι ενός ποσού, κάτι το οποίο υπήρξε και στο παρελθόν. Η παραχώρηση των φορολογικών πιστώσεων είναι ευκολότερη στην εφαρμογή εφόσον απλώς θα προστεθούν κάποιες γραμμές στη φορολογική δήλωση.

Απ’ εκεί και πέρα προκύπτουν άλλα ζητήματα, όπως για παράδειγμα για άτομα που γίνονται για πρώτη φορά φορολογικοί κάτοικοι Κύπρου και αμείβονται ετησίως με πενήντα πέντε χιλιάδες ευρώ, το πενήντα τοις εκατόν του ποσού απαλλάσσεται από τους φόρους. Θα πρέπει να διευκρινιστεί αν η μεταφορά του αφορολόγητου αφορά και αυτές τις περιπτώσεις (όπως φαίνεται να είναι γραμμένο το κείμενο της πρότασης, με κάθε επιφύλαξη, θα επιτρέπεται και σε αυτές τις περιπτώσεις).

Ένα από τα ζητήματα που έχουν αρχίσει να συζητούνται είναι το επιπλέον κόστος που καλούνται να πληρώσουν οι κυπριακές εταιρείες λόγω της λογιζόμενης διανομής μερίσματος σε σχέση με άλλες. Θα ήταν καλό να εξεταστεί η επαναφορά του μέτρου που προνοούσε την αναστολή καταβολής της έκτακτης εισφοράς, για ποσά των κερδών που επαναεπενδύονταν σε περιουσιακά στοιχεία για ανάπτυξη της εταιρείας. Αντιλαμβανόμαστε ότι όλα αυτά τα λαμβάνει υπόψη η επιτροπή που ανέλαβε τη φορολογική μεταρρύθμιση.