Σχέδιο διχοτόμησης της Κύπρου - Υπόμνημα Κουτσιούκ - Ντενκτάς στην Άγκυρα και υπόθεση «Ντενίς»

Σε δηλώσεις του, μετά την πρόσφατη συνάντησή του με τον ΓΓ του ΟΗΕ, κ. Γκουτέρες, ο εγκάθετος της Άγκυρας στα κατεχόμενα εδάφη μας, Ερσίν Τατάρ, επανέλαβε την πάγια τουρκική θέση στο Κυπριακό, για να την χωνέψουν οι πολιτικές ηγεσίες στην Κύπρο και την Ελλάδα, που ελπίζουν για πρόοδο. Είπε, συγκεκριμένα, ο Ερσίν Τατάρ: «Μια νέα διαδικασία μπορεί να ξεκινήσει μόνο με την επιβεβαίωση της νέας μας πολιτικής, που βασίζεται στην κυριαρχική ισότητα και στο ισότιμο διεθνές καθεστώς. Και εάν υπάρξει μια συμφωνία στην Κύπρο, πρόσθεσε, μπορεί να γίνει με τη συνεργασία των δύο κρατών… Επιμένουμε σε αυτήν μας την αντίληψη και δεν πρόκειται να κάνουμε βήμα πίσω…».

Οι θέσεις Τατάρ δεν είναι πρόσφατες. Χρονολογούνται από πολύ παλιά, αποτελούν επανάληψη των πάγιων τουρκικών θέσεων προτού ακόμα ανακηρυχθεί η Κύπρος ανεξάρτητο κράτος. Και τις θέσεις αυτές τις γνώριζαν τόσο η Λευκωσία, όσο και η Αθήνα. Τις είχε διατυπώσει από το 1956 ο Νιχάτ Ερίμ προς τον τότε Πρωθυπουργό της Τουρκίας, Ισμέτ Ινονού. Δυστυχώς, Κύπρος και Ελλάδα προχώρησαν το 1959 στις συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου, ενώ γνωστά επίσημα τουρκικά έγγραφα και συγκεκριμένα γεγονότα αποκάλυπταν και επιβεβαίωναν τις τουρκικές προθέσεις σε βάρος της Κύπρου, πριν από την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δυστυχώς, όμως, δεν λήφθηκαν σοβαρά υπόψη και δεν συνεργάστηκαν για τη ματαίωσή τους, όσο ήταν καιρός.

Όταν ο Μακάριος επέδιδε στον Αντιπρόεδρο, Δρα Κουτσιούκ, τις προτάσεις του για τα 13 σημεία τροποποίησης του Συντάγματος, στις 30 Νοεμβρίου, εκείνος του υποσχέθηκε να τις μελετήσει και να δώσει την απάντησή του. Η Άγκυρα, όμως, που ενεργούσε με τη συγκατάθεση της τουρκοκυπρικής ηγεσίας, πρόλαβε τον Κουτσιούκ. Στις 3 Δεκεμβρίου, με δημόσιες δηλώσεις του ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Ερκάν, απέρριπτε τις ελληνοκυπριακές προτάσεις και ο Διευθυντής Πολιτικών Υποθέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών κάλεσε τον Έλληνα Επιτετραμμένο στην Άγκυρα για να του δηλώσει: «Ο Αντιπρόεδρος Δρ Κουτσιούκ δεν έχει, ούτε πρόκειται να εκφράσει τις δικές του απόψεις, προτού πάρει οδηγίες από εμάς.Ελπίζω να μη φαντάζονται οι Έλληνες ότι θα αφήναμε τον χειρισμό τόσο σοβαρού θέματος στην τουρκοκυπριακή ηγεσία…».

Οκτώ μήνες μετά την υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου, με τους Βρετανούς ακόμα ουσιαστικούς κυρίαρχους της Κύπρου, ξέσπασε η υπόθεση «Ντενίζ», με την οποία θ' ασχοληθούμε αργότερα, που προκάλεσε σάλο και αρκετοί πολιτικοί παράγοντες στην Αθήνα και τη Λευκωσία είχαν ζητήσει από τον Μακάριο να καταγγείλει τις συμφωνίες, προτού ακόμη δεσμευθεί, παίρνοντας αφορμή από την παράνομη εισαγωγή όπλων από τους Τουρκοκυπρίους. Με την υπόθεση «Ντενίζ» και τον ρόλο του Ντενκτάς θ’ ασχοληθούε αργότερα εκτενέστερα. Επί του παρόντος θα ασχοληθούμε με το υπόμνημα Κουτσιούκ - Ντενκτάς προς την τουρκική κυβέρνηση για τον τρόπο διχοτόμησης της Κύπρου και την ανακήρυξη χωριστής «τουρκικής δημοκρατίας».

Η συμπαιγνία Άγκυρας - τουρκοκυπριακής ηγεσίας για τον σκοπό αυτό αποκαλύπτεται από το υπόμνημα Κουτσιούκ - Ντενκτάς, ήταν για τη διάλυση της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας και τη δημιουργία χωριστού τουρκοκυπριακού κράτους. Όπως θα αποκαλυφθεί αργότερα, από επίσημα έγγραφα της τουρκοκυπριακής ηγεσίας, στόχος της Άγκυρας ήταν η διχοτόμηση της Κύπρου και ότι για την επίτευξη του σκοπού αυτού κατήρτιζε συγκεκριμένα σχέδια σε συνεργασία με την τουρκοκυπριακή ηγεσία. Ένα τέτοιο έγγραφο βρέθηκε στο συρτάρι του Υπουργού Γεωργίας, Φαζίλ Πλουμέρ. Το είχε ξεχάσει στο γραφείο του προτού το εγκαταλείψει με το ξέσπασμα της τουρκοκυπριακής ανταρσίας και το βρήκε ο Τάσσος Παπαδόπουλος, που τον είχε αντικαταστήσει. Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι ο Πλουμέρ ήταν στενός συνεργάτης του Ραούφ Ντενκτάς και σημαίνον στέλεχος της τουρκοκυπριακής τρομοκρατικής οργάνωσης Τ.Μ.Τ., η οποία ήταν άρτια εξοπλισμένη και εκπαιδευμένη από αξιωματικούς και υπαξιωματικούς του Τουρκικού Στρατού. Τον παράνομο αυτό στρατό, ο τότε διευθυντής του κλιμακίου της ελληνικής ΚΥΠ στη Λευκωσία, τον ανέβαζε σε 5.000.

Το υπόμνημα

Το έγγραφο, ημερομηνίας 14.9.1963, υπογράφουν:

Δρ Φαζίλ Κουτσιούκ, Αντιπρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ραούφ Ντενκτάς, Πρόεδρος της Βουλής της Τουρκοκυπριακής Κοινότητας.

Στην έκθεση - υπόμνημα Κουτσιούκ - Ντενκτάς, κατηγορείται η ελληνοκυπριακή πλευρά ότι από τις πρώτες μέρες που υπογράφτηκαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου έδειξε ότι δεν υπέγραψαν αυτές τις συμφωνίες καλόπιστα και τις επέκριναν μέσω του Τύπου και άλλων μέσων. «Ακόμη και αυτός ο Μακάριος, που προσωπικά υπέγραψε τις Συμφωνίες της Ζυρίχης, δεν συγκρατήθηκε, για να παραδεχθεί με την ευκαιρία των γενεθλίων της ΕΟΚΑ την 1ην Απριλίου 1960 (όταν το Σύνταγμα δεν ίσχυε ακόμη επίσημα), ότι η Συμφωνία της Ζυρίχης ήταν προανάκρουσμα μελλοντικών νικών…».

Στη συνέχεια, στο υπόμνημά τους Κουτσιούκ και Ντενκτάς εξαπολύουν προσωπική επίθεση κατά του Μακαρίου, κατηγορώντας τον ότι «ενεργεί κατά δόλιο τρόπο». Στο απόσπασμα αυτό του υπομνήματος αναφέρονται τα εξής: «Η πιο σοβαρή όψη του θέματος για την τουρκική κοινότητα είναι ότι οι Ελληνοκύπριοι άρχισαν να αμφισβητούν ακόμη και τη Συμφωνία Εγγυήσεως, που αποτελεί το θεμέλιο της εφαρμογής του Συντάγματος, καθώς και το γεγονός ότι ο Μακάριος, χωρίς να νιώθει την ανάγκη να πάρει τις απόψεις της τουρκικής κοινότητας σε αυτό το θέμα, ανέλαβε ηγέτης του κράτους και είχε την αυθάδεια και το θράσος να διακηρύττει ότι δεν θα αναγνωρίσει τη Συνθήκη Εγγυήσεως. Γι' αυτόν τον λόγο, για μας είναι αδύνατο να περιγράψουμε σε αυτήν την έκθεση τις αδικίες, τις πιέσεις, τις απειλές και τον εκβιασμό που κάνουν οι Ελληνοκύπριοι με αυτόν τον δόλιο τρόπο εναντίον του Τούρκων, αφ’ ότου το Σύνταγμα τέθηκε σε ισχύ (έχουμε ήδη ετοιμάσει αναφορές γι' αυτό το θέμα)».

Στη συνέχεια, το υπόμνημα Κουτσιούκ - Ντενκτάς στην Άγκυρα αναφέρει ότι «ο ουσιαστικός λόγος αυτής της έκθεσης είναι να προσδιοριστεί μια πολιτική γραμμή, που θα έπρεπε να ακολουθήσει η τουρκική κοινότητα, ενόψει της NTE FACTO κατάστασης, που δημιουργήθηκε από τους Ελληνοκυπρίους, μέσω της συστηματικής πολιτικής τους. Χωρίς αμφιβολία είναι απαραίτητο να προσδιοριστούν οι αληθινοί στόχοι μιας τέτοιας πολιτικής. Έως σήμερα η βάση της πολιτικής που ασκήθηκε από την τουρκική κοινότητα βασίστηκε στην ανάγκη της απόλυτης τήρησης του Συντάγματος της Δημοκρατίας….».

Στο υπόμνημά τους οι δυο Τουρκοκύπριοι ηγέτες, επικαλούμενοι δήλωση του Μακαρίου ότι « το 1964 θα είναι έτος αποφασιστικό για την τροποποίηση του Συντάγματος», υποστηρίζουν ότι, κατά τη γνώμη τους, η τουρκική κοινότητα αντιμετωπίζει την ανάγκη να ακολουθήσει μια περισσότερο δραστική πολιτική. Και η απάντηση ποιος πρέπει να είναι ο βασικός στόχος μιας τέτοιας πολιτικής, πρέπει να δοθεί ξεχωριστά σε σχέση με τις δυο εναλλακτικές πιθανότητες, που μπορεί να ακολουθήσουν οι Ελληνοκύπριοι:

• Οι Έλληνες μπορεί τελικά να ακυρώσουν και να δοκιμάσουν να καταργήσουν τις συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου και το Σύνταγμα.
• Μπορεί να συνεχίσουν την ακολουθούμενη επί τρία χρόνια ήδη πολιτική των NTE FACTO «τροποποιήσεων, μη επιτρέποντας την πλήρη τήρηση του Συντάγματος, και να περιορίσουν NTE FACTO την τουρκική κοινότητα σε μια μειονότητα, διευρύνοντας την έκταση του Συντάγματος.
• Και, χωρίς περιστροφές, Κουτσιούκ και Ντενκτάς υποδεικνύουν στην Άγκυρα “να επέμβει για την αποκατάσταση του Συντάγματος”, να κάνει, δηλαδή, εκείνο που έκανε 11 χρόνια αργότερα, με τον Αττίλα το 1974.

Αυτούσιο το απόσπασμα

Ιδού αυτούσιο το απόσπασμα του υπομνήματος: «Για την περίπτωση που οι Έλληνες θα ακύρωναν το Σύνταγμα ή θα το τροποποιούσαν, υπάρχει, κατά την άποψή μας, ένα μόνο πράγμα που μπορεί να κάνει η τουρκική κοινότητα. Να πάρει τις τύχες της στα δικά της χέρια και να εγκαθιδρύσει μια κυπριακή δημοκρατία, έξω από τις συμφωνίες της Ζυρίχης, σύμφωνα με το αξίωμα “όταν το εμπόδιο παραμερίζεται, περνάει κανείς στο απαγορευμένο”». Και ζητώντας εκ των προτέρων τη συμπαράσταση της Τουρκίας σ’ ένα τέτοιο πραξικοπηματικό αποσχιστικό εγχείρημα, υποδεικνύει: «Η επιτυχία μιας τέτοιας κίνησης θα απαιτήσει έναν πολύ σκληρό αγώνα από την πλευρά της τουρκικής κοινότητας και εξαρτάται από πολλούς εσωτερικούς παράγοντες. Αναμφίβολα ο πλέον σημαντικός από τους εξωτερικούς παράγοντες θα είναι η υλική και ηθική βοήθεια της μητέρας πατρίδας.

»Πρακτικά δεν υπάρχει δυνατότητα για την τουρκική κοινότητα να αγωνιστεί κάτω από τις παρούσες συνθήκες, χωρίς να διαθέτει εκ των προτέρων τη συναίνεση και την ουσιαστική υποστήριξη της μητέρας πατρίδας. Γι’ αυτό, είναι βασικό ότι θα πρέπει να συμφωνήσουμε εκ των προτέρων με τη μητέρα πατρίδα μας στη γραμμή μιας δράσης, που θα στηρίζεται απόλυτα σε ένα λεπτομερές σχέδιο.Ο Μακάριος δεν έχει ακόμα προχωρήσει σε σοβαρή προσπάθεια να ακυρώσει ή να τροποποιήσει τις Συμφωνίες… Υπάρχει άφθονος χρόνος για την προετοιμασία ενός σχεδίου και πρέπει να επωφεληθούμε από αυτό...».

Στην κατακλείδα του υπομνήματός τους προς την τουρκική κυβέρνηση, με το οποίο Κουτσιούκ και Ντενκτάς ζητούν την αποσχιστική ενέργεια και την ανακήρυξη δικού τους “ανεξάρτητου κράτους”, αναφέρουν: «Στην περίπτωση που οι Έλληνες καταλύσουν επίσημα το Σύνταγμα, η τουρκική κοινότητα, παίρνοντας στα χέρια τους τις τύχες της “τουρκικής δημοκρατίας” και έτσι, ει μη τι άλλο, οι κίνδυνοι από μια επέμβαση θα αποφευχθούν στο ξεκίνημα...».

Η υπόθεση «Ντενίζ»

Όταν Ντενκτάς και Κουτσιούκ υπέβαλλαν το υπόμνημά τους στην Άγκυρα για διχοτόμηση της Κύπρου, το τουρκικό γενικό επιτελείο μετέφερε συνεχώς παράνομο οπλισμό στην Κύπρο και εκπαίδευαν τους Τουρκοκύπριους στελέχη του τουρκικού στρατού. Οκτώ μόλις μήνες μετά την υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης - Λονδίνου, με τους Βρετανούς ακόμη ουσιαστικούς κυρίαρχους της Κύπρου, ξέσπασε η υπόθεση “Ντενίζ”. Βρετανικό ναρκαλιευτικό εντόπισε στις 18 Οκτωβρίου 1959 ανοιχτά της Αμμοχώστου ένα καΐκι. Όταν οι Άγγλοι το πλησίασαν, ο καπετάνιος του προσπάθησε να διαφύγει, αλλά οι Άγγλοι το κυνήγησαν. Όταν ο Τούρκος καπετάνιος πείστηκε ότι δεν μπορούσε με κανέναν τρόπο να διαφύγει, διέταξε τους άνδρες του να το βυθίσουν με ολόκληρο το φορτίο. Προτού βυθιστεί το πλοιάριο, οι Άγγλοι, που το πλησίασαν, διαπίστωσαν ότι ήταν το τουρκικό ”Ντενίζ” και κατόρθωσαν να κατάσχουν δύο κιβώτια του φορτίου. Όταν τα άνοιξαν, διαπίστωσαν ότι ήταν γεμάτα σφαίρες. Επίσης, οι Άγγλοι συνέλαβαν τον καπετάνιο και, μετά από δίωρη καταδίωξη, συνέλαβαν και τα δύο μέλη του πληρώματος, που επιχείρησαν να διαφύγουν με λαστιχένια βάρκα.

Στο επόμενο: Ο σάλος από τη σύλληψη του «Ντενίζ» και το σχέδιο επέμβασης της Τουρκίας για διχοτόμηση της Κύπρου, όπως το υπέβαλαν στην Άγκυρα Κουτσιούκ και Ντενκτάς.