Παραχώρηση κινήτρων και αντισταθμισμάτων

Η παραχώρηση κινήτρων για την ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και την προσέλκυση των επενδύσεων αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση μιας οικονομίας. Ειδικά όταν αυτή δεν έχει τη μεγάλη εσωτερική αγορά ή δεν διαθέτει βαριά βιομηχανία και σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα.

Φυσικά, οποιαδήποτε μέτρα υιοθετούνται πρέπει να έχουν μηχανισμούς ελέγχου και λογοδοσίας και να βρίσκονται σε πλήρη εναρμόνιση με το Σύνταγμα και τους νόμους της χώρας, τις ευρωπαϊκές οδηγίες και τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.

Επιπλέον είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η αξιολόγηση μιας χώρας από έναν μεγάλο οργανισμό, είτε αυτό αφορά επενδύσεις ή μεταφορά μέρους των εργασιών του, συμπεριλαμβάνει πολλούς παράγοντες όπως πολιτική σταθερότητα, νομικό και φορολογικό πλαίσιο, διοικητικό κόστος για διεκπεραίωση των καθημερινών δραστηριοτήτων, εξεύρεση προσωπικού, ποιότητα ζωής και άλλα.

Πλέον αξιολογείται ένα πλέγμα παραγόντων και δεν αποτελεί μοναδικό κίνητρο η μείωση της φορολογίας (κάτι που υπήρχε πολύ παλαιότερα). Εξάλλου, πλέον δίνεται μεγάλη σημασία στη δημιουργία βάσης (substance) για την εξακρίβωση της φορολογικής κατοικίας μιας επιχείρησης.

Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι με τα καλά μας και τα κακά μας οι ξένες επενδύσεις βοήθησαν την κυπριακή οικονομία. Ένας από τους λόγους που το κυπριακό ΑΕΠ συνεχίζει να παρουσιάζει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, την ώρα που οι άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες αντιμετωπίζουν προβλήματα, είναι η εγκατάσταση ξένων εταιρειών στη χώρα μας. Αυτό βοηθά οριζόντια την οικονομία, δημιουργώντας όμως και κάποια προβλήματα, όπως το υψηλό κόστος στέγασης.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η αλλαγή πολιτικών σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις δεν είναι μια αριθμητική πράξη. Δηλαδή, ένας διεθνής οργανισμός, που αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί στην Κύπρο, αν αυξηθούν οι φορολογικοί συντελεστές θα καταβάλει αυξημένους φόρους. Ενδεχομένως να περιορίσει τη δραστηριότητά του στην Κύπρο, εκεί που είχε τη διάθεση για περισσότερες επενδύσεις. Επιπλέον, οι φόροι και τα άλλα ποσά εισπρακτέα από τις εταιρείες ή τους ιδιώτες που επιλέγουν την Κύπρο είναι προσθετικοί στην οικονομία (αυξάνουν τα έσοδα) και όχι κάτι δεδομένο των προηγούμενων ετών.

Νομοσχέδιο για ξένες επενδύσεις

Συζητήθηκε τις προηγούμενες εβδομάδες στη Βουλή το εναρμονιστικό νομοσχέδιο που αφορά τις ξένες επενδύσεις και τη δυνατότητα παρέμβασης της Κυβέρνησης όσον αφορά τις επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας (π.χ. τραπεζικά ιδρύματα, υγεία κ.λπ – ο ορισμός ενδεχομένως να πρέπει να διευκρινιστεί περισσότερο).

Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων παρουσιάστηκαν σημαντικές διαφωνίες, όπως για παράδειγμα ότι θα πρέπει να απαιτείται αίτηση παραχώρησης άδειας από το πρώτο ευρώ. Δηλαδή, αν κάποιος επενδυτής θέλει να προχωρήσει σε επένδυση, θα πρέπει πρώτα να ζητήσει έγκριση από την ειδική επιτροπή πριν προχωρήσει με τις απαραίτητες διαδικασίες, ανεξαρτήτως ποσού επένδυσης. Λαμβάνοντας υπόψη προηγούμενες εμπειρίες, ενδεχομένως να υπάρξουν σημαντικές καθυστερήσεις στις εγκρίσεις λόγω μεγάλου όγκου αιτήσεων (εφόσον δεν καθορίζεται ελάχιστο ποσό επένδυσης).

Σημειώνεται ότι ένα μέτρο για να μπορέσει να προσελκύσει επενδυτές από το εξωτερικό θα πρέπει να είναι ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλες χώρες. Αν υπάρξουν τέτοιες πρόνοιες, που το καθιστούν μη ανταγωνιστικό, τότε είναι καλύτερα το συγκεκριμένο μέτρο να καταργηθεί. H παραχώρηση κινήτρων είναι πρακτική που εφαρμόζεται διεθνώς, όμως πρέπει να γίνεται μέσα από σωστές διαδικασίες, μακροχρόνιο σχεδιασμό και συνεχή επίβλεψη του αντικτύπου.

Επιπλέον είναι σημαντικό ν' αξιολογείται συστηματικά ο αντίκτυπος του συγκεκριμένου μέτρου στην οικονομία, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα, πέρα από τον δημοσιονομικό αντίκτυπο και στον τομέα της απασχόλησης.

Η παραχώρηση κινήτρων πάντοτε πρέπει να συνοδεύεται με την υιοθέτηση μηχανισμού ελέγχου, όπως για παράδειγμα το Τμήμα Φορολογίας ελέγχει σχολαστικά την εφαρμογή των φορολογικών νομοθεσιών. Από την άλλη δεν θα πρέπει να μένουν εκτεθειμένοι επενδυτές και εταιρείες που εκμεταλλεύτηκαν καθ’ όλα νομότυπα τα κίνητρα που παραχωρήθηκαν και προχώρησαν σε μεγάλες επενδύσεις στη χώρα και να γίνονται θέμα συζητήσεων. Αυτό δημιουργεί σίγουρα ένα αρνητικό επενδυτικό περιβάλλον για τη χώρα μας.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τα κίνητρα και τα αντισταθμίσματα, ενδεχομένως σε διαφορετική μορφή, θα πρέπει να είναι διαθέσιμα και για τον Κύπριο επιχειρηματία και πολίτη. Είναι σημαντικό να ενισχυθεί το κυπριακό επιχειρείν και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που αποτελούν βασικούς πυλώνες της κυπριακής οικονομίας.

Στρεβλώσεις

Τελευταίως υπάρχουν συζητήσεις για τη δημιουργία στρεβλώσεων όσον αφορά το ανταγωνιστικό περιβάλλον μεταξύ Κυπρίων και ξένων επιχειρηματιών. Κατά τη διάρκεια φιλικών συζητήσεων αναφέρθηκε το εξής παράδειγμα.

Κυπριακή εταιρεία με Κύπριους μετόχους ανεγείρει μια πολυκατοικία με τα διαμερίσματα να είναι διαθέσιμα προς πώληση. Θα πρέπει να καταβάλει εταιρικό φόρο 12,5% και λογιζόμενη διανομή μερίσματος 17% στο 70% των κερδών τους. Ακριβώς δίπλα μια άλλη κυπριακή εταιρεία αλλά με μετόχους non domicile (οι οποίοι εξαιρούνται από την έκτακτη εισφορά για την άμυνα) κτίζει ακριβώς την ίδια πολυκατοικία και στα κέρδη πληρώνει μόνο 12,5% εφόσον λόγω της ιδιότητας των μετόχων εξαιρείται από τη λογιζόμενη διανομή μερίσματος.

Το πιο πάνω παράδειγμα δημιουργεί στρέβλωση και δίνει τη δυνατότητα στη δεύτερη εταιρεία να πουλάει σε χαμηλότερη τιμή και να έχει ενισχυμένο καθαρό περιθώριο κέρδους. Οπότε θα πρέπει να βρεθεί ο μηχανισμός, ώστε να υπάρχει δικαιότερη μεταχείριση των δύο επιχειρήσεων.

Διαχωρισμός εσόδων

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, ενδεχομένως να ήταν δικαιότερο όλες οι επιχειρήσεις οι οποίες λαμβάνουν εισοδήματα από τη δραστηριοποίησή τους στην Κύπρο και την κυπριακή οικονομία να υπόκεινται σε λογιζόμενη διανομή, ανεξαρτήτως του ποιοι είναι οι μέτοχοι. Αυτό θα αφορά μόνο πωλήσεις και έσοδα που γίνονται εντός της χώρας. Οτιδήποτε αφορά δραστηριότητες εκτός της Κύπρου να διατηρηθεί το ίδιο καθεστώς.

Αν η ερώτηση αφορά το διοικητικό κόστος διαχωρισμού του κέρδους της εταιρείας σε έσοδα εντός και εκτός της χώρας, αυτό μπορεί να διευθετηθεί με την υιοθέτηση εντύπου που θα επιβεβαιώνονται τα έσοδα και ο διαχωρισμός τους από τους εξωτερικούς ελεγκτές της εταιρείας.

Όσον αφορά τους ιδιώτες και το γεγονός ότι άτομα που έρχονται να εργοδοτηθούν για πρώτη φορά στη Κύπρο λαμβάνουν κάποιες απαλλαγές, θα πρέπει να υπάρξουν συγκεκριμένες πιστώσεις για τους φορολογούμενους που να αφορούν τη σύνθεση της οικογένειας, αφαίρεση για σκοπούς φόρου, τόκων σε στεγαστικά δάνεια και άλλα μέτρα τα οποία θα πρέπει να ενσωματωθούν στη φορολογική μεταρρύθμιση, που θα πρέπει να επισπευσθεί.