Η ανεργία και η επιχειρηματική δραστηριότητα

Ανακοινώθηκε από τη Στατιστική Υπηρεσία τη βδομάδα που μας πέρασε ότι το ποσοστό ανεργίας κατά το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους μειώθηκε στο 6% σε σύγκριση με το αντίστοιχο 6,8% του προηγούμενου τριμήνου. Στα επιμέρους στοιχεία το ποσοστό ανέργων για άτομα στις ηλικίες 15-24 παραμένει το ίδιο με πέρσι, ενώ 26% επί του συνόλου των ατόμων χωρίς εργασία είναι μακροχρόνια άνεργοι (σε σχέση με 32% την αντίστοιχη περσινή περίοδο).

Η μείωση της ανεργίας

Τα στοιχεία κρίνονται αναμενόμενα, λαμβάνοντας υπόψη ότι η κυπριακή οικονομία παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Στα στατιστικά στοιχεία δεν συμπεριλαμβάνονται όσοι δεν έχουν δηλώσει ότι είναι άνεργοι ή όσοι εργάζονται στο εξωτερικό. Σύμφωνα με κάποια δημοσιεύματα, η εγκατάσταση εταιρειών και πανεπιστημίων στη χώρα μας, που γενικά προσφέρουν ελκυστικά πακέτα εργοδότησης, οδηγούν σε επαναπατρισμό κάποιων συμπολιτών μας. Φυσικά, σημειώνεται ότι λαμβάνεται υπόψη και η ποιότητα ζωής, η οποία βελτιώνεται στη χώρα μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πολλά ακόμα για να γίνουν.

Την ίδια στιγμή, είναι σημαντικό να εξεταστεί, αν η μείωση της ανεργίας και, κατ’ επέκτασιν, η αυξημένη απασχόληση οδηγεί και σε αύξηση των διαθέσιμων εισοδημάτων των πολιτών και των νοικοκυριών. Τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι πέραν του 40% των απασχολούμενων ατόμων έχουν φορολογητέα ετήσια εισοδήματα κάτω του αφορολόγητου, που είναι δεκαεννιάμισι χιλιάδες ευρώ. Ακόμη κι αν εξαιρέσουμε κάποιους που ενδεχομένως να λαμβάνουν μερίσματα ή άλλα εισοδήματα τα οποία είναι αφορολόγητα, το ποσοστό παραμένει ιδιαίτερα υψηλό.

Οπότε, πέραν των ποσοστών απασχόλησης, θα πρέπει να γίνεται και ανάλυση του μισθού που λαμβάνουν οι εργοδοτούμενοι και των εισοδημάτων των αυτοεργοδοτουμένων. Αυτή η ανάλυση θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τη διάβρωση της αγοραστικής δύναμης των εισοδημάτων με την αύξηση του πληθωρισμού και την ακρίβεια. Υπάρχουν κατηγορίες ατόμων που έχουν δει τα εισοδήματά τους να έχουν αναπροσαρμοστεί είτε λόγω ΑΤΑ, είτε λόγω αυξήσεων που δόθηκαν. Η γενικότερη εικόνα, και αυτό επιβεβαιώνεται και από εκθέσεις που δημοσιεύονται, είναι ότι αρκετά μεγάλος αριθμός συμπολιτών μας δυσκολεύεται στην καθημερινότητά του.

Πρέπει να είναι ξεκάθαρον ότι είναι καλύτερα να έχεις δουλειά και κάποιο εισόδημα, παρά άνεργος, χωρίς να ξεχνάμε τα διψήφια ποσοστά ανεργίας κατά την περίοδο της κρίσης του 2013. Όμως, στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και όχι η σύγκριση με παλαιότερες και άσχημες εποχές για την κυπριακή οικονομία και κοινωνία.

Η κατάσταση των οικογενειακών εισοδημάτων και των τζίρων των επιχειρήσεων επηρεάζει τη δυνατότητα αποπληρωμής των χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων που παραχωρήθηκαν, με το θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων να συνεχίζει να υφίσταται, είτε αυτά βρίσκονται στους ισολογισμούς των τραπεζών, είτε έχουν αποξενωθεί σε εταιρείες διαχείρισης.

Διασύνδεση εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας

Τα επιμέρους ποσοστά ανέργων για τις ηλικίες 18-24 που παραμένουν σταθερά καταδεικνύουν ότι η αρχική είσοδος στην αγορά εργασίας για κάποιους παραμένει δύσκολη. Ίσως διότι κάποιες επιχειρήσεις αναζητούν άτομα με εμπειρία ή οι αρχικοί μισθοί που δίνονται να μην είναι ελκυστικοί.

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι το γεγονός ότι ακόμη δεν υπάρχει ο σωστός μηχανισμός που θα διασυνδέει την εκπαίδευση με την αγορά εργασίας και θα δίνει κατεύθυνση στους μαθητές, ακόμη και στους φοιτητές, προς τους τομείς της οικονομίας με τις μεγαλύτερες ανάγκες εργοδότησης. Για παράδειγμα, με την έλευση εταιρειών τεχνολογίας στην Κύπρο και σύμφωνα με δηλώσεις των ιδιοκτητών τους, παρουσιάζονται σημαντικές ελλείψεις σε εξειδικευμένα άτομα ανάπτυξης λογισμικών προγραμμάτων.

Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, θα πρέπει να διαμορφωθούν τα πακέτα μαθημάτων με τέτοιον τρόπο, ώστε ο απόφοιτος του Λυκείου ή της Τεχνικής Σχολής να έχει περισσότερες από μία επιλογές στην επαγγελματική του πορεία. Έμφαση πρέπει να δοθεί στην ουσιαστική αναβάθμιση της Τεχνικής Εκπαίδευσης, ώστε ο τομέας των τεχνικών επαγγελμάτων να μπορέσει να απορροφήσει σημαντικό αριθμό ανέργων.

Η προώθηση μεταλυκειακών Σχολών Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και η εφαρμογή ενός σύγχρονου Συστήματος Μαθητείας σε συνδυασμό με προσφορά ισχυρών κινήτρων σε επιχειρήσεις ιδιωτικού τομέα για συμμετοχή στο νέο Σύστημα, αναμένεται να ενισχύσουν την προσπάθεια βελτίωσης της κατάστασης στην αγορά εργασίας.

Το μεγάλο στοίχημα

Θα πρέπει να αναλυθούν όλα τα στοιχεία που υπάρχουν, όπως οι παράγοντες που επηρεάζουν κάθε οικονομικό τομέα, η ποιότητα των επενδύσεων που γίνονται, οι προτεραιότητες των επενδυτών και το κατά πόσον η ανάκαμψη των δεικτών μεταφέρεται στην πραγματική οικονομία.

Το μεγάλο στοίχημα, πέραν της διατήρησης θετικών, βιώσιμων ρυθμών ανάπτυξης, είναι η επανένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας και η δημιουργία των απαραίτητων συνθηκών στην πραγματική οικονομία, ούτως ώστε να διασφαλίζονται οι θέσεις εργασίας.

Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να εξεταστεί η πορεία κάθε τομέα της οικονομίας ξεχωριστά, με στόχο να καθοριστούν οι τρόποι δημιουργίας προϋποθέσεων μακροχρόνιας ανάπτυξης, ανεξάρτητης από συγκεκριμένα κίνητρα - πολεοδομικά, φορολογικά, πολιτογράφησης -, τα οποία τροφοδότησαν τη μέχρι τώρα ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας.

Η απασχόληση και το ποσοστό ανεργίας αποτελούν σημαντικούς δείκτες μιας οικονομίας, εφόσον, πέραν από το οικονομικό σκέλος των στατιστικών στοιχείων, υπάρχουν και κοινωνικές προεκτάσεις. Σημειώνεται ότι, ο αριθμός των ανέργων, είναι συνυφασμένος με την πορεία μιας οικονομίας, ενώ η Πολιτεία μέσα από τις παρεμβάσεις της ενισχύει την απασχόληση ή/και στηρίζει οικονομικά τους ανέργους.

Ένα στοιχείο που αναμένεται να επηρεάσει την επιχειρηματική και επενδυτική δραστηριότητα είναι η προβλεπόμενη μείωση των επιτοκίων. Φαίνεται να υπάρχει το ενδεχόμενο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προχωρήσει στην πρώτη μείωση επιτοκίων (0,25%) αρχές Ιουνίου, κάτι που ήδη φαίνεται να προεξοφλείται στις διεθνείς αγορές.

Ο ρυθμός και ο τρόπος μείωσης των επιτοκίων θα εξαρτηθεί από τα στατιστικά στοιχεία του πληθωρισμού, όμως είναι ξεκάθαρον ότι οι μειώσεις δεν θα έχουν τον ρυθμό που είχαν οι αυξήσεις. Μειώσεις των επιτοκίων συνήθως συνδυάζονται με αύξηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και των θέσεων εργασίας, οπότε είναι με ιδιαίτερο ενδιαφέρον που αναμένεται να δούμε με ποιον τρόπο θα αντιδράσουν οι οικονομίες, και ειδικότερα η κυπριακή, σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.