Πλεονάσματα και κόστος χρηματοδότησης

Με βάση τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών αλλά και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η κυπριακή οικονομία θα συνεχίσει να καταγράφει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και πλεονάσματα τα επόμενα χρόνια. Αυτό φαίνεται να εκτιμούν και οι οίκοι αξιολόγησης, οι οποίοι προχωρούν σε αναβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας, αναφέροντας πάντοτε στις εκθέσεις τους τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει.

Δημόσιο χρέος

Ένα σημαντικό στατιστικό στοιχείο, το οποίο καταγράφουν στα θετικά οι οίκοι αξιολόγησης, είναι ο δείκτης δημόσιου χρέους προς Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), ο οποίος στην Κύπρο καταγράφει σημαντική μείωση τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ της χώρας.

Μετά τις αξιολογήσεις της κυπριακής οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης και λαμβάνοντας υπόψη τα θετικά στατιστικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης και της μικρής μείωσης των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι η Κύπρος θα βγει στις αγορές για αναχρηματοδότηση του δημόσιου χρέους που λήγει. Στα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν από το Υπουργείο Οικονομικών σε ό,τι αφορά τα πλεονάσματα, καταγράφεται αύξηση στις πληρωμές τόκων, όμως είναι ιδιαίτερης σημασίας το επιτόκιο με το οποίο θα δανειστεί η Κύπρος στην περίπτωση εξόδου στις αγορές.

Με την αύξηση των επιτοκίων επιτυγχάνεται η μείωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας αλλά και της κατανάλωσης, ώστε να μειωθεί η ζήτηση των προϊόντων και υπηρεσιών και οι τιμές να κινηθούν προς τα κάτω. Αυτό οδηγεί σε οικονομική επιβράδυνση, κάτι το οποίο στην Κύπρο, τουλάχιστον στατιστικά, δεν υπήρξε σε μεγάλο βαθμό.

Την προηγούμενη χρονιά οικονομίες της Κεντρικής Ευρώπης και ειδικότερα η ιταλική παρουσίασαν σημαντική επιβράδυνση και κάποιους αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η Ευρώπη πλήρωσε το μεγαλύτερο, ενδεχομένως, οικονομικό τίμημα από τον πόλεμο στην Ουκρανία, όμως οι πρώτοι μήνες του 2024 δείχνουν ότι βρίσκει βηματισμό.

Στην Κύπρο διαφαίνεται ότι η μετεγκατάσταση των ξένων εταιρειών στην Κύπρο, η ενίσχυση των εξαγωγών ορισμένων προϊόντων και οι παραδοσιακοί τομείς της οικονομίας κράτησαν την οικονομία σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Άλλωστε τα τελευταία στατιστικά στοιχεία καταδεικνύουν σημαντική αύξηση στους έμμεσους και άμεσους εισπρακτέους φόρους που έχουν υπερκαλύψει την αύξηση στο κρατικό μισθολόγιο και την αυξημένη επιδοματική πολιτική.

Υπάρχουν επιμέρους στοιχεία, τα οποία πρέπει να ληφθούν υπόψη για τη μετέπειτα πορεία της κυπριακής οικονομίας. Πάντοτε, αν κάποιος παρατηρήσει διαχρονικά τη γραφική παράσταση των κρατικών πλεονασμάτων / ελλειμμάτων, το πρώτο τρίμηνο είναι το καλύτερο σε εισπράξεις. Οπότε είναι ιδιαίτερα σημαντικό να δούμε πώς θα κινηθεί και το δεύτερο τρίμηνο.

Σημειώνεται ότι ο τομέας του τουρισμού αγωνίζεται να περιορίσει τις απώλειες, σε σχέση με πέρσι, όσον αφορά τις κρατήσεις αλλά κατά κύριο λόγω τα εισοδήματα, ενώ τα πωλητήρια έγγραφα Μαΐου, που κατατέθηκαν στο Τμήμα Κτηματολογίου, για κάποιες τουλάχιστον περιοχές καταδεικνύουν σημαντική μείωση. Είναι σημαντικό να δούμε αν αυτό αποτελεί τάση και πώς θα επηρεαστούν τα δημόσια οικονομικά.

Πολλοί είναι αυτοί που τονίζουν ότι, στην περίπτωση της Κύπρου, αλλά και άλλων χωρών, το τι συμβαίνει στις άλλες χώρες έρχεται με κάποια καθυστέρηση.

Οπότε ίσως να δούμε κάποια επιβράδυνση το δεύτερο τρίμηνο λαμβάνοντας υπόψη του τι συνέβη στις ευρωπαϊκές οικονομίες την περσινή περίοδο.

Μείωση επιτοκίων

Η μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ σηματοδοτεί την αλλαγή της νομισματικής πολιτικής. Το ποσοστό της μείωσης, που είναι 0,25% και το γεγονός ότι είναι αβέβαιο πότε θα έχουμε την επόμενη μείωση, δεν δημιουργεί ουσιαστική αριθμητική / οικονομική διαφορά, ειδικότερα στους δανειολήπτες, αλλά ενδεχομένως να αλλάζει την ψυχολογία.

Η ΕΚΤ, παρά το γεγονός ότι ήταν από τις τελευταίες κεντρικές τράπεζες που ξεκίνησαν τις αυξήσεις των επιτοκίων, είναι από τις πρώτες που προχωρούν σε μειώσεις. Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ, βλέποντας την οικονομία αλλά και την ισοτιμία του δολαρίου να αυξάνεται, καθυστερεί λίγο τις αποφάσεις της.

Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι μόνο δανειολήπτες με συμβάσεις με κυμαινόμενο επιτόκιο με βάση αυτό της ΕΚΤ θα δουν μικρές μειώσεις στις δόσεις τους και όχι για παράδειγμα όσοι έχουν συμβληθεί με σταθερό επιτόκιο. Υπενθυμίζεται ότι, στις συμβάσεις κυμαινόμενου επιτοκίου υπάρχει το επιτόκιο βάσης και το περιθώριο που υπολογίζει το τραπεζικό ίδρυμα ανάλογα με το ρίσκο που αναλαμβάνεται για τον υπολογισμό του συνολικού τόκου.

Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, η απόφαση της ΕΚΤ ενδεχομένως ν' αλλάξει και την ψυχολογία των επενδυτών (πάντως οι χρηματαγορές κινήθηκαν ανοδικά προεξοφλώντας την απόφαση της ΕΚΤ) και των επιχειρηματιών για ν' αρχίσουν να σκέφτονται ξανά επενδύσεις και έργα που είχαν αναβάλει λόγω κόστους χρηματοδότησης. Αυτό θα βοηθήσει στον περιορισμό της επιβράδυνσης των οικονομιών, ενώ νέες μειώσεις των επιτοκίων εντός του έτους θα δράσουν βοηθητικά προς την οικονομική ανάπτυξη.

Πληθωρισμός

Τα στοιχεία Μαΐου σε Κύπρο και Ευρώπη καταδεικνύουν ορισμένη αύξηση του πληθωρισμού, οπότε είναι ιδιαίτερα σημαντικό να δούμε αν αυτό αποτελεί τάση ή η αύξηση οφειλόταν σε μεμονωμένα γεγονότα, όπως πιθανές αυξήσεις σε μισθούς στις αρχές του έτους. Στην Κύπρο φαίνεται ότι τα ποσοστά πληθωρισμού επηρεάστηκαν και από την απόφαση της Κυβέρνησης ν' αποσύρει τα μέτρα που αφορούσαν τον φόρο κατανάλωσης στα καύσιμα.

Διαφαίνεται ότι τα δημόσια οικονομικά επιτρέπουν τη συνέχιση των μέτρων που αφορούν το ηλεκτρικό ρεύμα σε μια περίοδο που η κατανάλωση έχει αυξηθεί σημαντικά, όμως είναι ιδιαίτερα σημαντικό να παρακολουθείται με ιδιαίτερη προσοχή το κόστος του μέτρου και οποιαδήποτε επέκτασή του πρέπει να είναι βραχυπρόθεσμη.

Πέραν των πλεονασμάτων και των θετικών αξιολογήσεων της κυπριακής οικονομίας, θα πρέπει να βρεθούν οι τρόποι βελτίωσης της καθημερινότητας των πολιτών, οι οποίοι στη μεγάλη πλειοψηφία τους αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Μέτρο ανακατανομής του πλούτου είναι το φορολογικό σύστημα, ενώ πέραν των κινήτρων που πολύ σωστά δίνονται για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, θα πρέπει να δούμε με ποιους τρόπους μπορεί να στηριχθεί ο Κύπριος επιχειρηματίας, ειδικά σε τομείς με πολλαπλασιαστικά θετικό χαρακτήρα.

Η διατήρηση των θετικών ρυθμών ανάπτυξης και των πλεονασμάτων και η συνέχιση της πτωτικής πορείας του δημόσιου χρέους για μια οικονομία είναι ιδιαίτερα σημαντική. Όμως ιδιαίτερα σημαντικός είναι και ο μετασχηματισμός της με τέτοιο τρόπο, που να οδηγεί στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.