Ο «ρυθμιστικός» ρόλος των κομμάτων

Οι εκλογές τη 9ης Ιουνίου 2024 για την εκλογή των νέων μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Σχολικών Εφορειών αποτελούν ιστορικές εκλογές για πολλούς λόγους: πρώτον, είναι οι πρώτες εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση μετά την μεταρρύθμισή της• δεύτερον, διεξήχθησαν ταυτόχρονα με τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο• τρίτον, κατέδειξαν σημαντικότατες αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό• τέταρτον, κατέδειξαν αλλαγή, για τις παρούσες εκλογές, στην συμπεριφορά των ψηφοφόρων• και, πέμπτον, έστειλαν πολύ συγκεκριμένα μηνύματα στα ούτω καλούμενα «παραδοσιακά» κόμματα. Τα πιο πάνω καταγράφονται ως δεδομένα, χωρίς περαιτέρω επεξήγησης στο παρόν. Αντικείμενο του παρόντος είναι ο «ρυθμιστικός» ρόλος των κομμάτων στο πολιτικό περιβάλλον που έχει σχηματιστεί ένεκα των εκλογών της 9ης Ιουνίου.

Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι και προφανώς επιδέχονται διαφορετικών ερμηνειών, όμως, προχωρούμε με την παράθεσή τους, συγκριτικά με κατ’ αναλογία ή για σκοπούς σύγκρισης εκλογών, ως διαφαίνεται στον πιο κάτω πίνακα, που περιλαμβάνει τα κοινοβουλευτικά κόμματα. Για τις Προεδρικές Εκλογές του 2023 καταγράφονται τα ποσοστά του υποψηφίου που στήριξαν επίσημα τα κόμματα στον πρώτο γύρο των εκλογών (Αβέρωφ Νεοφύτου για ΔΗ.ΣΥ• Ανδρέας Μαυρογιάννης για ΑΚΕΛ• Νίκος Χριστοδουλίδης για ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ• Χρίστος Χρίστου για ΕΛΑΜ):

Εκ των πιο πάνω, τεκμαίρονται τα ακόλουθα:

• Ο ΔΗΣΥ καταγράφει σταθερή πρωτιά (με σημαντικές πτωτικές τάσεις όμως). Με 17 έδρες (από τις συνολικά 56) σήμερα στη Βουλή των Αντιπροσώπων είναι η μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα.
• Το ΑΚΕΛ παρουσιάζει μια συνεχόμενη πτωτική τάση. Στις πρόσφατες ευρωεκλογές έχασε μάλιστα την δεύτερη έδρα. Με 15 έδρες στη Βουλή αποτελεί την δεύτερη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα.
• Το ΔΗΚΟ παρουσιάζει μια συνεχόμενη πτωτική τάση. Στις πρόσφατες ευρωεκλογές καταγράφει μονοψήφιο ποσοστό, το χαμηλότερο μάλιστα σε βάθος εικοσαετίας συγκρινόμενο με βουλευτικές εκλογές. Το ΔΗΚΟ έχει 9 έδρες.
• Η ΕΔΕΚ έχασε τα μισά της ποσοστά στις πρόσφατες ευρωεκλογές συγκρινόμενες με τα ποσοστά του 2019 αν και παραμένει κοντά (με απώλειες) σε ποσοστά βουλευτικών εκλογών. Η ΕΔΕΚ είχε καταλάβει 4 έδρες. Σήμερα, λόγω της αποχώρησης του Κ. Ευσταθίου παραμένει με 3.
• Η ΔΗΠΑ καταγράφει θεαματική πτώση συγκρινόμενη με προηγούμενες εκλογές στις οποίες συμμετείχε. Η ΔΗΠΑ έχει 4 έδρες στη Βουλή.
• Οι Οικολόγοι καταγράφουν θεαματική πτώση συγκρινόμενη με προηγούμενες εκλογές στις οποίες συμμετείχαν. Οι Οικολόγοι είχαν καταλάβει 3 έδρες. Σήμερα, λόγω της αποχώρησης της Α. Ατταλίδου παραμένουν με 2.
• Το ΕΛΑΜ είναι το μόνο κόμμα που καταγράφει μια θεαματική άνοδο διαχρονικά. Το ΕΛΑΜ είχε καταλάβει 4 έδρες στη Βουλή. Σήμερα, λόγω της αποχώρησης του Α. Θεμιστοκλέους παραμένει με 3.

Στον πιο κάτω πίνακα καταγράφονται οι διαφοροποιήσεις σε ποσοστά:

Ο αμέσως προηγούμενος πίνακας, αναλύεται, συγκριτικά σε διάφορα σενάρια, ως ακολούθως:

Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών του 2024 με τα αντίστοιχα των Ευρωεκλογών του 2019, παρατηρούμε τα ακόλουθα:

Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα των Βουλευτικών του 2021 με τα αντίστοιχα των Βουλευτικών του 2016, παρατηρούμε τα ακόλουθα:

Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών του 2024 με τα αποτελέσματα των Βουλευτικών του 2021, παρατηρούμε τα ακόλουθα:

Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών του 2024 με τα αποτελέσματα των Βουλευτικών του 2016, παρατηρούμε τα ακόλουθα:

Αναφέρεται ότι τα ποσοστά που καταγράφονται πιο πάνω, ειδικά για τα κόμματα που λαμβάνουν κάτω του 10%, αν και φαινομενικά παρουσιάζονται χαμηλά σε απόλυτους ποσοστιαίους αριθμούς, στην πραγματικότητα αντικατοπτρίζουν ένα πολύ μικρό ποσοστό του εκλογικού σώματος, που στη βάση των αποτελεσμάτων των εκλογών της 9ης Ιουνίου 2024 επέλεξαν αυτά τα κόμματα. Με επιφύλαξη του (πολύπλοκου) εκλογικού συστήματος και στη βάση των ποσοστών που έλαβαν τα κόμματα στις Ευρωεκλογές του 2024 εκτιμάται ότι, συγκριτικά με τα αποτελέσματα των Βουλευτικών Εκλογών του 2021, και κατά εικασία στην καλύτερη προσέγγιση, οι Οικολόγοι θα λάμβαναν καμία έδρα στη Βουλή των Αντιπροσώπων (-3), η ΔΗΠΑ επίσης μηδέν (-4), η ΕΔΕΚ 3 (-1), το ΕΛΑΜ 7 (+3), το ΔΗΚΟ 6 (-3), το ΑΚΕΛ 13 (-2) και ο ΔΗΣΥ 15 (-2). Εάν ο Φ. Παναγιώτου, που έλαβε ποσοστό 19,4% στις Ευρωεκλογές του 2024 κατερχόταν σε βουλευτικές εκλογές σήμερα, θα λάμβανε 12 έδρες.

Στους πιο πάνω πίνακες παρουσιάσαμε, πέραν των συγκριτικών δεδομένων που είναι αδιαμφισβήτητα και μπορούν να ερμηνευθούν ποικιλοτρόπως – εξαρτάται πως διαβάζονται, ειδικά με αμετροέπεια και τι μηνύματα τυχόν να λαμβάνονται (ή όχι) – και μια διαφορετική παράμετρο, αυτή των τελευταίων προεδρικών εκλογών, η οποία έχει την δική της σημασία, έστω και αφαιρετικά, ως προβάλλεται:

Τα κόμματα που αποτελούν σήμερα την διακυβέρνηση του Τόπου – με τον όρο διακυβέρνηση αναφερόμαστε ευρύτερα στα κόμματα εκείνα που στήριξαν τον νυν Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας αφού υπάρχουν, εκ μέρους των κομμάτων εκείνων διαφορετικά αφηγήματα για την συμμετοχή ή / και συνεργασία τους με την Κυβέρνηση Νίκου Χριστοδουλίδη – ήτοι, το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ και η ΔΗΠΑ (αναφερόμαστε στον πρώτο γύρο των Προεδρικών Εκλογών του 2023 όπου μπορούν να εξαχθούν στατιστικά δεδομένα στη βάση της δύναμης των κομμάτων), έχουν συγκεντρώσει, μαζί, στις πρόσφατες Ευρωεκλογές ποσοστό της τάξης, συμποσουμένου, 17% έχοντας απωλέσει, σε σχέση με την εκλογική τους παρουσία στις Ευρωεκλογές συγκρινόμενη με τις Ευρωεκλογές του 2019, 11,18% και συγκρινόμενη με τις Βουλευτικές Εκλογές του 2021 σε σχέση με τις Ευρωεκλογές του 2024, 7,11%. Έχοντας υπόψη το ποσοστό που έλαβε ο Νίκος Χριστοδουλίδης στις Προεδρικές Εκλογές (Α’ Γύρος: 32,04%), ανεξαρτήτως, προφανώς, της στήριξής του από άλλους εντός κομμάτων που είχαν άλλο υποψήφιο ή / και άλλων ψηφοφόρων ή / και της ιδιαιτερότητας των Προεδρικών Εκλογών και λαμβάνοντας υπόψιν την παρούσα δύναμη των κομμάτων της διακυβέρνησης (ως επεξηγείται πιο πάνω) και έχοντας υπόψιν το δεδομένο ότι αυτά τα κόμματα έχουν στη Βουλή των Αντιπροσώπων σήμερα 16 έδρες στις κοινοβουλευτικές τους ομάδες (από 17 που είχαν στη βάση των βουλευτικών εκλογών του 2021), το να επικαλείται ο οιοσδήποτε τον «ρυθμιστικό» ρόλο των κομμάτων, σήμερα, αποτελεί πραγματικά παράδοξο και οξύμωρο στην πολιτική ανάλυση.

Το πολιτειακό σύστημα της Κύπρου δεν επιτρέπει την άμεση ανταπόκριση της κοινωνίας σε εκλογικά αποτελέσματα που, λόγω του προεδρικού συστήματος, ούτως ή άλλως, παρουσιάζουν ανομοιομορφίες και δύσκολα (ή εύκολα) μπορούν να οδηγήσουν σε συμπεράσματα, τα οποία, ως έχουμε (δυστυχώς) συνηθίσει, ερμηνεύονται διαφορετικά και αυτό ρυθμίζει την απορρύθμιση του συστήματος που παρουσιάστηκε στις τελευταίες εκλογές.

Γιατί ο τίτλος του παρόντος αναφέρεται στον ρυθμιστικό ρόλο των κομμάτων, οφείλουμε να ερωτήσουμε, καταλήγοντας και χωρίς περαιτέρω παράθεση δεδομένων, ως αυτά απορρέουν εκ των πιο πάνω, τα ακόλουθα:

α) ποιο ρυθμιστικό ρόλο διαδραματίζουν τα (υφιστάμενα) πολιτικά κόμματα;

β) υπάρχουν πολιτικά κόμματα που έχουν, στην καθομιλουμένη, «κλείσει τον κύκλο τους»;

γ) σε σχέση με το β) ανωτέρω, ποιο θα είναι το μέλλον τους και κατά πόσον οι ηγεσίες τους θα αναλάβουν την οποιαδήποτε ευθύνη;

δ) υπάρχουν πολιτικές γραμμές συμπολίτευσης / συγκυβέρνησης / διακυβέρνησης και αντιπολίτευσης; (προς αποφυγή παρεξηγήσεων οφείλουμε να καταγράψουμε, παρενθετικά την ακόλουθη αρχή: σε μια δημοκρατικά ευνομούμενη και λειτουργούμενη πολιτική καθεστηκυία τάξη πραγμάτων, επιτρέπεται η αντιπολίτευση όταν αυτή έχει λόγο και ρόλο να διαδραματίσει• η αντιπολίτευση σε αυτές τις κοινωνίες έχει απλά χαρακτηριστικά και όχι επιθετικούς προσδιορισμούς• η συμπολίτευση, σε ένα προεδρικό σύστημα όπως το κυπριακό, εφαρμόζει το πρόγραμμα με το οποίο επιλέχθηκε να κυβερνά• κανένα από τα πιο πάνω δεν πρέπει να προσδιορίζεται από κομματικές παρωπίδες ή μυωπικές συμπεριφορές• όλα τα πιο πάνω αποτελούν στοιχεία υγιή, όταν δεν προσδιορίζονται από ‘οφέλη’, ‘λάφυρα’, ‘εξυπηρέτηση ημετέρων’ και διαιώνιση παρουσιών χωρίς λόγο και ρόλο).

Τα κόμματα οφείλουν και πρέπει, κατά την άποψή μας, να έχουν ρυθμιστικό ρόλο – στη βάση σαφών πολιτικών, δίπλα από την κοινωνία και μαζί της. Απλά, ίσια και σταράτα. Χωρίς παρενθέσεις.

Ακολουθούν σχετικά γραφήματα: