Fitch: Ούριος άνεμος για την κυπριακή οικονομία - Αναβάθμιση σε BBB+

Ο οίκος αξιολόγησης Fitch βλέπει θετικούς οιωνούς για την κυπριακή οικονομία αφού αργά χθες αναβάθμισε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου από BBB σε BBB+, διατηρώντας μάλιστα θετικές προοπτικές επαναξιολόγησης (positive outlook).

Ο αμερικάνικος οίκος αξιολόγησης επικαλείται την ανθεκτικότητα της κυπριακής οικονομίας σε εξωτερικούς κραδασμούς παράλληλα με τις ευνοϊκές δημοσιονομικές τάσεις ενώ τονίζει ότι ο τραπεζικός τομέας βελτιώνεται σημειώνοντας ότι τα ΜΕΔ βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης του 2013.

Βελτιωμένες οι πιστοληπτικές μετρήσεις

Η αναβάθμιση της κυπριακής οικονομίας και οι θετικές προοπτικές αντικατοπτρίζουν τις μειωμένες ευπάθειες σε χρηματοοικονομικούς κλυδωνισμούς, ανθεκτικότητα σε εξωγενείς κρίσεις και ευνοϊκές μεσοπρόθεσμες δημοσιονομικές τάσεις, που υποστηρίζονται από μια ισχυρή δέσμευση για δημοσιονομική σύνεση, η οποία αναμένουμε ότι θα συνεχίσει να οδηγεί σε συνεχείς βελτιώσεις στη χώρα πιστωτικές μετρήσεις, αναφέρουν οι Fitch.

Μειωμένοι κίνδυνοι στον τραπεζικό τομέα

Σχετικά με τον τραπεζικό τομέα ο αμερικανικός οίκος αναφέρει ότι «το πιστωτικό προφίλ του τραπεζικού τομέα συνεχίζει να ενισχύεται χάρη στη βελτίωση της ποιότητας του ενεργητικού, την αύξηση της κερδοφορίας και τα μεγάλα αποθέματα ρευστότητας και κεφαλαίου».

«Σε συνδυασμό με τη σημαντική απομόχλευση του ιδιωτικού τομέα την τελευταία δεκαετία, πιστεύουμε ότι αυτό έχει μειώσει τους κινδύνους για τη μακροοικονομική σταθερότητα και γύρω από ενδεχόμενες υποχρεώσεις προς το δημόσιο, παρόλο που ορισμένα κληρονομικά ζητήματα πρόκειται να επιμείνουν μεσοπρόθεσμα».

Σε σχέση με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, σημειώνεται ότι ο δείκτης των ΜΕΔ ήταν 7,9% στο τέλος του 2023, δηλαδή στο χαμηλότερο σημείο μετά το 2013 και όταν στην κορύφωση της κρίσης άγγιξε το 50% επί του συνόλου των δανείων.

Ο οίκος σημειώνει ότι η εφαρμογή της αναθεωρημένης νομοθεσίας του πλαισίου εκποιήσεων (που εγκρίθηκε στα τέλη του 2023) θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα του κλάδου και θα συμβάλει στη μείωση των ΜΕΔ.

Απομόχλευση του ιδιωτικού τομέα

Η ασθενής πιστωτική ζήτηση και η ισχυρή ονομαστική οικονομική ανάπτυξη οδήγησαν σε περαιτέρω απομόχλευση του ιδιωτικού τομέα, επισημαίνει ο οίκος αξιολόγησης Fitch σημειώνοντας ότι σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, ο δείκτης χρέους των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων προς το ΑΕΠ μειώθηκε στο 67,9% και στο 140,4% το τρίτο τρίμηνο του 2023, από 131% και 221,2% το 1ο τρίμηνο του 2015 (και είναι πλέον πολύ κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ ).

Το εταιρικό χρέος εξαιρουμένων των οντοτήτων ειδικού σκοπού (SPEs) πλησιάζει το 88% του ΑΕΠ.

Ο νέος δανεισμός κυμάνθηκε σε μέτρια επίπεδα, με τον δανεισμό των νοικοκυριών να αυξάνεται κατά 2% και τον δανεισμό των επιχειρήσεων κατά 3% τον Μάρτιο του 2024, αλλά τα χαμηλότερα επιτόκια και μια σταθερή μακροοικονομική προοπτική θα συμβάλουν στη στήριξη της ζήτησης διατηρώντας παράλληλα σταθερό το συνολικό χρέος.

Ισχυρές δημοσιονομικές επιδόσεις

Σχετικά με τα δημοσιονομικά ο Οίκος Αξιολόγησης υπογραμμίζει τις πολύ ισχυρές δημοσιονομικές επιδόσεις από το 2022, με τις προοπτικές για τα δημόσια οικονομικά να παραμένουν ευνοϊκές.

«Αναμένουμε ότι το ονομαστικό πλεόνασμα θα κυμαίνεται κατά μέσο όρο γύρω στο 3,1% του ΑΕΠ το 2024-2025 (παρόμοιο με το 2023) με πρωτογενές πλεόνασμα 4,5%, το οποίο είναι το μακράν το υψηλότερο στην ευρωζώνη.

Αυτή η ευρωστία υποστηρίζεται από την έντονη αύξηση των εσόδων (εν μέρει χάρη στις υψηλότερες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης καθώς ενισχύεται η αγορά εργασίας) και τη συγκράτηση των δαπανών».

Ο Fitch σημειώνει ως θετικό σχετικά με τα δημόσια οικονομικά το ότι οι ενεργειακές επιδοτήσεις πρόκειται να μειωθούν καθώς λήγουν οι επιδοτήσεις καυσίμων θέρμανσης και άλλες ενεργειακές επιδοτήσεις θα καταργηθούν σταδιακά έως τα μέσα του 2024.

Οι πιέσεις στις δαπάνες είναι πιθανό να αυξηθούν (συμπεριλαμβανομένου του μεσοπρόθεσμου κόστους που σχετίζεται με τη γήρανση), αλλά οι κίνδυνοι μετριάζονται από την ευρεία δέσμευση και το πρόσφατο ιστορικό δημοσιονομικής σύνεσης.

Μειωμένο Δημόσιο Χρέος

Όσον αφορά το δημόσιο χρέος, η αξιολόγηση του Fitch αναμένει ότι το δημόσιο χρέος θα μειωθεί στο 70,6% του ΑΕΠ το 2024 και στο 65,1% του ΑΕΠ το 2025, υποστηριζόμενο από υψηλή ονομαστική ανάπτυξη και μεγάλα δημοσιονομικά πλεονάσματα.

Τα επίπεδα του χρέους θα παραμείνουν πάνω από το διάμεσο «BBB» του 56%, αλλά η Κύπρος κατάφερε να μειώσει το δημόσιο χρέος της με έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς στην ευρωζώνη αφού το χρέος κορυφώθηκε στο 115% το 2020.

Εξυπηρέτηση χρέους

Σχολιάζοντας την βιωσιμότητα του χρέους καταγράφεται ότι το κόστος είναι καλά συγκρατημένο και «προβλέπουμε ότι οι δαπάνες για τόκους ως ποσοστό των εσόδων θα παραμείνουν περίπου στο 3,5% κατά την προβλεπόμενη περίοδο, πολύ κάτω από τη διάμεση τιμή «BBB» του 8,6%».

Η Κύπρος διατηρεί επίσης σημαντικές καταθέσεις (9,5% του ΑΕΠ το 4ο τρίμηνο του 23) που συμβάλλουν στη μείωση τυχόν κινδύνων αγοράς ή ρευστότητας.

Πιο ψηλά εισοδήματα και ανθεκτική οικονομική ανάπτυξη

Οι αξιολογήσεις της Κύπρου αντικατοπτρίζουν και τα επίπεδα του κατά κεφαλήν εισοδήματος που κυμαίνονται πολύ πάνω από τη μέση και θεσμική δύναμη του επιπέδου αξιολόγησης «BBB», σημειώνει η ανάλυση του οίκου αξιολόγησης.

«Αυτά τα πλεονεκτήματα, ωστόσο, εξισορροπούνται από ευπάθειες στα εξωτερικά οικονομικά, την κληρονομιά προκλήσεων στον χρηματοπιστωτικό τομέα και τις πολιτικές εντάσεις που σχετίζονται με τη διαίρεση του νησιού».

Ανθεκτική οικονομική ανάπτυξη για το 2023

Η οικονομία επέδειξε συνεχή ανθεκτικότητα το 2023, αυξανόμενη κατά 2,5% παρά τις σημαντικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων των υψηλών επιτοκίων και της χαμηλότερης ζήτησης για εξαγωγές.

Η αύξηση του ΑΕΠ επιταχύνθηκε στο 3,5% σε ετήσια βάση το 1ο τρίμηνο του 24ου έτους, υποδηλώνοντας ότι υπάρχει αυξανόμενη δυναμική.

Ευνοϊκές οι προοπτικές ανάπτυξης

«Αναμένουμε θετικές εξελίξεις από την απορρόφηση επενδύσεων που συνδέονται με τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τα οποία θα συμβάλουν στην τόνωση της συνολικής ανάπτυξης στο 3% φέτος», αναφέρει ο Fitch.

Η ανάπτυξη το 2025 αναμένεται ότι θα παραμείνει ισχυρή (3%), ενισχυμένη από την αναμενόμενη μείωση των επιτοκίων και τη σταδιακή ανάκαμψη της εξωτερικής ζήτησης. Οι όποιοι πιθανοί κίνδυνοι προέρχονται κυρίως από γεωπολιτικές αβεβαιότητες και από μια ασθενέστερη ανάκαμψη στην ΕΕ.

Μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών

Η χαμηλή αποταμίευση της Κύπρου σε σχέση με τις επενδύσεις αντανακλάται σε υψηλό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών (CAD), το οποίο έφτασε το 12,1% του ΑΕΠ το 2023 (το υψηλότερο στην ΕΕ).

Όπως εξηγεί ο Οίκος, η αύξηση προήλθε από τη σημαντική αύξηση των εισαγωγών και τον αυξημένο επαναπατρισμό κερδών από ξένες εταιρείες. «προβλέπουμε ένα το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να μειώνεται στο 11,6% το 2024 και στο 11,3% το 2025, με επίμονα υψηλά ελλείμματα εμπορίου και πρωτογενούς εισοδήματος».

Σημειώνει επίσης ότι το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά μέσο όρο στο 9% το 2020-2023 από 4,7% του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2016-2019. Αυτό υπογραμμίζει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι εκροές κερδών στους αναπτυσσόμενους τομείς των ΤΠΕ και των χρηματοπιστωτικών τομέων, υποδεικνύοντας μια σημαντική διαρθρωτική μετατόπιση μετά την πανδημία. Η αύξηση των εσόδων από τον τουρισμό και άλλους τομείς υπηρεσιών αντιστάθμισαν μόνο εν μέρει αυτό.

Επισημαίνει επίσης ότι το σχετικά μεγάλο έλλειμα στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών εξακολουθεί να εκθέτει τη χώρα σε ορισμένους κινδύνους, συμπεριλαμβανομένων των γεωπολιτικών κινδύνων, δεδομένων των αυξημένων εντάσεων στη Μέση Ανατολή και του αυξημένου παγκόσμιου κατακερματισμού.

Λόγοι για αναβάθμιση ή υποβάθμιση

Όπως αναφέρει η αξιολόγηση οι παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υποβάθμιση της κυπριακής οικονομίας είναι οι ακόλουθοι:

•  Δημόσια Οικονομικά: Επιδείνωση της δυναμικής του χρέους λόγω δομικής δημοσιονομικής χαλάρωσης ή οικονομικού σοκ.
• Εξωτερικά Οικονομικά: Αύξηση των ευπαθειών των εξωτερικών χρηματοδοτήσεων.

Στην αντίπερα όχθη οι παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε θετική αναβάθμιση είναι αντιστοίχως οι εξής:

• Δημόσια Οικονομικά: Αυξημένη εμπιστοσύνη σε μια διαρκή μείωση του δημόσιου χρέους.
• Εξωτερικά Οικονομικά/Μακροοικονομικά: Μείωση της ευπάθειας σε εξωτερικά σοκ