Ντεμπούτο με ουρά για την Τοπική Αυτοδιοίκηση

Η σημερινή σύνθετη εκλογική αναμέτρηση αποτελεί ουσιαστικά ντεμπούτο με ουρά για την εφαρμογή του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Κι αυτό γιατί η επίσημη έναρξης της εφαρμογής της μεταρρύθμισης, είναι προκαθορισμένη για την 1η Ιουλίου 2024.

Τα αποτελέσματα της εκλογικής μονομαχίας αναμένεται να έχουν ιστορικό χαρακτήρα, αφού αρκετοί εκ των νικητών αναμένεται να συνδέσουν το όνομά τους με την απαρχή μιας από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις που έγιναν από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όμως, μια μεταρρύθμιση αυτού του μεγέθους προϋποθέτει χρόνο, διαδικασίες και πίστωση, τα οποία να είναι ευθέως ανάλογα με τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη που αναμένεται να προσφέρει.

Πού βρισκόμαστε, όμως, 20 μόλις ημέρες πριν από την επίσημη μετάβαση; Ποιες εκκρεμότητες παραμένουν; Ποιο είναι το μεγάλο στοίχημα και οι προκλήσεις των εμπλεκόμενων φορέων και τι θα αλλάξει πρακτικά στις ζωές εκατοντάδων χιλιάδων Κυπρίων;

Οι τρεις πυλώνες της Τ.Α.

Όλα τα παραπάνω ερωτήματα θέσαμε στον Διευθυντή του Γραφείου του Υπουργού Εσωτερικών, Λοΐζο Χατζηβασιλείου, ο οποίος, μιλώντας στη «Σημερινή», έδωσε τον τόνο: «Η νέα τάξη πραγμάτων ενεργοποιείται από την 1η Ιουλίου, όπως γνωρίζετε. Ουσιαστικά ξεκινούν να δουλεύουν οι νέοι επαρχιακοί οργανισμοί αυτοδιοίκησης, ενώ ταυτόχρονα εκκινεί η λειτουργία Δήμων και συμπλεγμάτων με τη νέα τους μορφή», ανέφερε, ενώ, κληθείς να σχολιάσει τι αλλάζει πρακτικά, έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη διαδικασία αδειοδότησης στον κεντρικό οργανισμό, καθώς και στο ποιος θα αναλάβει, πέραν της αδειοδότησης, την υδροδότηση και τις αποχετεύσεις. Όπως μας εξήγησε ο κ. Χατζηβασιλείου, πρόκειται για μία συνένωση αυτών που μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ως ΣΑΠΑ και ΣΥΛ και από Δήμους και Πολεοδομία το κομμάτι της αδειοδότησης. Παράλληλα από τις Επαρχιακές Διοικήσεις το κομμάτι των οικοδομικών αδειών.

Ποιοι και πότε θα απολαύσουν τα οφέλη;

Σε πρώτη φάση θα χρειαστεί, όπως είναι φυσικό, κάποιο χρόνο για να γίνουν ορατά τα αποτελέσματα, ενώ, όπως ανέφερε σε δηλώσεις του και ο Υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, τα αποτελέσματα αυτά δεν θα είναι τα ίδια για όλους. Παραδείγματος χάριν, ανάλογος με το εύρος της συνένωσης θα είναι και ο αντίκτυπος των αποτελεσμάτων που θα φέρει. «Για παράδειγμα, ο Δήμος Λευκωσίας θα συσταθεί από την ένωση 5 μητροπολιτικών Δήμων (Αγ. Δομέτιος, Έγκωμη, κ.λπ) που ήταν από μόνοι τους μεγάλοι Δήμοι. Ο καθένας από αυτούς είχε πριν από την ενοποίηση δικές του υπηρεσίες, δικό του λογιστήριο, δικά του αυτοκίνητα για σκουπίδια. Αν πούμε ότι υπήρχαν πέντε λογιστήρια που το καθένα απασχολούσε 8 άτομα, τώρα θα έχουμε 1 ενιαίο λογιστήριο, που αντί 40, θα έχει π.χ. 20 υπαλλήλους. Το ίδιο ισχύει και με άλλες υπηρεσίες. Οι προσφορές για αγορά υπηρεσιών θα γίνονται από ένα πόστο, μειώνεται το διοικητικό κόστος των υπαλλήλων, κάτι που σημαίνει εξοικονόμηση σε συντήρηση και κόστος προσωπικού», ήταν η τοποθέτηση του Διευθυντή του Γραφείου του ΥΠΕΣ.

Ορατά οφέλη στα συμπλέγματα κοινοτήτων

Σε συνέχεια της δήλωσης περί οφέλους ανάλογα με το εύρος της συνένωσης, ο Λοΐζος Χατζηβασιλείου εξήγησε πως π.χ. οι δημότες του Δήμου Στροβόλου δεν ωφελούνται πρακτικά (αφού παραμένει ως έχει) και δεν θ’ αλλάξει κάτι, ενώ το ίδιο ισχύει και για μικρές κοινότητες που δεν συνενώθηκαν (π.χ. την Αθηένου). Αντιθέτως, μεγάλα οφέλη θα έχουν τα συμπλέγματα κοινοτήτων. Παίρνοντας ως παράδειγμα τα Χανδριά, ο ΓΔ του Γραφείου του ΥΠΕΣ ανέφερε πως «μία κοινότητα που είχε 30, για παράδειγμα, κατοίκους, συνενώνεται με Κυπερούντα, Αγρό, δημιουργώντας το σύμπλεγμα Πιτσιλιάς. Μέχρι πρότινος, μία τόσο μικρή κοινότητα πολύ δύσκολα μπορούσε να εξασφαλίσει ακόμη και μικρές διορθωτικές κινήσεις, όπως π.χ. ο εξωραϊσμός. Πλέον δίνεται η δυνατότητα πρόσληψης διοικητικού λειτουργού για δημιουργία και άντληση ευρωπαϊκών πρότζεκτ μέσω π.χ. πράσινης πρωτοβουλίας ή για κτίσιμο ενός περιφερειακού οίκου ευγηρίας. Ακόμα και συμφωνίες με την Green Dot για ανακύκλωση. Πράγματα που δεν θα μπορούσε να τα κάνει μόνη της μία μικρή κοινότητα».

Τέρμα το κυνήγι με τις κόλλες

Εξίσου σημαντικό, το γεγονός πως η τιμολόγηση που αφορά τη φορολογία θα είναι ενιαία. Δηλαδή θα υπάρχει -μέσω της ενοποίησης των συστημάτων- ένα ενιαίο μητρώο των κατοίκων του κάθε Δήμου ή συμπλέγματος για τη φορολογία που θα κάνει αφενός τη διαδικασία πιο απλουστευμένη και με μικρότερο κόστος. Προσθέστε τις ηλεκτρονικές διαβουλεύσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες που βάζουν τέρμα στο «πήγαινε έλα των φακέλων», στο «εγώ τα 'στειλα - εγώ δεν τα πήρα» και στο «πρέπει να χάθηκε ένα χαρτί», καθώς πλέον θα φαίνεται ηλεκτρονικά ποιος και πότε παρέλαβε τι, αφαιρώντας του τη δυνατότητα να… «παίξει πελλόν».

Όσον αφορά το κεφάλαιο των πυλώνων αδειοδοτήσεων, υδροδότησης και ύδρευσης, όλα τίθενται πλέον κάτω από την «ομπρέλα» του Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Εξισορρόπηση της κοστολόγησης («άλλα πλήρωναν σε ένα χωριό, άλλα σε άλλο, κάποιοι κοινοτάρχες ήταν πιο αυστηροί και τα εισέπρατταν, κάποιοι όχι και έβγαιναν έλλειμμα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Λοΐζος Χατζηβασιλείου), μηχανισμοί είσπραξης και οριζόντιο πρόγραμμα, ενώ στη βάση των αναγκών θα γίνεται κοινή τιμολόγηση. Επίσης, σε ό,τι αφορά τις αδειοδοτήσεις, με τον συστεγασμό πολεοδομικών και οικοδομικών Αρχών τελειώνει το «πήγαινε - έλα» σε Δήμους και Έπαρχο, διευκολύνοντας τη διαδικασία.

Ναι μεν, αλλά… και εκκρεμότητες

«Αυτό είναι το ιδανικό σενάριο», πρόσθεσε ο κ. Χατζηβασιλείου, υπενθυμίζοντας πως όλα τα προαναφερθέντα δεν θα γίνουν από την πρώτη μέρα: «Χρειάζεται χρόνος. Συνενώνουμε ακόμα και διαφορετικές κουλτούρες και νοοτροπίες. Μπορεί π.χ. σ’ έναν Δήμο να δούλευαν αυστηρά στις 08:00 και σε άλλο να ήταν πιο ευέλικτοι. Πλέον θα γίνει καταμερισμός εργασιών μετά τη συνένωση, ενώ οι διαδικασίες θα είναι ευθυγραμμισμένες. Αναδιανομή ουσιαστικά των καθηκόντων στη βάση των νέων αρμοδιοτήτων και αναγκών του οργανισμού». Δεν παρέλειψε να προσθέσει πως οι εκλογές ενδεχομένως να καθυστερούν τη διαδικασία-μετάβαση αφού οι επικεφαλής των οργανισμών είναι εκλελεγμένοι, άρα πολλά δεν μπορούν να γίνουν εκ των προτέρων.

Στον τομέα των εκκρεμοτήτων και το μεγάλο «στοίχημα» για την ομαλή μετάβαση έχουν ήδη δοθεί οργανογράμματα και τρόπος επικοινωνίας, καθώς μέρος των διαδικασιών μπορεί να μην ισχύουν αφού επαφίενται στον νέο επικεφαλής που θα λάβει θέση μετά την εκλογική μάχη. Παράλληλα «τρέχει» η διαδικασία εκπαίδευσης των προσώπων που θα μεταφερθούν στους επαρχιακούς οργανισμούς στο πρόγραμμα «Ιππόδαμος», που μέχρι σήμερα χρησιμοποιούσε μόνο η Πολεοδομία. Στο πλαίσιο της επιτάχυνσης των διαδικασιών, οι άδειες οικοδομής θα εκδίδονται ηλεκτρονικά. Πρέπει λοιπόν άπαντες να μπορούν να χειρίζονται το σύστημα, ενώ το επόμενο βήμα και μεγάλη πρόκληση -μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης- είναι η μεταφορά δεδομένων από χιλιάδες φακέλους και κασόνια στα συστήματα των επαρχιακών οργανισμών, η οριστικοποίηση των καθηκόντων και ο καταμερισμός εργασιών. «Υπάρχουν συνάδελφοι που δεν γνωρίζονται ακόμα μεταξύ τους», κατέληξε ο κ. Χατζηβασιλείου.