Σε «καλοκαιρινές διακοπές» οι μειώσεις επιτοκίων

Φρένο έβαλε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) στις μειώσεις επιτοκίων στην τελευταία της συνεδρίαση την Πέμπτη, 18 Ιουλίου. Με τα βλέμματα να στρέφονται στον Σεπτέμβριο, οπότε είναι προγραμματισμένη η επόμενη συνεδρία, και τους αναλυτές να βλέπουν -με επιφύλαξη- μείωση, η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ κρατά κλειστά τα χαρτιά της, ενώ σε δηλώσεις της μετά τη συνεδρίαση τόνισε ότι δεν μπορεί να γίνει εκ των προτέρων καμία δέσμευση για την πορεία των επιτοκίων.

Ιστορικό πληθωρισμού και επιτοκίων

Τον Ιούλιο του 2022, ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη έφτασε το 8,6%, με αποτέλεσμα η ΕΚΤ να αυξήσει για πρώτη φορά τα επιτόκια. Έκτοτε, ακολούθησαν δέκα διαδοχικές αυξήσεις επιτοκίων μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2023, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός. Η πρώτη μείωση επιτοκίων, κατά 25 μονάδες βάσης, πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο, με το επιτόκιο καταθέσεων να μειώνεται από 4% σε 3,75%.

Σήμερα, ο πληθωρισμός ακολουθεί πτωτική πορεία και, σύμφωνα με τη Eurostat, τον Ιούνιο διαμορφώθηκε στο 2,5% στην Ευρωζώνη, κοντά δηλαδή στον στόχο του 2%. Ωστόσο, στην Κύπρο ο πληθωρισμός τον Ιούνιο 2024 ανήλθε στο 3%, τοποθετώντας τη χώρα στις δέκα με τον υψηλότερο στην Ε.Ε.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πληθωρισμός υπηρεσιών στην Ευρωζώνη είναι αυξημένος, κάτι που -μεταξύ άλλων- εμπόδισε την ΕΚΤ να προβεί σε μειώσεις. Ένα άλλο εμπόδιο είναι το γεωπολιτικό σκηνικό, ένεκα του οποίου η ΕΚΤ είναι πιο επιφυλακτική για την πορεία των επιτοκίων.

Γεωπολιτικά εμπόδια

Όπως εξήγησε ο οικονομολόγος, Γιάννης Τελώνης, μιλώντας στη «Σημερινή», το πολιτικό σκηνικό στη Γαλλία, τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, ενδεχομένως να ανατρέψει τα δεδομένα για μείωση επιτοκίων.

Συγκεκριμένα, οι πρόωρες εκλογές, με τα πολιτικά κόμματα να προσπαθούν να σχηματίσουν κυβέρνηση, έφεραν ως αποτέλεσμα ένα κύμα ανησυχιών γύρω από τα δημόσια οικονομικά της χώρας.

«Αν η νέα γαλλική κυβέρνηση αρχίσει να εκτοξεύει υποσχέσεις για δαπάνες, και ως συνέπεια δούμε μια κρίση στο ευρώ, ίσως έρθουν αυξήσεις επιτοκίων για να υποστηριχθεί το ευρώ. Το θεωρώ όμως απίθανο σενάριο. Ο λόγος που υπάρχει όμως σαν σενάριο είναι γιατί η κατάσταση στη Γαλλία φαίνεται να αλλάζει μέρα με τη μέρα», εξήγησε συγκεκριμένα ο κ. Τελώνης.

Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται και στις ΗΠΑ, καθώς έχει αρχίσει η υποψία πως θα υπάρξει μία μείωση μέσα στον Σεπτέμβρη, αν και ο κεντρικός τραπεζίτης δεν έχει δώσει οποιεσδήποτε ισχυρές ενδείξεις. Μετά την απόπειρα Τραμπ και την απόσυρση Μπάιντεν, το δολάριο ακολούθησε μία καθοδική πορεία, με τον πολιτικό κίνδυνο να είναι αυξημένος.

«Παραδοσιακά η ΕΚΤ ακολουθούσε τις κινήσεις της FED. Φέτος κινήθηκε πιο νωρίς. Οπόταν αναμένεται να δούμε με ενδιαφέρον τη συνέχεια», σχολίασε σχετικά ο κ. Τελώνης.

Στην άλλη μεριά του πλανήτη, η ανάπτυξη στην Κίνα είναι υποτονική λόγω των προβλημάτων στην οικοδομική βιομηχανία και τη μειωμένη εσωτερική ζήτηση. Η κεντρική τράπεζα της χώρας προχώρησε σε μια συμβολική μείωση επιτοκίων για να δώσει ώθηση στην οικονομία. Ο κ. Τελώνης είπε πως σε παρόμοιες πολιτικές ίσως προχωρήσει και η ΕΚΤ, αφού ούτε η Ευρώπη έχει ικανοποιητική ανάπτυξη.

Πιο ευάλωτοι οι Κύπριοι από τους άλλους Ευρωπαίους

Κληθείς να σχολιάσει το κατά πόσον οι αυξήσεις επιτοκίων επηρέασαν την καθημερινότητα των πολιτών, ο οικονομολόγος Γιάννης Τελώνης εξήγησε ότι οι Κύπριοι, έναντι των άλλων Ευρωπαίων, είναι πιο ευάλωτοι σε αυτό το μέτρο. Ειδικότερα, τα πλείστα νοικοκυριά στην Κύπρο βρίσκονται υπό δανεισμό και συνάμα έχουν επηρεαστεί περισσότερο, με την αγορά κατοικίας να έχει καταστεί ακόμη πιο δύσκολη.

«Γι’ αυτόν τον λόγο επιβάλλεται να υπάρξει μείωση δανείων και αναδιάρθρωση και να αντιμετωπιστούν τα χρόνια δάνεια. Το γεγονός ότι κάποια από αυτά μετατοπίστηκαν από τις τράπεζες σε άλλες εταιρείες, δεν άλλαξε την κατάσταση. Πρέπει να δημιουργηθεί το περιθώριο στην οικονομία να μπορεί να δανειστεί για παραγωγικούς σκοπούς», πρόσθεσε.

Συν τοις άλλοις, ο κ. Τελώνης κάνει λόγο και για πληθωρισμό κέρδους, δηλαδή εκμετάλλευση της κατάστασης για περαιτέρω κέρδος.

«Αυτό παρατηρήθηκε πολύ έντονα ειδικά μετά τα δύο κύματα πληθωρισμού λόγω έκρηξης στην ενέργεια και στον κορωνοϊό, που είχαν αποσυνδεθεί οι αλυσίδες εφοδιασμού. Τώρα έχουν φύγει αυτά και δεν δικαιολογείται η συνεχής αύξηση. Στην Κύπρο έχουμε αρκετό πληθωρισμό κέρδους. Ο καταναλωτής έχει δύναμη. Εκεί όπου υπάρχει πληθωρισμός κέρδους μπορεί να μειώσει τη ζήτηση ώστε να μειωθούν οι τιμές. Αυτό έχει γίνει με επιτυχία και στη Σκανδιναβία και την Αγγλία, δεν είναι θεωρητικό», είπε, ανάμεσα σε άλλα, ο κ. Τελώνης.

Υποτονική η ζήτηση για νέα δάνεια

Παράλληλα ο οικονομολόγος Γιάννης Τελώνης ανέφερε ότι η ζήτηση για νέα δάνεια στην Κύπρο είναι υποτονική, και αυτό λόγω των υψηλών επιτοκίων. «Στην Κύπρο υπάρχει μειωμένη ζήτηση γιατί είμαστε υπερχρεωμένοι. Έχουμε υψηλό ιδιωτικό χρέος», τόνισε.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, που παρουσιάζονται στον πίνακα που δημοσιεύουμε, από τον Ιανουάριο του 2024 έως τον Μάιο του 2024 (τελευταία στοιχεία που δημοσιεύθηκαν), τα νέα καταναλωτικά δάνεια παρουσιάζουν μείωση. Μείωση παρουσιάζουν και τα νέα δάνεια για αγορά κατοικίας τους τελευταίους έξι μήνες (Δεκέμβριος 2023 – Μάιος 2024). Τα εταιρικά δάνεια (δάνεια προς μη χρηματοδοτικές εταιρείες) παρουσιάζουν αυξομειώσεις, ωστόσο από τον Δεκέμβριο του 2023 έως τον Μάιο του 2024, στο σύνολό τους, έχουν μειωθεί.

Σημειώνεται ότι τα στοιχεία δεν αντανακλούν την κατάσταση σήμερα αλλά έως και έξι μήνες πριν, καθώς από τη μέρα που ξεκινά κάποιος τη διαδικασία δανείου μέχρι να εγκριθεί και να περάσει το δάνειο, μεσολαβεί διάστημα μερικών μηνών.