Οικονομική διαχείριση και στρατηγικό πλάνο

Σίγουρα σε εποχές κατά τις οποίες οι δημοσιονομικοί δείκτες είναι θετικοί και υπάρχουν αναβαθμίσεις από οίκους αξιολόγησης, είναι δύσκολο ν’ αναφερθείς στην αναγκαιότητα παρουσίασης ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού πλάνου.

Πολύ σωστά αναφέρονται ως στόχοι η δημοσιονομική πειθαρχία, το σταθερό χρηματοπιστωτικό σύστημα και οι μεταρρυθμίσεις (ενδεχομένως αυτές που δεν επηρεάζουν τις ισορροπίες), διότι, σε αντίθετη περίπτωση, δυσκολευόμαστε και αναζητούμε διέξοδο σε εκθέσεις οι οποίες ουσιαστικά μετακυλίουν τη συζήτηση πιο κάτω, μέχρι να ατονήσει.

Κάποιος θα ανέμενε ότι το αφήγημα θα έπρεπε να εμπλουτιστεί με περαιτέρω στόχους, όπως η βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, η διασφάλιση προσιτής κατοικίας, αξιοπρεπούς διαβίωσης, εκπαίδευσης για τα παιδιά και υψηλής ποιότητας ιατρικής περίθαλψης. Καλές οι συναντήσεις σε μεγάλα δωμάτια με πολλούς συμμετέχοντες, αλλά στην τελική τα αποτελέσματα ενδεχομένως να μην ικανοποιούν.

Απαιτείται συγκεκριμένο πλάνο

Το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας υπενθύμισε προς την Πολιτεία την ανάγκη να προχωρήσει σε αλλαγές, εστιάζοντας σε εφτά τομείς που συμπεριλαμβάνουν την ανταγωνιστικότητα στον τομέα της γεωργίας, την πράσινη μετάβαση, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, την ενδυνάμωση του συνταξιοδοτικού συστήματος μέσα από την ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα, την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας και την εξεύρεση προσιτής στέγης.

Τουλάχιστον γίνεται μια καταγραφή αλλά απαιτείται συγκεκριμένο πλάνο. Να υπάρξουν συζητήσεις, ανοχή στη διαφορετική άποψη και κοινές αποφάσεις. Το μήνυμα των τελευταίων εκλογών ήταν ξεκάθαρο, η κοινωνία θέλει να ακούσει κάτι συγκεκριμένο για το πώς θα βελτιωθεί η καθημερινότητά της.

Στα θετικά των προσπαθειών του πρόσφατου παρελθόντος περιλαμβάνεται η δημιουργία το 2021 του πλαισίου προσέλκυσης εταιρειών για μετεγκατάσταση και ενίσχυση των εργασιών τους στην Κύπρο μέσα από ένα μείγμα κινήτρων και διευκολύνσεων.

Αυτά έχουν ενεργήσει θετικά στην οικονομία και κατά μεγάλο βαθμό αποτελούν τον λόγο διατήρησης των θετικών ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας. Θα ήταν ενδιαφέρον να παρουσιαστούν τα στατιστικά στοιχεία για φέτος και τα προηγούμενα δύο χρόνια όσον αφορά την εγγραφή εταιρειών υψηλής εξειδίκευσης και τον συνολικό αριθμό εργοδοτουμένων που ήρθαν από το εξωτερικό.

Όμως, ενδεχομένως να έχουν δημιουργηθεί κάποιες στρεβλώσεις, όπως ο ασύμμετρος ανταγωνισμός με τους Κύπριους επιχειρηματίες, οι αυξήσεις στις τιμές των ενοικίων και η αυξημένη ζήτηση που τροφοδοτεί τον πληθωρισμό. Υπήρξαν κάποιες προσπάθειες για ενίσχυση της προσφοράς ακινήτων για μείωση στις τιμές, αλλά ακόμη δεν υπήρξαν ανάλογα αποτελέσματα.

Αντισώματα και αναχώματα

Για τις κυβερνήσεις αλλά και τις επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιόδους ανάπτυξης να δημιουργηθούν εκείνα τα αντισώματα και αναχώματα, τα οποία σε περίπτωση υφεσιογενών πιέσεων θα μπορέσουν να διατηρήσουν την οικονομία σε μια βιώσιμη πορεία. Φυσικά χρειάζεται σχεδιασμός και πλάνο.

Υπήρξε συζήτηση την προηγούμενη εβδομάδα για την έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου όσον αφορά το κρατικό μισθολόγιο στην Κύπρο. Μια συζήτηση, που άρχισε από την ίδια κυβέρνηση όταν συζητείτο τότε ο προϋπολογισμός του 2024. Γρήγορα υπήρξε μια προσπάθεια απ’ όλους να επιβεβαιώσουν ότι δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι. Ενδεχομένως να έπρεπε να ξεκινήσουμε από τα πιο βασικά, δηλαδή τη βελτίωση και τη μηχανογράφηση των διαδικασιών στον δημόσιο τομέα, τη δημιουργία σωστών οργανογραμμάτων, αξιόπιστο σύστημα αξιολόγησης και διασύνδεση της αντιμισθίας με την παραγωγικότητα.

Δεν υπάρχει καμιά «διαμάχη» ιδιωτικού και δημόσιου τομέα και κακώς κάποιοι το θεωρούν ως τέτοιο. Αυτό που χρειάζεται είναι εξορθολογισμός και είναι με ιδιαίτερο ενδιαφέρον που αναμένουμε να δούμε το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2025, για ζητήματα που αφορούν τις οροφές των δαπανών, το ποσό του κρατικού μισθολογίου ειδικά αν η τελευταία αυξητική στατιστική αύξηση του πληθωρισμού αποτελεί τάση (οπότε και πρέπει να παραχωρηθεί σημαντικό ποσό για τις τιμαριθμικές αναπροσαρμογές).

Το γεγονός ότι το ποσοστό πληθωρισμού στην Κύπρο τον τελευταίο μήνα είναι υψηλότερο σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης προκάλεσε αίσθηση, κυρίως λόγω του γεγονότος ότι τους προηγούμενους μήνες οι μετρήσεις ήταν χαμηλότερες. Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι ήταν αναμενόμενο.

Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχει αυξημένη εισαγόμενη ζήτηση λόγω των αυξημένων τουριστικών αφίξεων, κάτι που σπρώχνει τις τιμές προς τα πάνω, αν δεν υπάρξει ανάλογη αύξηση της προσφοράς. Η κλιματική αλλαγή, η οποία σταδιακά θα επηρεάσει και τον τουρισμό, έχει περιορίσει τις γεωργικές παραγωγές και την παραγωγή τροφίμων. Τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα συνεχίζονται.

Θα ήταν καλό να αναλογιστεί κάποιος πόσο θα επηρεαστεί η οικονομία από τις καθυστερήσεις που παρουσιάζονται λόγω Χούθι. Εκεί που η Κύπρος ήταν το πρώτο λιμάνι από το οποίο θα περνούσε το πλοίο μετά τη Διώρυγα του Σουέζ, τώρα λόγω της αλλαγής των δρομολογίων, όπου τα πλοία κινούνται σε διαφορετικές διαδρομές, η χώρα μας αποτελεί τον τελευταίο σταθμό στη Μεσόγειο, με όλα τα κακά που συνεπάγονται.

Διαφαίνεται, επίσης, ότι ο αντίκτυπος του μέτρου που αφορά τον μηδενικό συντελεστή ΦΠΑ φθίνει εφόσον η αγορά τον έχει απορροφήσει, με αποτέλεσμα οι τιμές να κινούνται ανοδικά. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το μέτρο θα πρέπει να αποσυρθεί μέχρι το τέλος του έτους, θα πρέπει η Πολιτεία να αρχίσει τον σχεδιασμό για τη σταδιακή κατάργησή του εφόσον ενδεχομένως να προκληθούν στρεβλώσεις στην αγορά, αν από τη μια μέρα στην άλλη το ποσοστό ΦΠΑ αυξηθεί από μηδέν σε δεκαεννέα για κάποια προϊόντα.

Διασφάλιση ανταγωνιστικότητας

Επιπλέον, είναι σημαντικό να καταγραφεί πού θέλουμε να δούμε την οικονομία τα επόμενα χρόνια. Πολύ σωστά γίνεται αναφορά για την ενίσχυση της παραγωγικής βάσης, όμως απαιτείται συγκεκριμένο πλάνο για το πώς θα επιτευχθεί αυτό, με στόχους και χρονοδιαγράμματα.

Η διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των τομέων που συνεισφέρουν ανέκαθεν, σημαντικά, στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας, πρέπει επίσης να διασφαλιστεί. Πολλές φορές θα πρέπει να ευθυγραμμίσουμε και να διασφαλίσουμε ότι τα συμφέροντα της Κύπρου προωθούνται μέσα από τις κοινές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για παράδειγμα η ευρωπαϊκή ναυτιλία αντιμετωπίζει μεγάλο ανταγωνισμό από την Ασία κυρίως όσον αφορά την κατασκευή πλοίων, τους μηχανισμούς χρηματοδότησης και τη διασφάλιση της ναύλωσής τους τα πρώτα χρόνια. Οπότε οποιεσδήποτε ευρωπαϊκές αποφάσεις ενδεχομένως να ενισχύσουν και τον τομέα στην Κύπρο, ενώ η διασφάλιση του φορολογικού λειτουργικού πλαισίου πρέπει ν’ αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα.