Η πανωλεθρία των Συντηρητικών έβαλε έναν «άγνωστο» Πρωθυπουργό στην Ντάουνινγκ Στριτ

Τίτλοι τέλους στα 14 χρόνια διακυβέρνησης της Βρετανίας από τους Συντηρητικούς. Οι πολίτες τιμώρησαν το κυβερνών κόμμα, αφαιρώντας από τα ποσοστά του πάνω από 20 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2019. Δεν αποτέλεσε καμιά έκπληξη το γεγονός ότι το κεντροαριστερό Εργατικό Κόμμα αναδείχθηκε και τυπικά νικητής, ανατρέποντας δραστικά τις αριθμητικές ισορροπίες που είχαν διαμορφωθεί πριν από πέντε χρόνια. Ούτε φυσικά η προδιαγεγραμμένη πανωλεθρία των Συντηρητικών, οι οποίοι, μετά από 14 χρόνια «ευημερίας», είναι καταδικασμένοι να βιώσουν νέα εσωκομματική κρίση, η οποία όχι μόνο οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην εκδίωξη του Ρίσι Σούνακ από την ηγεσία, αλλά δημιουργεί κενό εξουσίας, αφού πολλά επιφανή στελέχη των Τόρις δεν έχουν εκλεγεί βουλευτές, γεγονός που τους εμποδίζει να θέσουν υποψηφιότητα για την ηγεσία του κόμματος.

Ποιος είναι ο νέος άγνωστος Πρωθυπουργός

Ο νέος Πρωθυπουργός της Βρετανίας, παρά το γεγονός ότι βρίσκεται περίπου δέκα χρόνια στη Βουλή, παραμένει άγνωστος για τους ψηφοφόρους που τον ανέδειξαν. Δημοσκόπηση, που δόθηκε στη δημοσιότητα, είχε καταδείξει ότι ο ηγέτης των Εργατικών παραμένει μυστήριο για μεγάλο μέρος των Βρετανών.

Την ίδια ώρα, η συγκρατημένη αισιοδοξία προς το πρόσωπό του συνοδεύεται από σκεπτικισμό ως προς το τι μπορεί να προσδώσει η ανάδειξή του στην πρωθυπουργία της χώρας, αφού πολλοί τον κατηγορούν ότι δεν έχει παρουσιάσει μια σαφή πολιτική πρόταση και έχει την τάση να παίρνει πίσω ακόμη και τις δικές του αποφάσεις.

Αυτό που προκύπτει από αυτά τα στοιχεία είναι ότι οι ψηφοφόροι αναζητούν μια εναλλακτική των συντηρητικών πρωθυπουργών, κάποιοι από τους οποίους ξεχώρισαν με το πομπώδες τους ύφος αλλά και τα κραυγαλέα τους σκάνδαλα. Αντίθετα, αν και ο Στάρμερ δεν φέρνει κάποιο ουσιαστικό κύμα ελπίδας, ούτε προκαλεί την αίσθηση ότι έρχεται ριζική αλλαγή, δίνει την εντύπωση ενός ανθρώπου που κάνει ήσυχα καλύτερα τη δουλειά του. Το αποτέλεσμα της κάλπης καταδεικνύει αυτήν την πραγματικότητα. Οι περισσότεροι εκλογείς επέλεξαν να τιμωρήσουν τους Συντηρητικούς, αφού έδωσαν μόλις μία με δύο ποσοστιαίες μονάδες περισσότερες στους Εργατικούς από τις προηγούμενες εκλογές, αλλά αφαίρεσαν από τη δύναμη των Τόρις, ούτε λίγο ούτε πολύ, 20 ποσοστιαίες μονάδες.

Τα ξένα ΜΜΕ περιγράφουν τον νέο Πρωθυπουργό ως σοβαρό και πραγματιστή, αλλά φαίνεται ότι στερείται του χαρίσματος των προηγούμενων Βρετανών ηγετών, όπως η Θάτσερ, ο Μπλερ και ο Τζόνσον. Όμως αυτό φαίνεται να λειτουργεί υπέρ του, αφού φροντίζει να θυμίζει συχνά στους ψηφοφόρους όσα έκαναν τα τελευταία 14 χρόνια οι Τόρις. «Μην ξεχνάτε το partygate, τα μέτρα της πανδημίας, τα ψέματα και τις δωροδοκίες». Στον αντίποδα, ο Μπόρις Τζόνσον είχε χρησιμοποιήσει υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς εις βάρος του. Αναλυτές εξηγούν ότι ο Στάρμερ μπορεί να μην είχε τη δεξιοτεχνία του πρώην πρωθυπουργού στις έξυπνες ατάκες, αλλά επιστράτευσε τις αρετές του στον τομέα της παράθεσης στοιχείων για να ξεσκεπάσει τα ψέματα που έλεγε ο Τζόνσον για τα πάρτι στην Ντάουνινγκ Στριτ, κατά τη διάρκεια των lockdowns.

Το μόνο «αμάρτημα» που μπόρεσαν να του αποδώσουν οι Τόρις ήταν η παραβίαση των κανόνων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όταν ήπιε μια μπύρα και έφαγε ινδικό ντελίβερι με τους συναδέλφους του τον Απρίλιο του 2021. Ο ίδιος υποσχέθηκε να παραιτηθεί αν η Αστυνομία καταλήξει στην ενοχή του και στη συνέχεια απαλλάχθηκε από τις κατηγορίες, κάτι που έδειξε στους ψηφοφόρους πόσο αφοσιωμένος είναι στη νομιμότητα, σε αντίθεση με τους ηγέτες των Τόρις.

Σε κάθε περίπτωση, η γενική αίσθηση είναι ότι ο Στάρμερ δεν έχει σαγηνεύσει τα πλήθη με την προσωπικότητά του, ούτε και έχει πείσει με τις προτάσεις του. Αντίθετα, όμως, τη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία οι ψηφοφόροι βλέπουν στο πρόσωπό του την αλλαγή που αποζητούν μετά τις διαδοχές κυβερνήσεις των Συντηρητικών και τα σκάνδαλα που συνόδευαν κάποιες από αυτές.

Η αναπόφευκτη συντριβή του Σούνακ

Για πολλούς αναλυτές η ήττα των Τόρις ήταν αναπόφευκτη. Ο Σούνακ ανέλαβε μόλις το 2022, μετά τις περιπετειώδεις θητείες της Λιζ Τρας και του Μπόρις Τζόνσον. Η «κατάρα» του ήταν ότι δεν μπόρεσε ποτέ ν’ απεγκλωβιστεί από τη σκιά τους. Παρά το γεγονός ότι αρχικά το κόμμα του τον είχε εγκαταλείψει, επτά εβδομάδες αργότερα κλήθηκε να διαχειριστεί το χάος που άφησε πίσω της η «περιορισμένου χρόνου» προκάτοχός του.

Όταν στο μέλλον προσπαθήσει να δικαιολογήσει τις αποτυχίες της θητείας του με το επιχείρημα ότι παρέλαβε ερείπια, οι ειδικοί θα του απαντήσουν ότι δεν έκανε τίποτα για να ξαναχτίσει τη χώρα. Επιπρόσθετα, δεν αποκήρυξε τον Τζόνσον και την Τρας και επανέφερε τον Ντέιβιντ Κάμερον σε πρωταγωνιστικό ρόλο, εμποδίζοντας τη μόνη στρατηγική που θα μπορούσε να λειτουργήσει σε αυτές τις εκλογές: την αλλαγή.

Οι επικριτές του τον κατηγορούν ότι ποτέ δεν κατάλαβε πώς λειτουργούν οι δημόσιες υπηρεσίες, δεν μπορούσε ν’ αναλάβει ποτέ πολιτική ευθύνη και επιβεβαίωνε συνεχώς ότι ήταν εκτός επαφής με τις ανάγκες των πολιτών της χώρας του. Δεν λησμονείται δε ότι η σύζυγός του διεκδίκησε φορολογικό καθεστώς μη μόνιμης κατοικίας που της επέτρεπε ν’ αποφύγει να πληρώσει φόρους στο Ηνωμένο Βασίλειο, ακόμη και όταν ο Σούνακ αύξησε τους φόρους για άλλους. Την ίδια ώρα, η πολιτική του για απέλαση παράνομων μεταναστών στη Ρουάντα ήταν ταυτόχρονα σκληρή και αναποτελεσματική, επιβεβαιώνοντας ουσιαστικά ότι επρόκειτο για μια ηγεσία που είχε αποξενώσει τους πάντες.

Παράλληλα, η προεκλογική εκστρατεία ήταν μια καταστροφή. Η μυστικότητα του χρονοδιαγράμματος και η ανησυχία που έφερε στους βουλευτές, οι οποίοι δεν ήταν έτοιμοι, υποδηλώνουν ότι δεν ήθελε να κρατήσει ξανά υψηλά αξιώματα. Το κλίμα παραίτησης είχε διαχυθεί και στο κόμμα του, το οποίο τις τελευταίες ημέρες της προεκλογικής εκστρατείας δεν αγωνιζόταν να διατηρηθεί στην εξουσία, αλλά για να κρατηθεί στη δεύτερη θέση. Χαρακτηριστικό είναι πως αρκετοί υποψήφιοι των Συντηρητικών, αντί να παρουσιάζουν τις θέσεις τους, υπογράμμιζαν τους κινδύνους που εγκυμονεί το ενδεχόμενο «οι Εργατικοί να κερδίσουν με τεράστια αυτοδυναμία».

Εντούτοις, δεν είχαν πολλά επιτεύγματα να παρουσιάσουν. Για παράδειγμα, ο Σούνακ, όταν ανέλαβε τη σκυτάλη από την Τρας, είχε αναγάγει τη μείωση της λίστας αναμονής στα δημόσια νοσοκομεία (NHS) σε βασική του δέσμευση. Δύο χρόνια μετά, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα του NHS, 7,57 εκατομμύρια μη επείγουσες επεμβάσεις βρίσκονται σε αναμονή. Αριθμός τριπλάσιος σε σχέση με τον Μάιο του 2010 (2,6 εκατ.), όταν ο Συντηρητικός Ντέιβιντ Κάμερον είχε κερδίσει τις εκλογές. Το άλλο κρίσιμο ζήτημα ήταν η μετανάστευση. Μια άλλη προεκλογική δέσμευση των Τόρις το 2010 ήταν ο περιορισμός της ετήσιας καθαρής μετανάστευσης, που τότε ανερχόταν σε 252.000. Όμως, 14 χρόνια αργότερα, ο αριθμός αυτός έχει υπερδιπλασιαστεί, φτάνοντας τις 685.000 το 2023. Από το 2019 οι περισσότερες αφίξεις αφορούν πολίτες Ινδίας, Νιγηρίας, Κίνας και Πακιστάν, ενώ παράλληλα παρατηρείται άνοδος των αφίξεων από το Χονγκ Κονγκ και την Ουκρανία.