Ενώπιον της θεσμικής κρίσης

Η εκλογική συμπεριφορά των πολιτών στις πρόσφατες ευρωεκλογές ανέδειξε και μια βαθιά πολιτική κρίση. Με χαρακτηριστικά παρακμής, θεσμικής ανεπάρκειας, φαινομένων διαφθοράς και διαπλοκής, ελλειμμάτων στον δημοκρατικό διάλογο και έλλειψης εμπιστοσύνης των πολιτών προς την πολιτική διαδικασία. Αποτέλεσμα, ολοένα και περισσότεροι πολίτες να απογοητεύονται και να αποστρέφουν το πρόσωπό τους από την πολιτική, το πολιτικό προσωπικό και τη θεσμική λειτουργία της Πολιτείας. Η κρίση έχει κορυφώσει την απαξίωση και την απογοήτευση των πολιτών.

Έκφραση αυτής της απογοήτευσης είναι η επιλογή της ιδιώτευσης και του περιθωρίου και η αποχή από τις εκλογικές διαδικασίες, ο τεράστιος αριθμός των λευκών που παρουσιάζουν μια σταθερή και αυξητική τάση. Δεν ωφελεί η άρνηση ανάληψης ευθυνών ή η απόπειρα μετακύλισής τους. Αυτή η στάση μόνο ως ευθυνόφοβος εκλαμβάνεται από τους πολίτες. Είναι αναγκαίο το πολιτικό σύστημα να υποβληθεί στην αναγκαία αυτοκριτική για τα φαινόμενα που αφέθηκαν να εκκολαφθούν τις τελευταίες δεκαετίες μέσα από μια διαδικασία προϊούσας φθοράς και παρακμής του πολιτικού και κοινωνικού ιστού. Χωρίς καμιά διάθεση ηθικολογίας, οφείλουμε να προβούμε σε πικρές παραδοχές.

Η αντιμετώπιση της πολιτικής, κοινωνικής και θεσμικής κρίσης δεν είναι αρκετό να επιδιώκεται με αμηχανία και απραξία. Οι αλλαγές είναι τώρα αναγκαίες όσο ποτέ άλλοτε. Σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται ραγδαία και γίνεται όλο και περισσότερο ανταγωνιστικός, η Κύπρος χρειάζεται τομές που θα εξουδετερώσουν τις αγκυλώσεις στη λειτουργία του κράτους και των θεσμών.

Οι πολίτες αναμένουν και απαιτούν απ’ όλους πρωτοβουλίες για μια συνολική αναγέννηση της κοινωνίας, των θεσμών και των εθνικών προοπτικών. Απαιτούν από το Κράτος και το πολιτικό σύστημα να ξεφύγουν από τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα και να αναδειχθούν μοχλοί προοδευτικής κίνησης της κοινωνίας.

Μόνο έτσι θα «ξαναβρούμε την ψυχή μας». Μόνο έτσι θα επανακτήσουμε την αυθεντικότητά μας και θ’ ανακαλύψουμε εκ νέου τη ζωογόνο δύναμη της πολιτικής. Για να μπορέσουμε να πετύχουμε και την αναγέννηση σε όλα τα επίπεδα, όπως πράξαμε το 1974, μέσα από τις στάχτες και τα ερείπια της εθνικής τραγωδίας. Άλλωστε έχουμε χρέος προς την ημικατεχόμενη πατρίδα μας. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η κρατική και θεσμική ισχύς αποτελεί κορυφαία παράμετρο μιας αποτελεσματικής εθνικής στρατηγικής, που θα οδηγήσει και στη λύτρωση του λαού μας με μια λύση στηριγμένη στις αρχές του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου.

Σήμερα, η δημοκρατία χρειάζεται έναν καινούργιο ζωογόνο άνεμο αξιοκρατίας, αξιοπρέπειας και εμπιστοσύνης. Έναν άνεμο που θα σαρώσει τις στρεβλώσεις των πολιτειακών σχέσεων και τις κάθε είδους διαμεσολαβήσεις στο Κράτος για την προάσπιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Οι συντηρητικές πολιτικές, η εμμονή στην εξυπηρέτηση πελατειακών συμφερόντων και ο φόβος μπροστά στο καινούργιο κρατούν την κυπριακή κοινωνία «όμηρο» του παρελθόντος. Εμποδίζουν τη μετεξέλιξη των θεσμών, τον εκσυγχρονισμό των λειτουργιών του κράτους, τις αλλαγές που ζητά η κοινωνία στο πολιτικό σύστημα, ενώ ακυρώνουν τον απαραίτητο έλεγχο στο πλέγμα των δομών εξουσίας.

Τα περιθώρια έχουν εξαντληθεί. Οι αλλαγές είναι επιταγή. Για την Κύπρο, δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Ή θα προχωρήσουμε τώρα στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και αλλαγές ή θα προχωρήσουμε σε έναν δρόμο χωρίς γυρισμό, με τελική κατάληξη ένα κράτος αναποτελεσματικό και παράλυτο και ένα πολιτικό σύστημα απαξιωμένο, χωρίς επαφή με την κοινωνία.

Η μάχη ενάντια στη συντήρηση είναι μάχη δύσκολη. Όμως η μάχη πρέπει να δοθεί. Και αυτήν τη μάχη οφείλουμε, όχι μόνο να τη δώσουμε, αλλά και να την κερδίσουμε. Με συγκεκριμένες δράσεις. Με δημοκρατικό έλεγχο κάθε εξουσίας. Σύγκρουση με κάθε κατεστημένο που νέμεται ασύδοτα τη θέση του σε βάρος των συμφερόντων του λαού. Με βαθιά τομή στο πολιτικό σύστημα. Ενίσχυση των δυνατοτήτων συμμετοχής του πολίτη, θωράκιση των θεσμών, διαφάνεια στα οικονομικά πολιτικών φορέων και προσώπων.

Ο δρόμος της προοδευτικής μεταρρύθμισης είναι επιταγή.

*Πρώην Πρόεδρος Βουλής των Αντιπροσώπων