Οι πλούσιοι, οι φτωχοί και οι πάμπτωχοι - Διευρύνεται το χάσμα ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις

Το καυτό ζήτημα των πολλαπλών συντάξεων είναι μόνο ένα μικρό κομμάτι στο μεγάλο πάζλ των κοινωνικών ανισοτήτων. Δεν είναι το μείζον που προκαλεί τη διεύρυνση του χάσματος των κοινωνικών τάξεων, αλλά δεν παύει να αποτελεί πρόκληση.

Δεν είναι λαϊκισμός να επισημαίνονται, να καταγγέλλονται και να διορθώνονται οι κοινωνικές στρεβλώσεις, οι οποίες επιβαρύνουν σημαντικά τον κρατικό κορβανά καθότι υπάρχουν πρώην και νυν αξιωματούχοι του κράτους που παίρνουν 3-4 ή και 5 συντάξεις διότι διετέλεσαν υπουργοί, Kεντρικοί τραπεζίτες, βουλευτές, δήμαρχοι και πάει λέγοντας. Όταν ένα άτομο παίρνει συντάξεις που ξεπερνούν τις 200.000 τον χρόνο (6.000-7.000 μηνιαίως), είναι πρόκληση. Ό,τι και να λένε οι επηρεαζόμενοι περί αντισυνταγματικότητας για τυχόν κατάργησή τους ή τα περί προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων δεν πείθουν. Όπως δεν έπεισαν και τα δικαστήρια όταν έκριναν συνταγματικό το κούρεμα καταθέσεων χιλιάδων καταθετών και τη ληστεία των κατόχων αξιογράφων. Οι οποίοι, όχι μόνο δεν αποζημιώθηκαν, αλλά αρκετοί από αυτούς ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας.

Την ώρα, μάλιστα, που η πλειοψηφία των συνταξιούχων παίρνουν συντάξεις από 700-1.000 ευρώ το μήνα.

Ο λαός να ξεσηκωθεί

Όσο ο λαός σιωπά και αφήνει τον πλούτο να τον επωφελούνται οι κεφαλαιοκράτες, οι πλούσιοι και εύποροι, τότε θα αρκείται με τα ψίχουλα που πέφτουν από το τραπέζι τους. Ο ξεσηκωμός κατά της αδικίας και των στρεβλώσεων είναι η μόνη λύση, για ν’ αντιληφθούν μερικοί-μερικοί πως δεν μπορεί να συνεχιστεί ο εμπαιγμός και η κοροϊδία.

Η διαστρωμάτωση της κοινωνίας έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια, ενώ έχει διευρυνθεί το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Παράλληλα έχει δημιουργηθεί και μια νέα κοινωνική τάξη. Οι πάμπτωχοι.

Τα διάφορα επιδόματα, που εξαγγέλλει κατά καιρούς η Κυβέρνηση, δεν διορθώνουν το πρόβλημα, ούτε και ελαφρύνουν τα βάρη που επωμίζονται χιλιάδες οικογενειάρχες για να βγάλουν τα προς το ζην.

Η ακρίβεια σε ουσιώδη αγαθά, ιδιαίτερα στα φρούτα και στα λαχανικά, έχει εκτιναχθεί στα ύψη. Οι τιμές των περισσότερων φρούτων, ακόμα και του ταπεινού καρπουζιού, παραμένουν σταθερά στα 4,99 ευρώ.

Ενδεικτική είναι η περίπτωση οικογενειάρχη, ο οποίος έλεγε πως ο μισθός του πριν από τρία χρόνια ήταν 1.500 ευρώ και τώρα που αμείβεται με 2.000, δεν τον αρκούν για να θρέψει και να ντύσει την οικογένειά του.

Τυχεροί είναι εκείνοι που έχουν ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους, καθότι οι τιμές των ενοικίων ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Την ώρα που ξεφυτρώνουν επαύλεις των 2 και 3 εκατομμυρίων, άλλοι δεν έχουν τη δυνατότητα να βρουν ένα σπίτι με λογικό ενοίκιο.

Ο κίνδυνος της φτώχιας αυξάνεται

Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, «σταθερό στο 16,7% διατηρήθηκε το 2023 το ποσοστό του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχιας ή σε κοινωνικό αποκλεισμό (δείκτης AROPE), με το ποσοστό του πληθυσμού που βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχιας να παραμένει επίσης αμετάβλητο στο 13,9%».

Σύμφωνα με την έρευνα εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών: Κίνδυνος Φτώχιας 2023, που δημοσιοποίησε η Στατιστική Υπηρεσία, 16,7% του πληθυσμού ή 153.000 άτομα βρίσκονταν σε κίνδυνο φτώχιας ή σε κοινωνικό αποκλεισμό (δείκτης AROPE, ο κύριος δείκτης παρακολούθησης του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2030 για τη φτώχια και τον κοινωνικό αποκλεισμό).

Πιο συγκεκριμένα, 16,7% του πληθυσμού ζούσαν σε νοικοκυριά με διαθέσιμο εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχιας ή ζούσαν σε νοικοκυριά με σοβαρή υλική και κοινωνική στέρηση ή ζούσαν σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλό δείκτη έντασης εργασίας.

Ο δείκτης για το 2023 παρέμεινε στα ίδια επίπεδα σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, που ήταν επίσης στο 16,7%. «Επομένως, ο δείκτης παρέμεινε αμετάβλητος το 2023, μετά τη συνεχή πτωτική πορεία των τελευταίων χρόνων», αναφέρεται.

Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, παρόλο που η βελτίωση των τελευταίων χρόνων αντικατοπτρίζεται και στα δύο φύλα, εντούτοις διαχρονικά οι γυναίκες διατηρούνται σε δυσμενέστερη θέση έναντι των αντρών. Κατά το 2023, ο εν λόγω δείκτης για τις γυναίκες ήταν στο 18,1%, ενώ για τους άντρες στο 15,3%.

Εξάλλου, το ποσοστό του πληθυσμού που βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχιας, δηλαδή το διαθέσιμο εισόδημά του βρισκόταν κάτω από το χρηματικό όριο κινδύνου φτώχιας, κατά το 2023 ανήλθε στο 13,9% ή 128.000 άτομα, παραμένοντας στα ίδια ακριβώς επίπεδα με το 2022 (13,9%).

Το χρηματικό όριο κινδύνου φτώχιας, το οποίο ορίζεται στο 60% του διάμεσου συνολικού ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, υπολογίστηκε το 2023 στα €11.324 για νοικοκυριά ενός ατόμου και σε €23.780 για νοικοκυριά με δυο ενήλικες και δυο παιδιά κάτω των 14 χρονών, σημειώνοντας αύξηση 5,7% σε σχέση με το 2022, όπου τα αντίστοιχα χρηματικά όρια ήταν €10.713 και €22.498.

Σημειώνεται ότι το διάμεσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα (ανά άτομο) για το 2023 ήταν €18.873 σε σχέση με €17.856 το 2022.

Παράλληλα, το ποσοστό του πληθυσμού που βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχιας προτού συμπεριληφθούν στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών οποιαδήποτε κοινωνικά επιδόματα και συντάξεις (κοινωνικές μεταβιβάσεις) ανερχόταν στο 33,1%.

Συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, τότε το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 20,0%, ενώ όταν στη συνέχεια περιελήφθησαν και τα κοινωνικά επιδόματα, το ποσοστό μειώθηκε περαιτέρω στο 13,9%.

Το 2023, συνολικά οι κοινωνικές μεταβιβάσεις μείωσαν τον εν λόγω δείκτη κατά 19,2 ποσοστιαίες μονάδες (13,1 ποσοστιαίες μονάδες λόγω των συντάξεων και 6,1 λόγω των κοινωνικών επιδομάτων).

Ως κοινωνικά επιδόματα θεωρούνται το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, μητρότητας, τέκνου, μονογονιού, αναπηρίας, ανεργίας, φροντίδας ηλικιωμένων κ.λπ. Στις συντάξεις περιλαμβάνονται οι συντάξεις γήρατος, χηρείας, ορφάνιας, ανικανότητας κ.λπ.

Εξάλλου, το 2022, στην Κύπρο το ποσοστό των παιδιών που βρίσκονταν στο όριο ή κάτω από το όριο της φτώχιας ανερχόταν στο 18,1%, που ισοδυναμεί με 31.000 περίπου παιδιά, σύμφωνα µε στοιχεία της Eurostat. Αν και το 2024 είναι αφιερωμένο κατά της παιδικής φτώχιας, οι αριθμοί δεν φαίνεται να μειώνονται και οι πάμπτωχοι θα αυξάνονται με τον νέο χρόνο.

Κοινωνική πολιτική ενός κράτους δεν είναι μόνο η αύξηση των επιδομάτων. Αφορά όλους τους τομείς. Μέσα μαζικής μεταφοράς, πραγματική δωρεάν παιδεία και όχι ενίσχυση της παραπαιδείας που απορροφά ένα μεγάλο μέρος του εισοδήματος μιας οικογένειας. Επίσης συγκράτηση τιμών, πάταξη της αισχροκέρδειας, και φορολόγηση του πλούτου και κυρίως των τραπεζών που λειτουργούν ως κράτος εν κράτει.

Οι άδειες ανάπαυσης και όπου φτωχός και η μοίρα του

Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Κύπρος ίσως αποτελεί ακόμα μιαν αρνητική περίπτωση, όπου μικρομεσαίες και φτωχές οικογένειες δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν φτηνές διακοπές με τις οικογένειές τους.

Τη δεκαετία του ’80 στην Κύπρο υπήρχαν αρκετοί κατασκηνωτικοί χώροι, όπου οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα μπορούσαν να περάσουν άνετες και φθηνές διακοπές. Κάποιες, όπως ο κατασκηνωτικός χώρος της Αγίας Νάπας (απέναντι από την πρώην παραλία Δύσπυρου) ήταν ευρωπαϊκών προδιαγραφών, με κτιστές τουαλέτες, ντους και κουζίνες.

Αυτός ο κατασκηνωτικός χώρος κρίθηκε πως έπρεπε να κατεδαφιστεί, να φύγουν όλα τα τροχόσπιτα και αντίσκηνα, επειδή τάχα μου η γη ήταν χαλίτικη ή δεν ανήκε στον Δήμο.

Στη θέση του σήμερα βρίσκονται ξενοδοχεία πολυτελείας τεσσάρων και πέντε αστέρων και κανένας δεν ξέρει πώς παραχωρήθηκε αυτή η γη.

Άλλοι κατασκηνωτικοί χώροι απαγορεύτηκαν και το κράτος, αντί να βρει άλλες λύσεις δημιουργώντας νέους, ενθάρρυνε την ανέγερση και άλλων ξενοδοχειακών μονάδων.

Σε πρόσφατη ανάλυσή της η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (European Trade Union Confederation - ETUC), η οποία στηρίχθηκε στα δεδομένα της Eurostat, κατέληξε στο συμπέρασμα πως το 2022 η Κύπρος ήταν το κράτος-μέλος της ΕΕ με το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό εργαζομένων που δεν μπορούσαν να πάνε διακοπές λόγω της οικονομικής τους κατάστασης.

Και οι φτωχοί φτωχότεροι

Την ίδια ώρα που το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει συσσωρεύσει περισσότερο από το 50% του παγκόσμιου πλούτου, με βάση τα στοιχεία της UNICEF και της Παγκόσμιας Τράπεζας, 330 εκατομμύρια παιδιά στον πλανήτη ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχιας και υλικών στερήσεων. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 1 στα 4 παιδιά, το 25% δηλαδή, ζουν στο όριο της φτώχιας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Οι ηγέτες της Ε.Ε., και της Κύπρου περιλαμβανομένης, δεν πρέπει να μέμφονται τους πολίτες για την αύξηση της υπογεννητικότητας, αλλά τις πολιτικές που εφαρμόζουν. Αργά ή γρήγορα όμως οι λαοί θα ξεσηκωθούν για ν’ ανατρέψουν αυτές τις ανισότητες.