Κρατικός προϋπολογισμός 2025: Προτεραιότητες και… παραλείψεις

Εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 20/09 ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2025 και το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2025-2028, το οποίο προσδιορίζει τις βασικές στρατηγικές κατευθύνσεις και προτεραιότητες οικονομικής πολιτικής για την επόμενη τριετία.

Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη δημοσιονομική πειθαρχία, τη μείωση του δημόσιου χρέους και τον έλεγχο της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα.

Ο Υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, διαβεβαιώνει ότι ο προϋπολογισμός ανταποκρίνεται στις προκλήσεις, συνδυάζοντας δημοσιονομική υπευθυνότητα με την ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Ο οικονομολόγος Γιάννης Τελώνης, μιλώντας στη «Σημερινή», σχολιάζει το περιεχόμενο του προϋπολογισμού, εστιάζοντας σε τομείς που χρειάζονται επιπλέον έμφαση. Μεταξύ αυτών δείχνει τον τομέα της Υγείας, τονίζοντας την ανάγκη για ξεκάθαρο πλάνο αυτονόμησης των νοσηλευτηρίων, ανάγκη που την είχε υπογραμμίσει και το Δημοσιονομικό Συμβούλιο στην τελευταία του έκθεση.

Σημειώνεται ότι το επόμενο βήμα είναι η κατάθεση του κρατικού προϋπολογισμού στη Βουλή, για την καθιερωμένη διαδικασία.

Τα βασικά στοιχεία του κρατικού προϋπολογισμού 2025

Οι δαπάνες για το 2025, που έχουν εγκριθεί, ανέρχονται στα 10,13 δις ευρώ. Αναμένεται ότι το πρωτογενές πλεόνασμα το 2025 θα πλησιάσει το 4,8% και το δημοσιονομικό ισοζύγιο το 3,3%.

Το δημόσιο χρέος, με σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, το 2025 θα μειωθεί στο 64,2% (69,3% το 2024) και έως το 2027 στο 53,5%. Ο πληθωρισμός σήμερα είναι 2% και έως το 2027 θα τρέχει με τον ίδιο ρυθμό. Ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ το 2025 θα είναι 3,1%.

Το ποσοστό ανεργίας το 2025 εκτιμάται ότι θα είναι στο 4,8% και θα ακολουθήσει μια καθοδική πορεία, με τον Υπουργό Οικονομικών να επισημαίνει ότι είμαστε σε κατάσταση πλήρους απασχόλησης.

«Είναι ένα θέμα που πρέπει να το δούμε με τις ανάγκες σε εργατικό δυναμικό και γι’ αυτό η Κυβέρνηση προχωρεί σε διάφορα βήματα, ακόμη και σε διακρατικές συμφωνίες», ανέφερε συγκεκριμένα ο Υπουργός Οικονομικών σε δηλώσεις του μετά την έγκριση του προϋπολογισμού από το Υπουργικό Συμβούλιο.

Οι αναπτυξιακές δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν κατά 2,1% το 2025 σε σχέση με το έτος 2024. Περαιτέρω, κατά το 2025 αναμένεται αύξηση της τάξης του 5,2% στις δαπάνες στις παροχές Παιδείας, Υγείας και κοινωνικές παροχές.

Σημαντικά έργα σε εξέλιξη

Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες, οι οποίες, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν συγχρηματοδοτούμενα έργα, αγορά γης, ανεγέρσεις και επεκτάσεις κτηρίων, αναμένεται να αυξηθούν κατά 4,3% το 2025.

Ενδεικτικά, τα πιο σημαντικά έργα που βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης είναι τα εξής:

- Νέο Κυπριακό Μουσείο: Συνολικό κόστος €143,9 εκατ. (€20,4 εκατ. στον προϋπολογισμό του 2025).

- Ανέγερση Δικαστικού Μεγάρου Λευκωσίας: Συνολικό κόστος €119 εκατ. (€0,4 εκατ. στον προϋπολογισμό του 2025).

- Ανέγερση νέου κτηρίου Γενικού Χημείου: €101,2 εκατ. (€2,4 στον προϋπολογισμό του 2025).

Δημοσιονομικοί κίνδυνοι

Ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών υπογραμμίζει ότι, σύμφωνα με το βασικό μακροοικονομικό σενάριο, οι προοπτικές της οικονομίας μεσοπρόθεσμα παραμένουν θετικές αλλά με σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας.

Ο προϋπολογισμός λαμβάνει υπόψη και τους δημοσιονομικούς κινδύνους. Μεταξύ τους, ο κίνδυνος αύξησης του πληθωρισμού που οδηγεί σε διάβρωση του πραγματικού εισοδήματος των πολιτών με αρνητικές επιπτώσεις στην κατανάλωση και στα έσοδα του κράτους.

Επίσης, το Υπουργείο τονίζει και τον κίνδυνο από τις επιπτώσεις που θα επιφέρει τυχόν αύξηση των μεταναστευτικών ροών, λαμβάνοντας υπόψη και τις εμπόλεμες ζώνες τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στην Ουκρανία.

Στους νέους κανόνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Ο καταρτισμός του προϋπολογισμού για το 2025, όπως είπε ο Υπουργός Οικονομικών, έγινε σύμφωνα με τους νέους κανόνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την οικονομική διακυβέρνηση.

«Πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε τη νέα οικονομική διακυβέρνηση των κρατών μελών. Επειδή οι δείκτες της Κύπρου κρίνονται ως πολύ ικανοποιητικοί, έχουμε ένα από τα υψηλότερα ποσοστά αύξησης των δαπανών, ύψους 4,9% για κάθε χρόνο. Μέχρι εκεί μπορούμε να αυξήσουμε τις δαπάνες», διευκρίνισε.

Πού θα έπρεπε να δοθεί περαιτέρω έμφαση

Τον κρατικό προϋπολογισμό του 2025 κλήθηκε να σχολιάσει από την εφημερίδα «Σημερινή» ο οικονομολόγος, Γιάννης Τελώνης, ο οποίος, όπως σημείωσε διακρίνεται σαφής έμφαση στη δημοσιονομική πειθαρχία.

«Υπάρχει μία ελαφρώς αυξημένη δαπάνη προς την ανάπτυξη, η οποία είναι αφιερωμένη σε δομικές αλλαγές. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσον είμαστε σε θέση να πραγματοποιήσουμε τις ενέργειες που χρειάζονται για να απορροφηθούν τα κονδύλια», πρόσθεσε.

Ο κ. Τελώνης ανέδειξε ως θετική εξέλιξη τις προβλέψεις για τη μείωση του δημόσιου χρέους.

«Αυτό μεταφράζεται στο ότι αυξάνεται η επενδυτική βαθμίδα της χώρας, με αποτέλεσμα να μειώνονται και τα επιτόκια δανεισμού της χώρας. Αυτός είναι και ο λόγος που είναι πολύ σημαντικό να μειωθεί το δημόσιο χρέος. Θα ανεβεί η βαθμίδα και η χώρα θα έχει πλεονάσματα, τα οποία θα μπορεί να τα δίνει για κοινωνική πολιτική», εξήγησε.

Ερωτηθείς σχετικά με το αν θα έπρεπε να δοθεί έμφαση σε τομείς που παραλείφθηκαν, ο οικονομολόγος Γιάννης Τελώνης επισήμανε την Υγεία και την επιτακτική ανάγκη για την αυτονόμηση των νοσηλευτηρίων.

«Πρέπει επιτέλους τα νοσοκομεία να αυτονομηθούν. Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι οι ασθενείς στα νοσοκομεία μειώνονται, αλλά το προσωπικό αυξάνεται. Μόνο η αυτονόμηση θα βάλει την πίεση στο σύστημα για να γίνει πιο αποδοτικό», τόνισε.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η ανάγκη για αυτονόμηση των νοσηλευτηρίων του ΟΚΥπΥ ήταν και μία από τις συστάσεις του Δημοσιονομικού Συμβουλίου στην Ενδιάμεση Έκθεση για το 2024.

«Η οποιαδήποτε επέκταση της χρηµατοδότησης των νοσηλευτηρίων του ΟΚΥπΥ, να συνοδεύεται µε αυστηρό χρονοδιάγραµµα και οδικό χάρτη παραδοτέων στη βάση του Σχεδίου ∆ράσης, ως προϋπόθεση για µελλοντικές νέες χρηµατοδοτήσεις, ούτως ώστε τα χρονοδιαγράµµατα να είναι σκληρά και δεσµευτικά», τονίζει η έκθεση.

Ο κ. Τελώνης πρόσθεσε ότι το κράτος θα πρέπει να επενδύσει περαιτέρω στην αυτοματοποίηση της Δημόσιας Υπηρεσίας.

«Δεν το είδα στον κρατικό προϋπολογισμό ως ξεκάθαρο στόχο. Η ψηφιοποίηση και η αυτοματοποίηση του Δημοσίου είναι ο μόνος δρόμος για να μειωθεί το κρατικό μισθολόγιο. Έρχονται πολλά εργαλεία τώρα μέσω της τεχνητής νοημοσύνης και σίγουρα υπάρχει και τεχνολογία στη Δημόσια Υπηρεσία, που δεν αξιοποιείται στο 100%», κατέληξε ο οικονομολόγος Γιάννης Τελώνης.