Κρυφός δανεισμός με... τρύπια "μαξιλαράκια"
Πλασματικό το πλεόνασμα του κράτους
Μία εδραιωμένη τακτική του κράτους αποτελεί ο δανεισμός από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ), του οποίου το έλλειμμα σήμερα ακουμπά τα 11 δις ευρώ -αριθμός που μεταφράζεται περίπου στο 30% του ΑΕΠ- και μήνα με τον μήνα μεγαλώνει, κάτι που απασχολεί κατά καιρούς τον πολιτικό διάλογο. Εξετάζοντας τον προϋπολογισμό του κράτους, διαπιστώνεται ότι η Κεντρική Κυβέρνηση παρουσιάζει έλλειμμα και το πλεόνασμα τής Γενικής Κυβέρνησης προκύπτει από «κρυφό δανεισμό», και συγκεκριμένα από τις εισφορές των εργαζομένων στο ΤΚΑ και σε άλλα Ταμεία. Αξίζει ταυτόχρονα να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη τακτική εφαρμόζεται και σε άλλες χώρες με αντίστοιχα συστήματα, ωστόσο στην Κύπρο φαίνεται ν’ αποτελεί ένα πιο «μόνιμο φαινόμενο».
Μιλώντας στην εφημερίδα «Σημερινή», ο βουλευτής του ΔΗΣΥ και οικονομολόγος Μάριος Μαυρίδης εξήγησε ότι ο προϋπολογισμός της Κεντρικής Κυβέρνησης είναι ελλειμματικός και το πλεόνασμα που παρουσιάζεται είναι πλασματικό, καθώς προκύπτει από τις εισφορές των εργαζομένων, κάτι που αλλοιώνει την εικόνα των δημοσίων οικονομικών. Aυτό που συμβαίνει, όπως είπε, είναι ότι το κράτος χρησιμοποιεί τις εισφορές των εργαζομένων -ουσιαστικά δανείζεται τα χρήματα- για να πληρώνει τις συντάξεις. Σύμφωνα με τον κ. Μαυρίδη, όταν δημιουργηθεί έλλειμμα, θα αναγκαστεί το ίδιο το κράτος να αυξήσει τις φορολογίες για να πληρώνει τις συντάξεις.
Το κράτος δεν έχει «μαξιλαράκια»
«Ο προϋπολογισμός είναι ελλειμματικός. Η Κεντρική Κυβέρνηση κάθε χρόνο παρουσιάζει ελλείμματα, περίπου στο μισό δισεκατομμύριο, ανάλογα. Με βάση τον νόμο, τα έσοδα του ΤΚΑ αποτελούν έσοδα του κράτους και συνεπώς το πλεόνασμα μένει στο κράτος ως έσοδο. Δεν είναι μόνο το ΤΚΑ, είναι και άλλα Ταμεία που το κράτος τα παίρνει ως έσοδα, μεταξύ τους το Ταμείο Υγείας, το ΓεΣΥ, τα χρήματα από τους ρύπους. Αυτό είναι κάτι που αλλοιώνει την εικόνα των δημοσίων οικονομικών. Δίνουμε μία πλασματική εικόνα και δεν υπάρχει δημοσιονομικό πλεόνασμα. Είναι τα χρήματα των εργαζομένων και το κράτος δεν έχει αυτά τα μαξιλαράκια που μας λέει», εξήγησε ο Μάριος Μαυρίδης στη «Σ».
«Αυτό είναι κάτι που αλλοιώνει την εικόνα των δημοσίων οικονομικών. Δίνουμε μία πλασματική εικόνα και δεν υπάρχει δημοσιονομικό πλεόνασμα. Το κράτος δεν έχει αυτά τα μαξιλαράκια που μας λέει»
Κατά τον κ. Μαυρίδη, η συγκεκριμένη πρακτική είναι λανθασμένη και θα έπρεπε το ΤΚΑ να παραμένει με το αποθεματικό του, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητά του αλλά και να αποφευχθούν μακροπρόθεσμα προβλήματα.
Οι κίνδυνοι της υφιστάμενης πρακτικής
Η υφιστάμενη πρακτική δανεισμού από το ΤΚΑ και η χρησιμοποίηση των εισφορών των εργαζομένων για την κάλυψη δημοσιονομικών ελλειμμάτων, ενδέχεται να επιφέρει σοβαρούς κινδύνους για το μέλλον, με τον κ. Μαυρίδη να το συνδέει με το δημογραφικό πρόβλημα.
«Ο πληθυσμός της Κύπρου γηράσκει, γεγονός που σημαίνει ότι οι συνταξιούχοι θα αυξάνονται, ενώ οι εργαζόμενοι που καταβάλλουν εισφορές θα μειώνονται. Σήμερα, τρεις εργαζόμενοι συντηρούν έναν συνταξιούχο. Σε 20 χρόνια, η αναλογία αυτή θα γίνει δύο εργαζόμενοι ανά συνταξιούχο. Αυτό όμως το πρόβλημα θα υπάρξει ούτως ή άλλως λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Όμως, θα μπορούσαν τα χρήματα αυτά να πηγαίνουν στο ΤΚΑ για να έχει αποθεματικό», εξήγησε, μεταξύ άλλων.
Ερωτηθείς για το τι θα μπορούσε να αλλάξει ενόψει και της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης, ο κ. Μαυρίδης υπέδειξε ότι τα χρήματα θα μπορούσαν να επενδύονται για να διασφαλιστεί το αποθεματικό του Ταμείου, κάτι που θα βοηθήσει στην κάλυψη των συντάξεων στο μέλλον.
«Θα ήταν προτιμότερο αυτά τα χρήματα να μην τα παίρνει το κράτος και να επενδύονται σε ομόλογα διαφόρων κρατών, όχι μόνο της Κύπρου, ώστε να μπορούν να παράγουν και αποδόσεις», πρόσθεσε.
Υπογράμμισε, δε, ότι εάν τα χρήματα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των ελλειμμάτων του κράτους, τότε το ΤΚΑ, ενδεχομένως σε 30 χρόνια, να βρεθεί αντιμέτωπο με σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας, με το κράτος να αναγκάζεται να προσθέτει χρήματα για να καλύψει το έλλειμμα.
Προειδοποιήσεις και προτάσεις
Υπενθυμίζεται ότι, στην αδυναμία της Κεντρικής Κυβέρνησης να λειτουργήσει πλεονασματικά είχε αναφερθεί πρόσφατα και ο πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Μιχάλης Περσιάνης, στη συζήτηση για τον κρατικό προϋπολογισμό τον Δεκέμβριο στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής. Συγκεκριμένα, είχε δηλώσει ότι η Κεντρική Κυβέρνηση χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από τις εισπράξεις της Γενικής Κυβέρνησης, οι οποίες στο μέλλον θα πρέπει να επιστραφούν.
«Ο πληθυσμός της Κύπρου γηράσκει, γεγονός που σημαίνει ότι οι συνταξιούχοι θα αυξάνονται, ενώ οι εργαζόμενοι που καταβάλλουν εισφορές θα μειώνονται»
Εξάλλου, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο σε προηγούμενες εκθέσεις του, υπογραμμίζοντας τους κινδύνους για την οικονομία, πρότεινε την υιοθέτηση επενδυτικής πολιτικής και ορθολογικής διαχείρισης των προσωρινών πλεονασμάτων του ΤΚΑ.
Συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση
Δεν είναι λίγες οι φορές που ο Υπουργός Εργασίας, Γιάννης Παναγιώτου, εξήγησε ότι το επιτόκιο που η Κεντρική Κυβέρνηση καταβάλλει στο ΤΚΑ είναι σχετικά υψηλό και δεν θα είναι ιδιαίτερα διαφοροποιημένη η απόδοση σε μία επένδυση στον ιδιωτικό τομέα, που δεν θα είναι αυξημένου ρίσκου.
Επιπρόσθετα, η αναλογιστική μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας για τη βιωσιμότητα ΤΚΑ (με ημερομηνία αναφοράς 31 Δεκεμβρίου 2020), επιβεβαιώνει τη βιωσιμότητα του Ταμείου πέραν του 2080 και περιλαμβάνει εισηγήσεις για τον εξορθολογισμό της επενδυτικής πολιτικής και την αναβάθμιση της πολιτικής χρηματοδότησης. Η επόμενη θεσμοθετημένη αναλογιστική ανασκόπηση του ΤΚΑ αναμένεται να εκπονηθεί κατά το πρώτο τρίμηνο του 2025 (με ημερομηνία αναφοράς 31 Δεκεμβρίου 2023).
Εντός του έτους αναμένεται να κατατεθούν στη Βουλή τα νομοσχέδια για τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση. Όπως είναι γνωστό, μεταξύ άλλων, θα αφορούν στην ενίσχυση της επάρκειας των συντάξεων καθώς και στον εξορθολογισμό της επενδυτικής πολιτικής του ΤΚΑ.
