Η κατάρρευση του προγράμματος «Φωτοβολταϊκά για Όλους»: Ένα προμήνυμα για μεγαλύτερες αποτυχίες;

Το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά για Όλους» παρουσιάστηκε ως μία από τις πιο φιλόδοξες ενεργειακές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, αφού θα οδηγούσε την Κύπρο σε μια νέα εποχή ενεργειακής ανεξαρτησίας, μειώνοντας το ενεργειακό κόστος για τα νοικοκυριά και ενισχύοντας τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αντ’ αυτού, αποκαλύπτεται καθημερινά ως μία πρόχειρα σχεδιασμένη αποτυχία, με τη διαχείρισή του να προκαλεί σοβαρά ερωτήματα για την ικανότητα της κυβέρνησης – και του ίδιου του Υπουργού Ενέργειας – να διαχειριστούν όχι μόνο αυτό, αλλά και πιο σύνθετα έργα, όπως ο ενεργειακός interconnection με την Ελλάδα.

Ανεπαρκή διαχείριση και τεράστια προβλήματα φανερώνουν οι τελευταίες εξελίξεις με τις διακοπές απορρόφησης της ενέργειας από τα οικιακά φωτοβολταϊκά συστήματα αναδεικνύοντας την ανεπάρκεια του Υπουργείου Ενέργειας να διαχειριστεί ακόμα και τα πιο βασικά ζητήματα υποδομών. Ο Υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου, όχι μόνο απέτυχε να διασφαλίσει τη σταθερότητα του δικτύου, αλλά δεν ασχολήθηκε καν να βρει λυση στο πρόβλημα, αγνοώντας επιδεικτικά τις επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Αν δεν μπορεί να διαχειριστεί την ένταξη των φωτοβολταϊκών στο σύστημα, πώς θα μπορέσει να χειριστεί μεγαλύτερα και πιο σύνθετα ενεργειακά έργα, όπως ο EuroAsia Interconnector, που απαιτεί απόλυτη συντονιστική ικανότητα, διακρατική συνεργασία και τεχνογνωσία;

Η κυβέρνηση έκανε τη διαφήμιση του προγράμματος «Φωτοβολταϊκά για Όλους» κεντρικό πυλώνα της πολιτικής της ατζέντας. Όμως, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική:

1. Απροετοίμαστο Δίκτυο: Το ηλεκτρικό δίκτυο είναι εντελώς ακατάλληλο να υποστηρίξει την αυξημένη παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας. Αντί να γίνουν επενδύσεις για την αναβάθμιση του δικτύου, η κυβέρνηση επέλεξε την προχειρότητα.
2. Καμία Στρατηγική Αποθήκευσης: Χωρίς επιδοτήσεις για μπαταρίες ή άλλες λύσεις αποθήκευσης οι πολίτες βλέπουν την ενέργεια που παράγουν να πετιέται, ενώ εξακολουθούν να πληρώνουν υπέρογκα ποσά για την ενέργεια που καταναλώνουν.
3. Έλλειψη Αποζημιώσεων: Οι πολίτες που επένδυσαν στα φωτοβολταϊκά, πολλές φορές με θυσίες, δεν αποζημιώνονται για την ενέργεια που το δίκτυο δεν μπορεί να απορροφήσει. Το κράτος στέκεται αδιάφορο απέναντι στην οικονομική τους ζημιά.

Η ανικανότητά τους να διαχειριστεί το πρόγραμμα αυτό δεν είναι απλώς ένα «τεχνικό πρόβλημα». Είναι ένας δείκτης της πολιτικής τους ανεπάρκειας. Όταν το κράτος δεν μπορεί να διαχειριστεί ένα σχετικά απλό έργο όπως τα οικιακά φωτοβολταϊκά, πώς μπορούμε να εμπιστευτούμε την κυβέρνηση να υλοποιήσει σύνθετα διεθνή έργα όπως η ηλεκτρική διασύνδεση με την Κρήτη;

Το έργο του EuroAsia Interconnector απαιτεί:

1. Διακρατική συνεργασία με την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
2. Επενδύσεις δισεκατομμυρίων ευρώ και σωστή αξιοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων.
3. Ειδική τεχνογνωσία για τη διαχείριση σύνθετων υποδομών υψηλής τεχνολογίας.

Η διαχείριση του Υπουργού μέχρι σήμερα δείχνει ότι ούτε στρατηγική υπάρχει ούτε οι αναγκαίες ικανότητες. Το φιάσκο με τα φωτοβολταϊκά αποδεικνύει πως, αν δεν αλλάξει άμεσα η προσέγγιση, η Κύπρος κινδυνεύει να χάσει όχι μόνο την ενεργειακή μετάβαση, αλλά και τη φήμη της ως αξιόπιστου εταίρου σε μεγάλα διεθνή έργα.

Για να διορθωθεί η κατάσταση και να διασφαλιστεί η επιτυχία μελλοντικών έργων η κυβέρνηση πρέπει να δράσει άμεσα με:

1. Αναβάθμιση του Δικτύου: Να προχωρήσουν οι επενδύσεις σε έξυπνα δίκτυα και υποδομές αποθήκευσης για να σταματήσει η σπατάλη ενέργειας.
2. Αποζημίωση των Πολιτών: Να θεσπιστεί μηχανισμός αποζημίωσης για την ενέργεια που δεν απορροφάται, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών.
3. Διαφάνεια και Λογοδοσία: Να υπάρξει πλήρης ενημέρωση για την πρόοδο όλων των ενεργειακών έργων και να λογοδοτήσουν όσοι ευθύνονται για τις αποτυχίες του προγράμματος φωτοβολταϊκών.

Το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά για Όλους» είναι ένα ξεκάθαρο παράδειγμα της αδυναμίας του Υπουργού Ενέργειας να υλοποιήσει την ενεργειακή πολιτική που υποσχέθηκε. Ο Υπουργός Ενέργειας πρέπει να κατανόησει το πρόβλημα και να δώσει λύσεις στους πολίτες αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τη διαχειριστική αποτυχία. Αν η κυβέρνηση δεν μπορεί να διορθώσει ένα απλό πρόγραμμα ανανεώσιμης ενέργειας τότε το μέλλον της ενεργειακής πολιτικής της Κύπρου διακυβεύεται. Η ευθύνη βαραίνει την ηγεσία, που οφείλει να αποδείξει ότι μπορεί να διαχειριστεί τα μεγάλα οράματα που εξαγγέλλει, αλλιώς οι αποτυχίες θα συνεχιστούν – με βαρύτερο τίμημα για τους πολίτες και το μέλλον της χώρας.

*Οικονομολόγος, Εκλεγμένο Μέλος Πολιτικού Γραφείου ΔΗΣΥ