Αυξημένα περιστατικά κατά ηλικιωμένων - «Πρωτιά» στις αναφορές για λεκτική βία και παραμέληση
«Φέρνουμε τις οικιακές βοηθούς και τις βάζουμε να προσέχουν τον παππού και τη γιαγιά χωρίς να είναι καταρτισμένες και χωρίς να έχουν ιδέα τι να κάνουν»

Η βία κατά των ηλικιωμένων είναι ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, που πλήττει τους πιο ευάλωτους πολίτες της κοινωνίας. Στην Κύπρο, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, οι ηλικιωμένοι συχνά αντιμετωπίζουν διάφορες μορφές κακοποίησης, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική ή και οικονομική βία.
Η κατάσταση αυτή αποτελεί μια επικίνδυνη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία όχι μόνο προκαλεί σωματική και ψυχολογική βλάβη, αλλά ενδέχεται να έχει μακροχρόνιες συνέπειες στην ευημερία και την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων.
Η βία αυτή μπορεί να προέρχεται από διάφορες πηγές, όπως οι συγγενείς, οι φροντιστές ή άλλοι άνθρωποι που είναι υπεύθυνοι για την υποστήριξή τους. Συχνά, οι ηλικιωμένοι βρίσκονται σε μια κατάσταση εξάρτησης και αδυνατούν ν’ αντιδράσουν ή να ζητήσουν βοήθεια. Ως αποτέλεσμα, πολλές περιπτώσεις κακοποίησης μένουν αόρατες, ενώ άλλες αποσιωπώνται.
20 περιπτώσεις μέσα σε Ιδρύματα
Στη «Σ» μίλησε ο Πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας Κύπρου, Δήμος Αντωνίου, ο οποίος αναφέρθηκε στα περιστατικά κακοποίησης που καταγράφηκαν το 2024 αλλά και για όσα πρέπει ν’ αλλάξουν το 2025, ώστε να έχουν οι ηλικιωμένοι μας μια καλύτερη και αξιοπρεπή ζωή.
Αρχικά ανέφερε ότι «το 2024 είχαμε λίγο αυξημένες αναφορές για περιστατικά σε Ιδρύματα, εντούτοις δεν ήταν της σοβαρότητας που είχαμε τις άλλες χρονιές».
Συμπλήρωσε ότι πλέον είναι περισσότερη η λεκτική βία και η παραμελητική συμπεριφορά, παρά η σωματική βία που ήταν παλαιότερα. «Μπορώ να πω σε εισαγωγικά ότι είναι ενθαρρυντικό γιατί φαίνεται ότι έχουν βελτιωθεί κάποια πράγματα, ωστόσο άλλοι τομείς χρήζουν αρκετής επιπρόσθετης βελτίωσης».
Ερωτηθείς αν έχουν καταγεγραμμένα τα περιστατικά που σημειώθηκαν εντός του 2024, ανέφερε ότι στα Ιδρύματα καταγράφηκαν περίπου 20 περιπτώσεις, ενώ το προηγούμενο έτος ήταν 11. «Πρέπει να επισημάνουμε ότι ήταν πιο ήπια περιστατικά, καθώς πέρσι είχαμε και κακοποίηση», ανέφερε.
Εξήγησε ότι οι 20 περιπτώσεις που έχει καταγράψει το Παρατηρητήριο αφορούν καταγγελίες που έχουν γίνει στου ίδιους. «Υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις που καταγγέλθηκαν είτε στην Αστυνομία είτε σε άλλες οργανώσεις, τις οποίες εμείς δεν καταγράφουμε στην ετήσια έκθεσή μας», είπε.
Ο κ. Αντωνίου τόνισε ότι η εξαγγελία της Κυβέρνησης ενισχύει στο διπλάσιο τα τροφεία γι’ αυτούς που δεν μπορούν να πληρώνουν τους οίκους ευγηρίας, θέτοντας κάποιες προϋποθέσεις και προδιαγραφές, για να μπορεί κάποιος να διεκδικήσει αυτήν την επιπρόσθετη χορηγία ως Ίδρυμα με ποιοτικά κριτήρια. Σημείωσε ότι αυτό θα βελτιώσει από μόνο του την κατάσταση.
«Φροντιστές γηροκομείου δεν μιλούν Ελληνικά»
Πρόσθεσε ότι πρέπει οι φροντιστές και το προσωπικό των γηροκομείων να καταρτίζονται στα θέματα της γήρανσης και στα θέματα συμπεριφορών. «Πρέπει να ξέρουν πώς να χειρίζονται τους ηλικιωμένους και πώς να τους περιποιούνται».
Τόνισε ότι έχουν αναφορές για γηροκομείο όπου η πλειονότητα των φροντιστών δεν μιλούν καν Ελληνικά. «Είναι ένα ζήτημα, το οποίο μας προβληματίζει. Πώς συνεννοούνται με τους ενοίκους; Πώς γίνονται όσα πρέπει να γίνουν;», είπε.
«Πολλοί θεωρούν ότι είναι υποτιμητικό επάγγελμα»
Ερωτηθείς αν υπάρχει κόσμος που ενδιαφέρεται να εργαστεί σε οίκους ευγηρίας, ανέφερε ότι πολλοί θεωρούν ότι είναι υποτιμητικό επάγγελμα. «Αν και μπορεί να εξελιχθεί σε ένα πολύ επικερδές επάγγελμα, είναι κρίμα που έχουμε έναν αριθμό ανέργων, οι οποίοι δεν πηγαίνουν να καταρτιστούν πάνω σε θέματα φροντίδας. Είναι λίγοι οι νοσηλευτές και οι κατ’ οίκον φροντιστές», ανέφερε.
Εξήγησε ότι δυσχεραίνεται ακόμη περισσότερο η κατάσταση έχοντας κατά νουν ότι σε λίγα χρόνια το ένα τρίτο του πληθυσμού της Κύπρου θα είναι άνω των 65 ετών. «Υπάρχουν αυξημένες ανάγκες φροντίδας. Φέρνουμε τις οικιακές βοηθούς και τις βάζουμε να προσέχουν τον παππού και την γιαγιά, χωρίς να είναι καταρτισμένες και χωρίς να έχουν ιδέα τι να κάνουν», τόνισε.
Συμπλήρωσε ότι αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής είναι να βλέπουμε περιστατικά βίας, παραμέλησης, κακοποίηση ηλικιωμένων μέσα στα σπίτια.
«Η φυσιολογική ροή των πραγμάτων είναι η κακοποίηση»
Ακόμη αναφέρθηκε και στο ζήτημα της εγκατάλειψης ηλικιωμένων από τις οικιακές βοηθούς. «Υπήρξε θέμα στη Βουλή και το έθεσε η βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν. Είναι πολύ σοβαρό θέμα και μας προβληματίζει. Δεν μπορεί να έρχεται η οικιακή βοηθός, χωρίς να είναι καταρτισμένη και, αντί να κάνει τις δουλείες τους σπιτιού, να καταλήγει να προσέχει τον παππού και την γιαγιά που έχουν ιδιαίτερα προβλήματα», είπε.
Επεσήμανε ότι η φυσιολογική ροή των πραγμάτων είναι η κακοποίηση. «Έχουμε και περιστατικά οικονομικής εκμετάλλευσης των ηλικιωμένων. Έδινε ο ηλικιωμένος της κάρτα του στην οικιακή βοηθό και σε οικείους του για να του πληρώσουν λογαριασμούς και να του αγοράσουν τα απαιτούμενα και στο τέλος καταχρώντο τους λογαριασμούς και τους ξάφριζαν», ανέφερε, συμπληρώνοντας ότι στην Αστυνομία υπάρχουν πολλές καταγγελίες για οικονομική εκμετάλλευση.
Ερωτηθείς για το ποιος έχει την ευθύνη για την όλη κατάσταση, τόνισε ότι «όλοι φέρουν μερίδιο ευθύνης. Η Πολιτεία έχει την ευθύνη να θεσπίσει τους κανονισμούς και να ξεχωρίσει τις κατηγορίες των αλλοδαπών που έρχονται να εργαστούν στην Κύπρο».
Όπως ανέφερε, ευθύνες έχουν και τα γραφεία που στέλνουν τις κοπέλες στην Κύπρο. «Είχαμε περιπτώσεις που ήταν κάθε καρυδιάς καρύδι. Πώς γίνεται η αξιολόγηση στις χώρες τους και έρχονταν εδώ μέσα και έσπαζαν στο ξύλο ηλικιωμένους;».
3.000 εγκαταλείψεις σε τρία χρόνια
Εξήγησε ότι αρκετές οικιακές βοηθοί φεύγουν και πηγαίνουν σε άλλες χώρες, γιατί τους προσφέρουν πολύ περισσότερα χρήματα. Όπως είπε, μέσα σε τρία χρόνια έχουν καταγραφεί περίπου 3.000 εγκαταλείψεις ηλικιωμένων και οικογενειών από τις οικιακές βοηθούς. «Έμειναν 3000 οικογένειες ξεκρέμαστες», είπε.
Ακόμη, ανέφερε ότι τα Ιδρύματα της Κύπρου μπορούν να φιλοξενήσουν μέχρι 4-5 χιλιάδες. «Δεν υπάρχουν δυστυχώς άλλες δομές του κράτους που να εξυπηρετούν αυτήν την πληθυσμιακή ομάδα». Υπογράμμισε ότι υπάρχουν περίπου 100 Ιδρύματα.
Εντός του 2025 η πιλοτική εφαρμογή για το κόκκινο κουμπί
Καταληκτικά, ο κ. Αντωνίου αναφέρθηκε στις αλλαγές που αναμένονται εντός του 2025, σημειώνοντάς ότι βρίσκεται σε διαβούλευση το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την Τρίτη Ηλικία. «Μέχρι τις 15 Ιανουαρίου είναι η καταληκτική ημερομηνία για να στείλουν όλοι οι Οργανισμοί τις εισηγήσεις τους. Ευελπιστώ ότι όταν περάσει θα αρχίσει να υλοποιείται», είπε.
Επεσήμανε ότι μαζί του θα αρχίσει να υλοποιείται και το στρατηγικό σχέδιο που εκπόνησε το Υπουργείο Υγείας για την υγεία των ηλικιωμένων.
Επιπλέον, ανέφερε ότι ως Παρατηρητήριο έχουν κάνει προτάσεις στην Υπουργό Παιδείας, Αθηνά Μιχαηλίδου, με στόχο τη γεφύρωση του χάσματος των γενεών με διαλέξεις και κοινές δράσεις μεταξύ νεών και ηλικιωμένων. «Το έχει δει πολύ θετικά και θα δούμε πώς θα υλοποιήσουμε κάποιες δράσεις μέσα στο 2025».
Επίσης, μίλησε και για το κόκκινο κουμπί, υπογραμμίζοντας ότι υπάρχει ελπίδα ότι μέσα στους πρώτους έξι μήνες θα μπορεί να λειτουργήσει πιλοτικά. Όπως εξήγησε, η συζήτηση για το κόκκινο κουμπί χρονίζει από το 2019. «Νομίζω ότι είμαστε στο τελικό στάδιο. Απομένουν κάποιες κινήσεις από πλευράς Υπουργείου. Υπάρχουν κάποιες θετικές δράσεις που μας κάνουν αισιόδοξους ως προς την πορεία των θεμάτων της γήρανσης», ανέφερε.
Τέλος, σημείωσε ότι στις 10 Ιανουαρίου θα πραγματοποιηθεί το πολιτικό συνέδριο για την γήρανση στη Δημοσιογραφική Εστία.