Κάνει φτερά η αξία των μισθών - «Καλοί δείκτες» με «κρυφό δανεισμό» από τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις

Οι μισθοί και το βιοτικό επίπεδο συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους δείκτες για την αξιολόγηση της οικονομίας και ευημερίας μιας χώρας. Εκτός από το ύψος του ονομαστικού μισθού, ανάμεσα στις μεταβλητές που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη είναι η ακρίβεια, το κόστος ζωής και συνεπώς η αγοραστική δύναμη και το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα.

Η Eurostat, τέλος του 2024, δημοσίευσε στοιχεία που αφορούν την κατάταξη των μισθών στην Ευρώπη για το έτος 2023. Τα δεδομένα δεν περιορίζονται στους ονομαστικούς μισθούς, αλλά περιλαμβάνουν και συγκρίσεις εισοδημάτων προσαρμοσμένων στα δεδομένα κάθε χώρας, καθώς και ανάλυση της αγοραστικής τους δύναμης, προσφέροντας μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της πραγματικότητας.

Η Κύπρος, όσον αφορά τον μέσο ετήσιο μισθό, βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο της Ευρώπης. Στις συγκρίσεις για τον προσαρμοσμένο μισθό και την αγοραστική δύναμη, η θέση της Κύπρου επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο. Συγκεκριμένα, ως προς την αγοραστική δύναμη των μισθών, η χώρα κατατάσσεται στην 8η χαμηλότερη θέση στην Ευρώπη.

Στην Κύπρο, αν και ο πληθωρισμός «έκοψε ταχύτητα», η ακρίβεια παραμένει σε υψηλά επίπεδα στα τρόφιμα, τη στέγαση, καθώς και στην κοινωνική προστασία, κάτι που προκαλεί πιέσεις στα νοικοκυριά και μειώνει το πραγματικό τους εισόδημα.

Κατάταξη κατά μέσο όρο καθαρών απολαβών

Οι μέσοι ετήσιοι μισθοί στην Ευρώπη ποικίλλουν σημαντικά, με τις χώρες της Βόρειας και Δυτικής Ευρώπης να σημειώνουν τα υψηλότερα επίπεδα, ενώ οι χώρες της Ανατολικής και Νότιας Ευρώπης βρίσκονται χαμηλότερα στη σχετική κατάταξη.

Ο υπολογισμός της Eurostat αφορά τους καθαρούς μισθούς, λαμβάνοντας δηλαδή υπόψη το εισόδημα μετά την αφαίρεση φόρων και εισφορών στις κοινωνικές ασφαλίσεις και προστίθενται σχετικά επιδόματα.

Όπως φαίνεται στον ΠΙΝΑΚΑ 1, στην κορυφή της λίστας βρίσκεται η Ελβετία μέσο ετήσιο καθαρό μισθό τα €85.582. Ισλανδία (€53.885), Λουξεμβούργο (€49.035), Νορβηγία (€45.798) και Ιρλανδία (€45.249) συμπληρώνουν την πεντάδα.

Ο μέσος ετήσιος καθαρός μισθός στην Ευρώπη είναι στα €28.217. Η Κύπρος βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο, με €22.913, μόλις πιο πάνω από τη Μάλτα (€20.466) και την Ελλάδα (€17.707).

Τελευταίες χώρες στην κατάταξη είναι η Ουγγαρία (€12.456), η Κροατία (€12.330), η Ρουμανία (€11.105), η Βουλγαρία (€9.355) και η Τουρκία (€8.968).

Η Κύπρος, όσον αφορά τον μέσο ετήσιο μισθό, βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο της Ευρώπης. Στις συγκρίσεις για τον προσαρμοσμένο μισθό και την αγοραστική δύναμη, η θέση της Κύπρου επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο

Μέσος προσαρμοσμένος μισθός

Ο ΠΙΝΑΚΑΣ 2 φανερώνει τον μέσο μεικτό μισθό (πριν από τις περικοπές), προσαρμοσμένο στα δεδομένα της αγοράς της εκάστοτε χώρας (κράτη μέλη της Ε.Ε.).

Σύμφωνα με την Eurostat, το 2023 ο πιο υψηλός προσαρμοσμένος μισθός εντοπίζεται στο Λουξεμβούργο, ίσος με €81.064. Μετέπειτα είναι η Δανία (€67.604) και ακολουθεί η Ιρλανδία (€58.679).

Ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι €37.863, με εννέα κράτη μέλη να έχουν πιο υψηλούς μισθούς και 17 πιο χαμηλούς από τον μέσο όρο. Σημειώνεται ότι η Ολλανδία δεν συμπεριλαμβάνεται στα συγκεκριμένα δεδομένα λόγω διαφορών στη μεθοδολογία.

Η Κύπρος συγκαταλέγεται στις χώρες κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. με προσαρμοσμένο μισθό ίσο με €26.430. Μετά την Κύπρο έρχεται η Εσθονία (€24.899) και η Τσεχία (€23.454). Τελευταίες τρεις χώρες στην κατάταξη είναι η Ελλάδα (€17.013), η Ουγγαρία (€16.895) και η Βουλγαρία (€13.503).

Αγοραστική αξία του χρήματος – Ακόμη πιο κάτω η Κύπρος

Στη μέτρηση της Eurostat, που λαμβάνει υπόψη την αγοραστική δύναμη (PPS), η Κύπρος κατατάσσεται σε ακόμη πιο χαμηλή θέση, όπως φαίνεται και στον ΠΙΝΑΚΑ 3. Πρόκειται για τη μέτρηση που υπολογίζει τον πραγματικό μισθό στις συνθήκες της αγοράς, το κόστος ζωής, στέγασης και την ικανότητα των νοικοκυριών να αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες σε κάθε χώρα.

Το Λουξεμβούργο βρίσκεται στην πρώτη θέση με €53.745 και ακολουθεί το Βέλγιο (€48.461) και η Δανία (€46.852).

Ο μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι στα €37.863, με την Κύπρο να βρίσκεται αρκετά πιο κάτω και στην 8η θέση από το τέλος με μέσο μισθό €27.803. Αξίζει να σημειωθεί ότι τελευταία χώρα στην κατάταξη είναι η Ελλάδα με €20.525.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου που αφορούν τους δείκτες του βιοτικού επιπέδου, ένας στους δύο πολίτες στην Κύπρο (49,9%) ανήκει στην κατώτερη μεσαία ή κατώτερη εισοδηματική τάξη, με το 13,9% να βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχιας

Μισθοί και βιοτικό επίπεδο στην Κύπρο

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που δημοσίευσε η Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου, τα οποία αφορούν τους μισθούς για το έτος 2023, 4 στους 10 εργαζομένους στην Κύπρο (42%) αμείβονται κάτω από €1.500 τον μήνα μεικτά, την ώρα που ο μέσος όρος είναι €2.363 και ο διάμεσος μισθός €1.792, κάτι που φανερώνει μισθολογικό χάσμα.

Η μεγαλύτερη συγκέντρωση του πληθυσμού βρίσκεται στην κατηγορία υπαλλήλων με μισθό μεταξύ €1.000 -€1.249, η οποία αντιπροσωπεύει το 14,9% του συνόλου. Ακολουθούν οι εργαζόμενοι με μηνιαίες απολαβές €1.250 - €1.499, που αποτελούν το 11,7% και μετέπειτα οι εργαζόμενοι που ο μισθός τους κυμαίνεται από €1.500 έως €1.749 (10,8%).

Ο κατώτατος μισθός στην Κύπρο, ο οποίος ανέρχεται στα €1.000, τοποθετεί τη χώρα στην 9η θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημειώνεται ότι δεν έχουν υιοθετήσει όλες οι χώρες της Ε.Ε. εθνικό κατώτατο μισθό. Τα δεδομένα ωστόσο αλλάζουν, εάν ληφθούν υπόψη οι ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης (PPS). Σύμφωνα με την Eurostat, με την προσαρμογή αυτών των μεταβλητών, η Κύπρος μετατοπίζεται στη 13η θέση στον κατάλογο των κατώτατων μισθών στην Ε.Ε.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου που αφορούν τους δείκτες του βιοτικού επιπέδου, ένας στους δύο πολίτες στην Κύπρο (49,9%) ανήκει στην κατώτερη μεσαία ή κατώτερη εισοδηματική τάξη, με το 13,9% να βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχιας.

Ο πληθυσμός ανά εισοδηματική τάξη, σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας που αφορούν το 2023, διαμορφώνεται ως εξής:

• • Ανώτερη εισοδηματική τάξη: 7,9% (72.601 άτομα).
• • Ανώτερη μεσαία: 11,9% (108.877 άτομα).
• • Μέση μεσαία: 30,3% (277.292 άτομα).
• • Κατώτερη μεσαία: 21,9% (200.975 άτομα).
• • Κατώτερη: 28% (256.951 άτομα) με το 13,9% (127.236 άτομα) να βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχιας.

Η εικόνα της κυπριακής οικονομίας

Ο ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας κατά το τρίτο τρίμηνο του 2024 είναι θετικός και υπολογίζεται στο 3,9%. Μετά τη διόρθωση του ΑΕΠ ως προς τις εποχικές διακυμάνσεις, ο ρυθμός ανάπτυξης υπολογίζεται στο 3,8%. Πρόκειται για τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης ανάμεσα στα κράτη μέλη της Ε.Ε.

Ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2025 είναι πλεονασματικός, με την κεντρική κυβέρνηση να παρουσιάζει ωστόσο έλλειμμα καθώς υπάρχει ο «κρυφός δανεισμός» από το Ταμείο των Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Τον Δεκέμβριο του 2024 ο πληθωρισμός κινήθηκε με 2,6% και υποχώρησε σημαντικά σε σύγκριση με πέρσι. Οι προβλέψεις του Υπουργείου Οικονοµικών δείχνουν ότι ο πληθωρισµός θα διατηρηθεί στο 2,2% για το 2024, ενώ το 2025 αναµένεται περαιτέρω µείωση στο 2%.

Επίσης, οι αριθµοί του Υπουργείου Οικονοµικών φανερώνουν αξιοσηµείωτη µείωση του δηµόσιου χρέους. Το 2022 το χρέος ακουµπούσε τα €23,7 δισ., δηλαδή το 85,6% του ΑΕΠ και το 2023 µειώθηκε στα €23 δισ. (εκτίµηση ΥΠΟΙΚ), δηλαδή 77,3% του ΑΕΠ. Η πρόβλεψη του Υπουργείου για το 2024 είναι πως θα περιοριστεί στο 69,3% του ΑΕΠ (€22,2 δισ.).

Υποχώρησε ο πληθωρισμός, παρέμεινε η ακρίβεια

Παρά τη θετική δημοσιονομική εικόνα και την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, η ακρίβεια στην Κύπρο συνεχίζει να βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. Ο πληθωρισμός υποχώρησε και η ακρίβεια παρέμεινε καθώς ο πληθωρισμός αφορά τη γενική αύξηση του επιπέδου των τιμών στην οικονομία, ενώ η ακρίβεια αναφέρεται στην πραγματική αίσθηση της αύξησης του κόστους ζωής που βιώνουν οι καταναλωτές στην καθημερινότητά τους.

Ειδικότερα, η ακρίβεια στην Κύπρο συνεχίζει να επιβαρύνει τους καταναλωτές, οι οποίοι βλέπουν το διαθέσιμο εισόδημά τους να συρρικνώνεται. Οι αυξήσεις στις τιμές των βασικών αγαθών και υπηρεσιών, ανάμεσά τους τα τρόφιμα, το κόστος ενέργειας και στέγασης, παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, γεγονός που δημιουργεί επιπρόσθετη πίεση στην προσπάθειά τους να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή στην Κύπρο, δηλαδή ο δείκτης που φανερώνει τη μεταβολή στις τιμές των αγαθών και υπηρεσιών, όσον αφορά τα τρόφιμα, είναι αυξημένος κατά 7,58% τον μήνα Δεκέμβριο του 2024 σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2023 (στοιχεία Στατιστικής Υπηρεσίας). Συγκρίνοντας ολόκληρο το έτος, δηλαδή την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2024 με την αντίστοιχη του 2023, είναι επίσης αυξημένος κατά 3,34%.

Τα στοιχεία του Συνδέσμου Καταναλωτών δείχνουν σημαντικές αυξήσεις στο καλάθι του νοικοκυριού. Συγκεκριμένα, συγκρίνοντας τον Δεκέμβριο του 2024 με τον Δεκέμβριο του 2023, οι τιμές στα φρέσκα λαχανικά αυξήθηκαν κατά 60%, στις πατάτες 44%, στο ελαιόλαδο 43%, στα αβγά 10%, στο χοιρινό κρέας 9% και στο ψωμί 8,5%.

Κοστίζει ακριβά η κοινωνική προστασία

Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, στην έκθεσή του για το 2024, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την κατηγορία της κοινωνικής προστασίας, η οποία συνεχίζει να καταγράφει σημαντικές αυξήσεις.

«Σημειώνουμε τις μη εμπορεύσιμες υπηρεσίες, όπου η κατηγορία της κοινωνικής προστασίας συνεχίζει να καταγράφει σημαντικές αυξήσεις, οι οποίες φαίνεται πως υπερβαίνουν σημαντικά τα επίπεδα τιμών που θα αναμένονταν με βάση την αύξηση του κόστους παραγωγής. Η συγκεκριμένη κατηγορία ασκεί σημαντικές πιέσεις στο διαθέσιμο εισόδημα, με δεδομένο ότι και η ζήτηση για τις συγκεκριμένες κατηγορίες είναι ανελαστική», αναφέρει συγκεκριμένα η Έκθεση.

Στη συγκεκριμένη κατηγορία εμπίπτει η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, καθώς και υπηρεσίες που αφορούν ηλικιωμένους και ευάλωτους.

Το δημοσιονομικό συμβούλιο προσθέτει ότι σημαντικά αυξημένα είναι τα επίπεδα τιμών και στην κατηγορία της προσωπικής φροντίδας καθώς και στη συνήθη συντήρηση οικίας.

Το κόστος στέγασης

Όπως τόνισαν οικονομολόγοι σε πρόσφατο ρεπορτάζ της «Σημερινής» για το δυσβάστακτο κόστος στέγασης, η στεγαστική κρίση στην Κύπρο προκύπτει ένεκα του συσχετισμού των μισθών με τις αξίες αγοράς και ενοικίου.

Συγκεκριμένα, το θέμα προκύπτει συγκρίνοντας τα εισοδήματα με το κόστος αγοράς ή ενοικίασης κατοικίας, αφού ένας μεσαία αμειβόμενος δίνει τον μισό του μισθό για ένα διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων.

Οι οικονομολόγοι υπογράμμισαν ότι η αναλογία κόστους κατοικίας προς εισόδημα στην Κύπρο έχει φτάσει σε ανησυχητικά επίπεδα. Ενώ η διεθνής πρακτική ορίζει ότι αυτή η αναλογία θα έπρεπε να είναι 4 προς 1 ή 5 προς 1 (πέντε μέσοι ετήσιοι μισθοί να ισοδυναμούν με την αξία μίας μέσης κατοικίας), στην Κύπρο έχει ξεπεράσει το 7 προς 1, καθιστώντας την αγορά κατοικίας εξαιρετικά δύσκολη.

Προκαλεί ανησυχία η αύξηση των καταναλωτικών δανείων

Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, στην έκθεσή του, τονίζει επίσης ότι στην Κύπρο αυξήθηκαν τα καταναλωτικά δάνεια, κάτι που προκαλεί ανησυχίες καθώς αυξάνεται το ιδιωτικό χρέος και δημιουργούνται δομικός αδυναμίες στην οικονομία με πιθανές κοινωνικές προεκτάσεις.

«Σημειώνουμε τη στροφή των νοικοκυριών προς τα καταναλωτικά δάνεια, γεγονός που αυξάνει το ιδιωτικό χρέος χωρίς αντίκρισμα στα ενεργητικά των νοικοκυριών, προκαλώντας ανησυχίες σε περίπτωση που η συγκεκριμένη τάση συνεχιστεί. Το θέμα τυγχάνει παρακολούθησης από το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, σημειώνοντας ότι ο ρυθμός των αναδιαρθρώσεων χρέους (αλλά και η ποιότητά τους) είναι ικανοποιητικά, αλλά δεν υπάρχει σαφής εποπτική εικόνα καθώς μεγάλο μέρος του χρέους έχει μεταφερθεί εκτός του τραπεζικού συστήματος. Παρά το γεγονός ότι η αύξηση των καταναλωτικών δανείων συγκρατεί την οικονομική ανάπτυξη, το θέμα δημιουργεί δομικές αδυναμίες στην οικονομία, με πιθανές κοινωνικές προεκτάσεις τα επόμενα χρόνια», αναφέρει συγκεκριμένα η έκθεση.