Προώθηση φορολογικής μεταρρύθμισης

Χρονιά σταδιακής υλοποίησης της φορολογικής μεταρρύθμισης φαίνεται να είναι το τρέχον έτος. Το φορολογικό σύστημα, πέρα από εργαλείο προώθησης της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων, αποτελεί το μέσο «διοχέτευσης» των καλών δημοσιονομικών δεικτών στους πολίτες και προώθησης κοινωνικών, περιβαλλοντικών και άλλων πολιτικών.

To φορολογικό πλαίσιο αφορά τις άμεσες και έμμεσες φορολογίες τόσο για φυσικά όσο και νομικά πρόσωπα, αλλά και πιο εξειδικευμένες, που αφορούν, για παράδειγμα, τα ακίνητα και τα καύσιμα.

Κάθε φορολογικό μοντέλο πρέπει να είναι κοινωνικά δίκαιο, εύκολο και απλό στην εφαρμογή του, να προωθεί τη φορολογική συμμόρφωση και κουλτούρα, να είναι συμβατό με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, τις ευρωπαϊκές οδηγίες και το Σύνταγμα και ανταγωνιστικό, ώστε να είναι δυνατή η προσέλκυση επενδύσεων (ειδικά για μια εξωγενή οικονομία όπως είναι η Κύπρος, βασισμένη στις υπηρεσίες).

Επιπλέον θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις πραγματικές συνθήκες της οικονομίας και της κοινωνίας, όπως για παράδειγμα, πλέον είναι πολύ διαφορετικές οι συνθήκες στο περιβάλλον, την πράσινη μετάβαση και την τεχνολογία σε σύγκριση με τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν από είκοσι χρόνια.

Η δημιουργία κουλτούρας φορολογικής συμμόρφωσης μέσα από ένα σύγχρονο και δίκαιο φορολογικό μοντέλο πρέπει ν’ αποτελεί προτεραιότητα. Οι φορολογίες αποτελούν τα κύρια έσοδα του κράτους και ο πολίτης θέλει να δει την ανταπόδοση αυτών των εσόδων στις υποδομές, τον τομέα της Υγείας και της Εκπαίδευσης.

Την ίδια στιγμή πρέπει να είναι κοινωνικά δίκαιο και ο κάθε φορολογούμενος να καταβάλλει το ποσό του φόρου που του αναλογεί, χωρίς να αφήνεται περιθώριο μη δήλωσης εισοδημάτων. Η ξεκάθαρη διατύπωση εντός των νομοθεσιών, στο τι αποτελεί φορολογητέο εισόδημα, βοηθά στην επιβεβαίωση των εισοδημάτων των πολιτών και των επιχειρήσεων.

Φορολογικό πλαίσιο

Ένα σταθερό φορολογικό πλαίσιο, με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και την παράλληλη αύξηση των φόρων, είναι υψηλότερα στις προτιμήσεις, παρά ένα μεταβαλλόμενο σύστημα με αυξήσεις φόρων. Άλλωστε, ένα σταθερό φορολογικό και νομικό σύστημα, το οποίο υποστηρίζει και εφαρμόζει παράλληλα τον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών, είναι από τα πρώτα που αξιολογούν οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές.

Ένα φορολογικό μοντέλο θα πρέπει επίσης να παρέχει διαφάνεια και να μη δημιουργεί σημαντικό διοικητικό κόστος στο Τμήμα Φορολογίας, αλλά και στους φορολογούμενους. Η ευκολία στην εφαρμογή του μέσα από ξεκάθαρους κανόνες και η ενίσχυση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης αποτελούν σημαντικούς παράγοντες. Επιπλέον, θα πρέπει να ενισχύει την εισπραξιμότητα των φόρων μέσα από συστήματα παρακολούθησης των υπολοίπων.

Θα πρέπει όμως να διευκρινιστεί ότι, θέσεις πως η φορολογική μεταρρύθμιση αρχίζει παίρνοντας λευκή κόλλα, ενδεχομένως να είναι άστοχες και να χρειάζονται προσοχή. Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν σημαντικές αυξήσεις στα φορολογικά έσοδα (πέραν των έμμεσων φόρων, σημαντική ήταν και η αύξηση στις εισπράξεις από τον εταιρικό φόρο και τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών), κάτι που καταδεικνύει ότι το φορολογικό μας μοντέλο είναι αποδοτικό και η επιτυχημένη πορεία του πρέπει να αξιοποιηθεί.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να επανεξεταστούν όλες οι φορολογίες για όλα τα είδη εισοδημάτων, την πώληση και τη διακράτηση περιουσιακών στοιχείων. Η επαναφορά του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας για αδρανή ακίνητα, για να υπάρχει κίνητρο αξιοποίησής τους, θα πρέπει να εξεταστεί, ενδεχομένως για συγκεκριμένες περιοχές. Θα πρέπει επίσης να αξιολογηθούν με τα άλλα συνδεδεμένα τέλη που καταβάλλονται και πώς αυτά ενοποιούνται.

Μπορούν, επιπλέον, να δοθούν κίνητρα για προσλήψεις και ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος, δηλαδή τα ταμεία προνοίας, με την υιοθέτηση αυξημένων φορολογικών αφαιρέσεων, μέτρο δημοσιονομικά διαχειρίσιμο.

Υπολογισμός φορολογητέου εισοδήματος

Σημειώνουμε ότι η σκέψη να λαμβάνεται η οικογενειακή σύνθεση στον υπολογισμό του φορολογητέου εισοδήματος κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, με την παραχώρηση φορολογικών πιστώσεων για άτομα των οποίων το συνολικό εισόδημα, συμπεριλαμβανομένων για παράδειγμα των μερισμάτων, δεν ξεπερνά συγκεκριμένο ποσό. Για παράδειγμα παραχώρηση αφαίρεσης συγκεκριμένου ποσού για συζύγους, ανήλικα παιδιά και διαφορετικό γι’ αυτά που σπουδάζουν μέχρι κάποια ηλικία, ενώ θα πρέπει να εξεταστούν και περιπτώσεις όπως είναι οι μονογονιοί.

Θα πρέπει να εξεταστεί η αφαίρεση των τόκων εξυπηρετούμενων δανείων για οικιστικούς σκοπούς μέχρι ενός ποσού, κάτι το οποίο υπήρξε και στο παρελθόν. Η παραχώρηση των φορολογικών πιστώσεων είναι ευκολότερη στην εφαρμογή εφόσον απλώς θα προστεθούν κάποιες γραμμές στη φορολογική δήλωση.

Απ’ εκεί και πέρα προκύπτουν άλλα ζητήματα, όπως για παράδειγμα για άτομα που γίνονται για πρώτη φορά φορολογικοί κάτοικοι Κύπρου και αμείβονται ετησίως με πενήντα πέντε χιλιάδες ευρώ, το πενήντα τοις εκατόν του ποσού να απαλλάσσεται από τους φόρους. Παρόμοια μέτρα θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και για ταλέντα που θέλουμε να επαναπατρίσουμε στην Κύπρο.

Tελευταίως υπάρχουν συζητήσεις για τη δημιουργία στρεβλώσεων όσον αφορά το ανταγωνιστικό περιβάλλον μεταξύ Κυπρίων και ξένων επιχειρηματιών. Κατά τη διάρκεια φιλικών συζητήσεων αναφέρθηκε το εξής παράδειγμα: Κυπριακή εταιρεία με Κύπριους, που δραστηριοποιείται στη χώρα μας, πρέπει να καταβάλει εταιρικό φόρο 12,5% και λογιζόμενη διανομή μερίσματος 17% στο 70% των κερδών τους. Ακριβώς δίπλα μια άλλη κυπριακή εταιρεία αλλά με μετόχους non domicile έχει τις ίδιες δραστηριότητες και στα κέρδη πληρώνει μόνο 12,5% εφόσον λόγω της ιδιότητας των μετόχων εξαιρείται από τη λογιζόμενη διανομή μερίσματος.

Το πιο πάνω παράδειγμα δημιουργεί στρέβλωση και δίνει τη δυνατότητα στη δεύτερη εταιρεία να πουλάει σε χαμηλότερη τιμή και να έχει ενισχυμένο καθαρό περιθώριο κέρδους. Οπότε θα πρέπει να βρεθεί ο μηχανισμός, ώστε να υπάρχει δικαιότερη μεταχείριση των δύο επιχειρήσεων.

Ενδεχομένως να ήταν δικαιότερο όλες οι επιχειρήσεις οι οποίες λαμβάνουν εισοδήματα από τη δραστηριοποίησή τους στην Κύπρο και την κυπριακή οικονομία να υπόκεινται σε λογιζόμενη διανομή, ανεξαρτήτως του ποιοι είναι οι μέτοχοι. Αυτό θα αφορά μόνο πωλήσεις και έσοδα που γίνονται εντός της χώρας. Σε οτιδήποτε αφορά δραστηριότητες εκτός της Κύπρου να διατηρηθεί το ίδιο καθεστώς. Απ’ εκεί και πέρα, θα πρέπει να εξεταστεί αν είναι δημοσιονομικά εφικτή η πλήρης κατάργηση του μηχανισμού λογιζόμενης διανομής μερίσματος.

Τέλος, αναμένουμε να δούμε τα αντισταθμιστικά μέτρα που εξετάζονται σε σχέση με την επιβολή της πράσινης φορολογίας και κατά πόσον μπορεί να αναβληθεί η εφαρμογή της εκ νέου, λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο και τις πολιτικές που αναμένεται να εφαρμόσει ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος.