Χαμάς: Αποδέχεται με αστερίσκους το σχέδιο Τραμπ και αρχίζει πόλεμο με τον εαυτό της

Το ειρηνευτικό σχέδιο των 20 σημείων του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, μετά από απειλές και φοβέρες, έγινε «περίπου» αποδεκτό από τη Χαμάς. Η παλαιστινιακή οργάνωση στην απάντησή της δήλωσε έτοιμη ν’ απελευθερώσει όλους τους ζωντανούς ομήρους και να επιστρέψει τις σορούς των νεκρών ομήρων σε αντάλλαγμα με Παλαιστίνιους που κρατούνται από το Ισραήλ, καθώς και να ξεκινήσει άμεσες διαπραγματεύσεις για τις «λεπτομέρειες» αυτών των απελευθερώσεων. Στο κείμενο της απάντησης ωστόσο δεν υπάρχει καμία αναφορά σε δύο βασικά σημεία του σχεδίου, όπως είναι ο αφοπλισμός του κινήματος ή η εξορία των μαχητών του σε τρίτες χώρες. Ακόμη όμως και αν το σχέδιο προχωρήσει, τα εμπόδια στην εφαρμογή του παραμένουν σημαντικά. Ήδη έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ρωγμές στη στήριξη του συνασπισμού αραβικών και μουσουλμανικών χωρών που είχαν ταχθεί υπέρ της πρότασης. Ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός, Βενιαμίν Νετανιάχου, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, έχει αποδυναμώσει ορισμένα σημεία του σχεδίου, με τρόπο που του επιτρέπει να διατηρήσει σημαντική ευελιξία και να συνεχίσει να διαχειρίζεται τη σύγκρουση με βάση τους δικούς του όρους, βγαίνοντας πολιτικά κερδισμένος.

Ναι μεν, αλλά…

Η ανακοίνωση της Χαμάς ότι αποδέχεται ν’ απελευθερώσει τους υπόλοιπους ομήρους, έστω υπό προϋποθέσεις και μέσω διαπραγματεύσεων, δίνει πραγματική ελπίδα όχι μόνο στους αποδεκατισμένους από τον πόλεμο Παλαιστινίους αλλά και στις οικογένειες των Ισραηλινών ομήρων, οι οποίες περιμένουν απεγνωσμένα τέτοια νέα εδώ και πολύ καιρό.

Σε δήλωσή της ως απάντηση στην ειρηνευτική πρόταση των ΗΠΑ, η οργάνωση ανέφερε ότι συμφωνεί να «απελευθερώσει όλους τους Ισραηλινούς αιχμαλώτους, ζωντανούς και νεκρούς, σύμφωνα με τη φόρμουλα ανταλλαγής που περιέχεται στην πρόταση του Τραμπ, υπό την προϋπόθεση ότι θα πληρούνται οι όροι στο πεδίο».

Η φόρμουλα αυτή, που παρουσιάστηκε νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα από τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο, προβλέπει άμεση κατάπαυση του πυρός και την απελευθέρωση εντός 72 ωρών όλων των ζωντανών Ισραηλινών ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς, καθώς και των σορών όσων θεωρούνται νεκροί, με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση εκατοντάδων Παλαιστινίων κρατουμένων.

Εκτιμάται ότι 48 όμηροι εξακολουθούν να κρατούνται στη Γάζα από την ένοπλη οργάνωση, από τους οποίους μόλις οι 20 πιστεύεται ότι είναι εν ζωή. Η αποδοχή εκ μέρους της Χαμάς ενός ακόμη βασικού σημείου του αμερικανικού ειρηνευτικού σχεδίου, της παράδοσης της διακυβέρνησης της Λωρίδας της Γάζας σε Παλαιστίνιους τεχνοκράτες, θεωρείται επίσης ιδιαίτερα σημαντική.

Ωστόσο, από το πολυσέλιδο, 20 σημείων, σχέδιο των ΗΠΑ η Χαμάς αφήνει εκτός αρκετά κρίσιμα ζητήματα. Το πιο προφανές από αυτά είναι η απουσία ρητής αναφοράς στον αφοπλισμό της. Η ισραηλινή κυβέρνηση πρέπει να εξετάσει προσεκτικά τη διατύπωση της ανακοίνωσης για να διαπιστώσει τις πραγματικές προθέσεις της οργάνωσης. Αναλυτές εξηγούν ότι δεν αποκλείεται να μην έχουμε να κάνουμε με μια «ειλικρινή» αποδοχή ορισμένων βασικών όρων της συμφωνίας, αλλά ουσιαστικά για τακτική κωλυσιεργίας με στόχο να κερδηθεί χρόνος.

Η δήλωση της Χαμάς ήρθε λίγες μόλις ώρες μετά το τελεσίγραφο του Προέδρου Τραμπ, ο οποίος είχε απαιτήσει να υπάρξει συμφωνία έως το βράδυ της Κυριακής, διαφορετικά «η κόλαση θα ξεσπάσει». «Με βάση τη δήλωση που μόλις εξέδωσε η Χαμάς, πιστεύω ότι είναι έτοιμοι για μια διαρκή ειρήνη», είπε ο Τραμπ λίγο μετά τη δημοσιοποίηση της ανακοίνωσης. «Το Ισραήλ πρέπει να σταματήσει αμέσως τους βομβαρδισμούς στη Γάζα, ώστε να μπορέσουμε ν’ απελευθερώσουμε τους ομήρους με ασφάλεια και ταχύτητα. Αυτήν τη στιγμή, είναι υπερβολικά επικίνδυνο να το επιχειρήσουμε».

Σε κάθε περίπτωση, το Ισραήλ δεν πρόκειται να δει με καλό μάτι την τελευταία παράγραφο της δήλωσης του Αμερικανού Προέδρου, η οποία υποδηλώνει ότι η Χαμάς θα μπορούσε να διατηρήσει ρόλο στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις για το καθεστώς της Γάζας.

Η ανακοίνωση της Χαμάς είναι αναμφίβολα σημαντική. Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα που αναρτήθηκε αργότερα την Παρασκευή, ο Τραμπ μίλησε για μια «μεγάλη ημέρα» και ευχαρίστησε σειρά χωρών που, όπως είπε, συνέβαλαν στη διαμόρφωση της πρότασής του. Ωστόσο, απομένουν ακόμη πολλές λεπτομέρειες να διευκρινιστούν προτού η ειρήνη στην περιοχή καταστεί πραγματικότητα. Ο ίδιος ο Τραμπ αναγνώρισε ότι η συμφωνία δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί.

Ο πόλεμος της Χαμάς με τη Χαμάς

Προς τη διεθνή κοινότητα, η Χαμάς διαμήνυσε ότι αποδέχεται σημαντικά σημεία του ειρηνευτικού σχεδίου του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Εσωτερικά, ωστόσο, η οργάνωση παραμένει βαθιά διχασμένη ως προς το πώς πρέπει να προχωρήσει. Η απάντησή της προς τον Τραμπ ήταν μεν θετική, ωστόσο χρησιμοποίησε προσεκτικά διατυπωμένη, αμφίσημη γλώσσα, την οποία αρκετοί ειδικοί θεωρούν εμπόδιο για την επίτευξη μιας οριστικής συμφωνίας ειρήνης.

Ανάλυση της Wall Street Journal εξηγεί ότι η Χαμάς δεν έχει καταλήξει σε συναίνεση σχετικά με τον αφοπλισμό της ούτε για τις συνθήκες υπό τις οποίες θα απελευθερωθούν οι όμηροι, τα δύο κεντρικά ζητούμενα του σχεδίου Τραμπ.

Ο Χαλίλ αλ-Χάγια, επικεφαλής διαπραγματευτής της Χαμάς, καθώς και άλλα ανώτερα πολιτικά στελέχη της οργάνωσης, υποστηρίζουν την αποδοχή της πρότασης, παρά τις σοβαρές επιφυλάξεις τους. Όμως οι συγκεκριμένοι αξιωματούχοι, που βρίσκονται εκτός Γάζας, έχουν περιορισμένη επιρροή πάνω στη στρατιωτική πτέρυγα της οργάνωσης, η οποία εξακολουθεί να δρα μέσα στο παλαιστινιακό έδαφος.

Ο Εζεντίν αλ-Χαντάντ, ο οποίος ανέλαβε την ηγεσία της Χαμάς στη Γάζα μετά τη δολοφονία των Γιαχία και Μοχάμεντ Σινουάρ από το Ισραήλ, φέρεται να έχει εκφράσει στους μεσολαβητές διάθεση για συμβιβασμό. Όπως αναφέρουν, ο Χαντάντ δηλώνει πρόθυμος να παραδώσει πυραύλους και άλλα επιθετικά όπλα στην Αίγυπτο και στα Ηνωμένα Έθνη για φύλαξη, αλλά επιθυμεί να διατηρήσει ελαφρύ οπλισμό, τον οποίο η Χαμάς θεωρεί αμυντικό εξοπλισμό.

Ωστόσο, οι διοικητές της οργάνωσης στη Γάζα εκφράζουν φόβους ότι δεν θα μπορέσουν να επιβάλουν την εφαρμογή των όρων αφοπλισμού στους μαχητές τους, αν αποδεχθούν μια συμφωνία που ισοδυναμεί ουσιαστικά με παράδοση. Από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος, η Χαμάς έχει στρατολογήσει πολλούς νέους άνδρες, πολλοί εκ των οποίων έχασαν σπίτια ή συγγενείς από ισραηλινά πλήγματα, και δύσκολα θα δεχθούν να παραδώσουν τα όπλα τους.

Τα πιο αμφιλεγόμενα σημεία του σχεδίου είναι οι ρητοί όροι που απαιτούν από τη Χαμάς να αφοπλιστεί, να παραδώσει τον οπλισμό της και να απελευθερώσει, μέσα σε 72 ώρες από την υπογραφή της συμφωνίας, είτε ζωντανούς είτε νεκρούς, τους 48 Ισραηλινούς ομήρους που εξακολουθεί να κρατά.

Εντός της οργάνωσης υπάρχουν στελέχη που εκλαμβάνουν την πρόταση ως «ανακωχή 72 ωρών» και όχι ως πραγματική συμφωνία ειρήνης, επικαλούμενατη βαθιά δυσπιστία τους απέναντι στο Ισραήλ. Η Χαμάς δήλωσε την Παρασκευή ότι επιθυμεί «περαιτέρω διαπραγματεύσεις για τις λεπτομέρειες», μια διατύπωση που φαίνεται να αφορά και το ζήτημα της απελευθέρωσης των ομήρων.

Πάντως, οι στρατιωτικοί ηγέτες της οργάνωσης επιμένουν ότι οποιαδήποτε απελευθέρωση ομήρων πρέπει να συνδεθεί με σαφές χρονοδιάγραμμα αποχώρησης του Ισραήλ από τη Γάζα. Αυτό αντικατοπτρίστηκε στη διατύπωση της ανακοίνωσης της Παρασκευής, όπου η Χαμάς ανέφερε ότι οι όμηροι θα απελευθερωθούν «υπό την προϋπόθεση των απαραίτητων συνθηκών στο πεδίο».

Η σανίδα σωτηρίας για τον Νετανιάχου

Δεν παραγνωρίζεται ότι, όποια έκβαση και να έχει το σχέδιο του Τραμπ, ο Νετανιάχου πιθανότατα διασφαλίζει το πολιτικό του μέλλον, μεταθέτοντας παράλληλα μεγάλο μερίδιο ευθύνης στα αραβικά κράτη.

Από τη μια είναι δεδομένο ότι οι σκληροπυρηνικοί εταίροι του Νετανιάχου στην κυβερνητική συμμαχία θα αντιδράσουν σε βασικές διατάξεις του σχεδίου, θέτοντας σε κίνδυνο τη συνοχή του συνασπισμού. Ωστόσο, μεγάλο μέρος της ισραηλινής κοινής γνώμης, ακόμη και ψηφοφόροι του Νετανιάχου, εκλαμβάνουν τη συμφωνία ως επίτευγμα που μπορεί να του χαρίσει νέο κύμα δημοφιλίας και εκλογική νίκη. «Ο Μπίμπι χειρίστηκε το ζήτημα εξαιρετικά, δεν υπάρχει αμφιβολία», δήλωσε ο ερευνητής στο Jewish People Policy Institute της Ιερουσαλήμ, Γιάκοβ Κατς, τονίζοντας ότι η διεθνής κριτική για την άρνησή του να τερματίσει τον πόλεμο αποδυναμώνεται, αφού «το Ισραήλ δείχνει πως είναι έτοιμο να σταματήσει τον πόλεμο, ευθυγραμμίζεται με την Αμερική και με κάθε αραβική χώρα».

Από την άλλη, η πρόταση Τραμπ δημιουργεί δίλημμα για τις αραβικές χώρες. Ζητά τη συγκρότηση «δύναμης σταθεροποίησης» στη Γάζα με συμμετοχή αραβικών κρατών και διεθνών εταίρων, ενώ κατονομάζει Ιορδανία και Αίγυπτο ως χώρες εκπαίδευσης μιας μελλοντικής παλαιστινιακής αστυνομίας. Η αποστολή αραβικών στρατευμάτων στη Γάζα θεωρείται απαγορευτική, καθώς μπορεί να τους παρουσιάσει ως συνεργούς του Ισραήλ. Η Αίγυπτος έχει ήδη απορρίψει κάθε ιδέα αποστολής δικών της στρατιωτών πριν αποσυρθεί πλήρως ο ισραηλινός στρατός. Ειδικοί εξηγούν ότι το τελευταίο που θέλουν στο εσωτερικό τους οι Αιγύπτιοι ή οι Ιορδανοί είναι να φανεί πως λειτουργούν ως μηχανισμός ασφαλείας για λογαριασμό του Ισραήλ.

Το σχέδιο επιτρέπει στο Ισραήλ να εμφανίζεται ως δύναμη που αποδέχεται την ειρήνη, ενώ αναθέτει τα δύσκολα στους Άραβες. Ταυτόχρονα, ο Νετανιάχου απέσπασε σημαντικά ανταλλάγματα όπως την άμεση απελευθέρωση και των 48 ομήρων της Χαμάς, τη διατήρηση ζώνης ασφαλείας με κρίσιμο διάδρομο στα σύνορα Γάζας–Αιγύπτου, καθώς και την αποδοχή ότι Χαμάς και άλλες ένοπλες οργανώσεις δεν θα έχουν ρόλο στη μελλοντική διακυβέρνηση.

Πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι, έτσι κι αλλιώς, η κυβέρνηση Νετανιάχου δύσκολα θα άντεχε εξαιτίας άλλων εσωτερικών συγκρούσεων, όπως η διαμάχη για την υποχρεωτική στρατολόγηση των υπερορθόδοξων Εβραίων. Η πιθανότητα μη ψήφισης του προϋπολογισμού ως την άνοιξη θα οδηγούσε αυτομάτως σε εκλογές. Αν, όμως, μέχρι τότε έχουν απελευθερωθεί οι όμηροι και τερματιστεί ο πόλεμος, ο Νετανιάχου μπορεί να παρουσιαστεί ως νικητής.