Το ιστορικό «ΟΧΙ» και το Έπος του ’40

Mέρος Β΄

Το περήφανο ΟΧΙ του Μεταξά είχε γραφτεί από εκείνη τη στιγμή με χρυσά γράμματα στην Ιστορία του Έθνους των Ελλήνων και είχε μεταδοθεί σ’ όλα τα μήκη και πλάτη της Γης, καταυγάζοντας την υφήλιο. Όλοι οι ελεύθεροι λαοί έπλεκαν το εγκώμιο της μικρής Ελλάδας, που τόλμησε να πει ΟΧΙ στον φασισμό. Κι ο Μεταξάς, μετά την αποχώρηση τού Γκράτσι επικοινώνησε με τον Βασιλέα Γεώργιο, τον Αρχηγό του ΓΕΣ, στρατηγό Αλέξανδρο Παπάγο και τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Ναυτικών, ναύαρχο Αλέξανδρο Σακελλαρίου, ενώ δέχθηκε τον Βρετανό πρεσβευτή Μάικλ Πάλαιρετ, από τον οποίο ζήτησε να επικοινωνήσει με τον ναύαρχο Κάνιγκαμ στην Αλεξάνδρεια και να του ζητήσει να πλεύσει ο βρετανικός στόλος στα ελληνικά νησιά, προτού αποβιβαστούν σ’ αυτά ιταλικά αγήματα. Ακολούθησε συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου στην παρουσία του Βασιλιά Γεώργιου και του διαδόχου Παύλου. Αφού ενημέρωσε το Υπουργικό για τη συνάντησή του με τον Γκράτσι, την επίδοση του τελεσιγράφου και το περήφανο ΟΧΙ του, τόνισε ο Μεταξάς στους συμμετάσχοντες στην ενημέρωση: «Είναι περιττόν να προσθέσω ότι η κατεύθυνσις του Έθνους είναι μία και μόνη και ότι οιαδήποτε κριτική θα θεωρηθεί ως ηττοπάθεια, ως προδοσία και θα παταχθεί αμειλίκτως. Είμαι βέβαιος, εν τούτοις, ότι το Έθνος θ’ απαντήσει ως είς άνθρωπος εις την φωνήν της Πατρίδος και όλοι θ’ αντιληφθούν ότι ο αγών αυτός είναι υπέρ βωμών και εστιών και ότι ουδέποτε η πατρίς μας διέτρεξε παρομοίους κινδύνους από την εποχήν των Μηδικών πολέμων…».

Ιστορικά Διαγγέλματα

Και στη συνέχεια απηύθυνε το ιστορικό του Διάγγελμα:

«Προς τον ελληνικόν λαόν,

»Η στιγμή επέστη που θ’ αγωνισθώμεν διά την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, την ακεραιότητα και την τιμήν της. Μολονότι επεδείξαμεν την πλέον αυστηράν ουδετερότητα και την ίσην προς όλους, η Ιταλία, μη αναγνωρίζουσα εις ημάς το δικαίωμα να ζώμεν ελεύθεροι Έλληνες, μου εζήτησε σήμερον την 3ην πρωινήν ώραν την παράδοσιν τμημάτων του εθνικού εδάφους κατά την ιδίαν αυτής βούλησιν, ότι προς κατάληψιν αυτών η κίνησις των στρατευμάτων της θα ήρχιζε την 6ην πρωινήν. Απήντησα εις τον Ιταλόν πρέσβυν ότι θεωρώ και το αίτημα αυτό καθ’ εαυτό και τον τρόπον με τον οποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος.

»Έλληνες,

»Τώρα θα αποδείξωμεν εάν είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας μας, την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος ας εγερθή σύσσωμον, αγωνισθήτε διά την πατρίδα, τας γυναίκας, τα παιδιά σας, και τας ιεράς μας παραδόσεις.

»Νυν υπέρ πάντων ο αγών».

Στο Διάγγελμά του ο Βασιλιάς Γεώργιος τόνιζε: «Κατά την μεγάλην αυτήν στιγμήν είμαι βέβαιος ότι, κάθε Έλλην και κάθε Ελληνίς θα επιτελέση το καθήκον μέχρι τέλους και θα φανή αντάξιος της ενδόξου ημών Ιστορίας.

»Με πίστιν εις το Θεόν και εις τα πεπρωμένα της Φυλής, το Έθνος σύσσωμον και πειθαρχούν ως είς άνθρωπος, θα αγωνισθή υπέρ βωμών και εστιών μέχρι της τελικής νίκης».

Πρώτα πολεμικά ανακοινωθέντα

Η ιταλική επίθεση εκδηλώθηκε σε ολόκληρο το αλβανικό μέτωπο στις 5.30, δηλαδή μισή ώρα πριν από την εκπνοή της προφορικής προθεσμίας που έθεσε ο Γκράτσι. Η πολεμική δράση της πρώτης ημέρας συνοψίζεται σε δυο πολεμικά ανακοινωθέντα του Γενικού Στρατηγείου. Το πρώτο, λακωνικότατο, ανέφερε: «Αι ιταλικαί δυνάμεις προσβάλλουν από της 5.30 πρωινής σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους». Το δεύτερο ανακοινωθέν ανέφερε: «Κατά την διάρκειαν της ημέρας ιταλικαί δυνάμεις ποικίλης ισχύος εξηκολούθησαν προσβάλλουσαι ημετέρας δυνάμεις αμυνομένας σταθερώς. Αγών ενετοπίσθη εις μεθόριον. Παρά της εχθρικής αεροπορίας εβλήθησαν στρατιωτικοί τίνες στόχοι άνευ ζημιών. Βόμβαι ριφθείσαι επί της πόλεως Πατρών είχον θύματα εκ του αμάχου πληθυσμού».

Ημερησία Διαταγή Παπάγου

Ο Αρχιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος μετέβη στο Γενικό Στρατηγείο, στα υπόγεια του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία», απ’ όπου εξέδωσε την ακόλουθη πρώτη Ημερησία Διαταγή: «Αναλαμβάνων την αρχηγίαν του Στρατού, καλώ τους αξωματικούς και οπλίτας του ελληνικού στρατού εις την εκτέλεσιν του υψίστου προς την Πατρίδα καθήκοντος με την μεγαλυτέραν αυταπάρνησιν και σταθερότητα. Ουδείς πρέπει να υστερήση. Η υπόθεσις του αγώνος τον οποίον μάς επέβαλεν ο αχαλίνωτος ιμπεριαλισμός μιας μεγάλης δυνάμεως, η οποία ουδέν είχε ποτέ να φοβηθή από ημάς, είναι η δικαιοτέρα υπόθεσις, την οποίαν είναι δυνατόν να υπερασπισθή ένας στρατός. Πρόκειται περί αγώνος υπάρξεως. Θα πολεμήσωμεν με πείσμα, με αδάμαστον εγκαρτέρησιν, με αμείωτον μέχρι τελευταίας πνοής ενεργητικότητα.

»Έχω ακράδαντον την πεποίθησιν ότι ο ελληνικός στρατός θα γράψη νέας λαμπράς σελίδας εις την έδοξον Ιστορίαν του έθνους».

*Την επόμενη Κυριακή το Γ΄ Μέρος