Μιχάλης Παπαπέτρου - «Η Πολιτική μου Διαδρομή, από τους μύθους στην πραγματικότητα»

Διαβάζοντας ένα βιβλίο με την υπογραφή του Μιχάλη Παπαπέτρου δεν περιμένεις εκπλήξεις, ούτε έχεις ανάγκη να αποκρυπτογραφήσεις διατυπώσεις και φράσεις, για να κατανοήσεις τι θέλει να πει. Οι απόψεις του δεν έχουν φτιασίδια, φιοριτούρες ή αμφισημίες. Είναι καθαρές. Ειλικρινείς. Μπορεί να τις θεωρήσεις προχωρημένες, τολμηρές, ακόμη και ακραίες. Πιθανότατα να σε προκαλέσουν, να σε εκνευρίσουν, αν δεν τις συμμερίζεσαι. Το βέβαιο είναι ότι δεν σε αφήνουν αδιάφορο. Γι’ αυτό και το βιβλίο του «Η Πολιτική μου Διαδρομή, από τους μύθους στην πραγματικότητα», εκδόσεις Παπαζήση, δεν περνά απαρατήρητο. Είναι η άλλη άποψη, για όσους δεν φοβούνται τη διαλεκτική ως μέθοδο αναζήτησης της αλήθειας. Κατ’ εξοχήν ον πολιτικό και κουβαλώντας πολιτική διαδρομή εξήντα τόσων χρόνων, ο Μιχάλης Παπαπέτρου καταθέτει προσωπικές μαρτυρίες, βιώματα, πολιτικές εκτιμήσεις, συμβάλλοντας έτσι στον εμπλουτισμό της βιβλιογραφίας περί το κυπριακό πρόβλημα. Το βιβλίο του αξίζει να διαβαστεί.

Ο συγγραφέας φροντίζει να ξεκαθαρίσει θέση και πρόθεση: «Δεν διεκδικώ ούτε το αλάθητο ούτε την ορθότητα των δικών μου εκτιμήσεων. Κατέθεσα τα βιώματά μου και τα γεγονότα όπως τα έζησα με ειλικρίνεια και εντιμότητα. Δεν διεκδικώ κανενός είδους δικαίωση ή αναγνώριση, αλλά πιστεύω βαθιά ότι είναι καθήκον όλων μας να καταθέσουμε τις εμπειρίες μας με στόχο να συμβάλουμε στην απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας». Παραδέχεται επίσης αυτό που προανέφερα: «Γνωρίζω ότι η αφήγησή μου θα ενοχλήσει κάποιους. Οι απόψεις μου επίσης. Επιμένω όμως να καταθέτω την πολιτική μου διαδρομή και εμπειρία, γυμνή και αφτιασίδωτη».

Η Ρεαλιστική Σχολή και οι χαμένες ευκαιρίες

Ο Μ.Π. τοποθετεί τον εαυτό του στη λεγόμενη «ρεαλιστική» σχολή, σε αντίθεση με αυτήν των «εθνικιστών», όπως την προσδιορίζει. Υπό την έννοια αυτή, οι θέσεις και απόψεις που καταθέτει, ταυτίζονται με πολλών άλλων οπαδών της ίδιας προσέγγισης, που θεωρούν ότι η ιστορία του Κυπριακού είναι γεμάτη από χαμένες ευκαιρίες, τις οποίες απαριθμεί στο βιβλίο του, για να υποστηρίξει ότι: «χάθηκαν, γιατί οι εκάστοτε κυπριακές ηγεσίες ήταν απούσες από τη συνάντηση με την ιστορία. [..] Η ελληνοκυπριακή πλευρά τις αρνήθηκε, άλλοτε υποσκάπτοντάς τις, άλλοτε κρυπτόμενη πίσω από την αδιαλλαξία του Ντενκτάς και της Τουρκίας, και άλλοτε επιδεικνύοντας εμμονή σε ευσεβοποθικές προσδοκίες. Ας πάψουμε λοιπόν ναι μεμφόμεθα άλλους. Ήταν ο δικός μας δογματισμός και ακαμψία που επέτρεψε στην Τουρκία να γίνει πρωταγωνιστής στις κυπριακές εξελίξεις και να δημιουργήσει τετελεσμένα που δείχνουν δύσκολα αναστρέψιμα».

Είναι μία από τις πολλές θέσεις του συγγραφέα που διατυπώνονται με απόλυτο, κατά τη γνώμη μου, τρόπο και που σίγουρα επιτρέπουν σοβαρό αντίλογο, διότι καταλογίζει σχεδόν αποκλειστικά την ευθύνη στους Ελληνοκυπρίους, που ασφαλώς και έχουν σοβαρό μερίδιο, χωρίς, όμως, να προβάλλει στον βαθμό που πρέπει τις ευθύνες της Τουρκίας, των Τουρκοκυπρίων και των ξένων επιβούλων, με τον διαχρονικά δεδηλωμένο στόχο τους να καταλύσουν την Κυπριακή Δημοκρατία.

Με την αφοπλιστική ειλικρίνεια που τον χαρακτηρίζει σε όλο τον πολιτικό του βίο, ο Μ.Π. θέτει τον δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων, διατυπώνοντας πικρές αλήθειες: «Μέχρι και σήμερα εξακολουθούμε συχνά να πολιτευόμαστε με το συναίσθημα, χωρίς στάθμιση των δεδομένων και των δυνατοτήτων, τόσο των δικών μας, όσο και του αντιπάλου. Ωσάν και τα προβλήματα λύνονται με τον βερμπαλισμό και παχιά, κενά περιεχομένου, λόγια».

Τολμηρές αποκαλύψεις με προεκτάσεις

Με αφήγηση που ρέει και διευκολύνει την ανάγνωση, ο συγγραφέας δεν επιλέγει την τυποποιημένη εν πολλοίς χρονολογική παράθεση των γεγονότων που προβάλλει, επειδή δεν έχει σκοπό, ούτε να γράψει Ιστορία, ούτε Απομνημονεύματα. Η πολιτική διαδρομή τού Μ.Π. είναι ταυτισμένη με πολλές και σημαντικές αποφάσεις που αφορούν στο Κυπριακό, αλλά και ενέργειες, διαδικασίες, συμπεριφορές, δηλώσεις, πολιτικές ίντριγκες, σχόλια, ακόμη και, ας μου επιτραπεί, πολιτικά κουτσομπολιά, που λάμβαναν χώρα σε κλειστές πόρτες, πίσω από τα φώτα της δημοσιότητας, και σχετίζονται τόσο με επώνυμα στελέχη του ΑΚΕΛ, του κόμματος στο οποίο νεαρός εντάχθηκε και ανδρώθηκε, όσο και γνωστές προσωπικότητες του ευρύτερου πολιτικού φάσματος, προβαίνοντας συχνά και σε σκληρούς χαρακτηρισμούς. Υπό την έννοια αυτή, όσα καταμαρτυρεί ως αυτόπτης ή αυτήκοος μάρτυρας παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς συνιστούν αποκαλύψεις, μερικές των οποίων έρχονται στο φως για πρώτη φορά, με τόση λεπτομέρεια. Ο Μ.Π. τολμά και υπερβαίνει αναστολές που φυσιολογικά ο καθένας θα ένοιωθε και δεν διστάζει να κατονομάσει πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις, φέρνοντας στο φως και αδιανόητα εν πολλοίς συμβάντα, όπως την απίστευτη αποκάλυψη που του έκαμε ο μ. Ντίνος Μιχαηλίδης, ισχυριζόμενος ότι τον Δεκέμβρη του 1963 πήρε εντολή από τον Τάσσο Παπαδόπουλο, να γεμίσει τα οχήματα της πυροσβεστικής με βενζίνη και να πυρπολήσει (sic) την τουρκική συνοικία της Λεμεσού. Δηλαδή να διαπράξει γενοκτονία!

Διάψευση ελπίδων και διδάγματα ζωής

Μια ζωή γεμάτη έζησε ο Μ.Π., με μια προδιαγεγραμμένη αρχική πορεία, προερχόμενος από μια αστική οικογένεια της Λευκωσίας, με πατέρα γιατρό, προσωπικότητα με κοινωνικές ευαισθησίες και σημαντική πολιτική διαδρομή στην Αριστερά (ιδρυτής και του σωματείου ΟΜΟΝΟΙΑ, το οποίο υπηρέτησε από ηγετικές θέσεις και ο Μιχάλης). Παιδί ακόμη έζησε μαζί με τον αδελφό του στο Ελένειο δημοτικό σχολείο εκδηλώσεις ακραίου φανατισμού, κάτι που θα αντιμετώπιζε και αργότερα με απειλές και κάψιμο του αυτοκινήτου του στο σπίτι του. Στη διάρκεια των σπουδών του στην Αθήνα, ήταν στέλεχος των Λαμπράκηδων με ηγέτη τον Μίκη Θεοδωράκη και του κυπριακού φοιτητικού κινήματος, ενώ πέρασε από τα κρατητήρια της Χούντας και εκδιώχθηκε από την Ελλάδα. Αναδείχθηκε βουλευτής με το ΑΚΕΛ και για πολλούς εθεωρείτο εν δυνάμει ο νέος Γ.Γ. του κόμματος.

Τα πράγματα, βέβαια, δεν εξελίχθηκαν ομαλά, καθώς σημαδεύτηκαν από τη μεγάλη ιδεολογική κρίση στο ΑΚΕΛ το 1989, που είχε ως αποτέλεσμα διαγραφές ιστορικών στελεχών, αποχωρήσεις και την ίδρυση τού ΑΔΗΣΟΚ, ένα κεφάλαιο που καλύπτει σημαντικό μέρος του βιβλίου. Ο συγγραφέας θα βιώσει το δύσκολο δίλημμα και την οδυνηρή εμπειρία, να διαφοροποιηθεί από όσα πίστεψε, να δει το ξεθώριασμα των μύθων (του), να βρεθεί εκτός του φυσικού του χώρου και, εν τέλει, να συγκρουστεί με φίλους και συντρόφους. Κι ακόμη στην πορεία, να μεταπηδήσει στο αντίπαλο «στρατόπεδο», κάτι που χρόνια πριν και για τον ίδιο θα φάνταζε αδιανόητο, και να βρεθεί Κυβερνητικός Εκπρόσωπος και εκφραστής τής πολιτικής τής άλλοτε μισητής Δεξιάς. Ο συγγραφέας υπερασπίζεται το αναφαίρετο δικαίωμα κάθε ανθρώπου, να αναθεωρεί πεποιθήσεις και πιστεύω, και παραθέτει με ειλικρίνεια τα δικά του γιατί και τα πώς.

Διατυπώνει και όσα αποκόμισε ως απόσταγμα και δίδαγμα ζωής: «Οι αφορισμοί, οι προπηλακισμοί, ο φανατισμός και η δογματική προσέγγιση που μας χαρακτήρισαν για πολλές δεκαετίες, είναι καιρός να παραμεριστούν και να παραχωρήσουν τη θέση τους στον διάλογο, στα επιχειρήματα και στην ψύχραιμη και ορθολογική προσέγγιση. Η πολιτική μπορεί να διέψευσε τις ελπίδες και τις προσδοκίες με τις οποίες εισερχόμουν στη δημόσια ζωή πριν από δεκαετίες. Δεν υπάρχει όμως άλλη επιλογή, από τη συμμετοχή στην πολιτική και δημόσια ζωή. Αυτό είναι το μήνυμα που θέλω να μεταδώσω σε κάθε συμπολίτη μου ιδιαίτερα στους νέους».

Προβληματισμός προσωπικός

Έχοντας επίγνωση ότι παρουσιάζω ένα βιβλίο ενός συγγραφέα-θιασώτη του ειλικρινούς λόγου/αντίλογου, καταγράφω και την προσωπική μου ένσταση, για κάποια σημεία του. Μία από τις αδιαμφισβήτητες αρετές τού βιβλίου είναι η τεκμηρίωση και οι αποκαλύψεις. Μερικές από τις οποίες, όμως, παρουσιάζουν αδυναμία επαλήθευσης, διότι έρχονται στο φως της δημοσιότητας με χρονική καθυστέρηση, όταν πολλοί των αναφερομένων δεν βρίσκονται πια στη ζωή, για να προβάλουν αντίλογο. Θεωρώ επίσης ότι αναφορές σε ιδιωτικές τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, φιλικές ή και όχι συνομιλίες, που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, καίτοι προσθέτουν ενδιαφέρον, δεν ήταν αναγκαίες.

Τονίζω ξανά: Αφιερώστε χρόνο και διαβάστε το βιβλίο. Μην σας ενοχλεί η άλλη άποψη. Ακούστε την. Οπαδός και εγώ του ελεύθερου διαλόγου και πολέμιος της τοξικότητας που κυριαρχεί στην περιρρέουσα, υπερασπίζομαι το δικαίωμα κάθε πολίτη να εκφράζεται ελεύθερα. Ο Μάνος Λαμπράκης, θεατρικός συγγραφέας, δραματουργός και μεταφραστής, έγραψε πρόσφατα: «Δεν υπάρχει Δημοκρατία χωρίς τη δυνατότητα να ακούμε εκείνον που διαφωνεί, χωρίς να τον ακυρώνουμε».

*Δημοσιογράφος (pcpavlou@gmail.com)