Η Ελλάς είναι το φως

Πολλοί ρωτούν: Ποια είναι η σχέση της σημερινής Ελλάδας με την Ελλάδα της αρχαιότητας; Απαντά ο σπουδαίος Ευρωπαίος στοχαστής Σόμερσετ Μωμ: «Υπερασπισθείτε την Ελλάδα, το έθνος στο οποίο οφείλουμε τα φώτα μας, τις επιστήμες μας, τις τέχνες μας. Η Ελλάς είναι το φως!». Ο Ελληνισμός αντιμετωπίζεται από τους ξένους όχι αποσπασματικά, αλλά ως ολότητα και με μια αδιάκοπη συνέχεια.

Ο κορυφαίος Αμερικανός Καθηγητής Chester G. Starr, ο οποίος μέχρι πρόσφατα δίδασκε ιστορία του αρχαίου Ελληνισμού στο Πανεπιστήμιο του Michigan, μεταξύ άλλων είχε γράψει και τα ακόλουθα:

«Στο ερώτημα, γιατί είναι απαραίτητο να μαθαίνουμε για τους αρχαίους Έλληνες, η απάντηση είναι μία: Διότι αυτοί έβαλαν τα θεμέλια του πολιτισμού μας. Ο Δυτικός πολιτισμός βασίζεται πάνω σε πολιτικές, καλλιτεχνικές και πνευματικές αξίες, οι οποίες ανάγονται, από τους καιρούς μας στη μεσαιωνική Ευρώπη, από τη μεσαιωνική Ευρώπη στην Αρχαία Ρώμη, και από τη Ρώμη στην Ελλάδα. Πιο πίσω δεν μπορούμε να πάμε, διότι οι Έλληνες υπήρξαν οι πρωτοπόροι».

Αδιαμφισβήτητη είναι η σπουδαιότητα της προσφοράς των αρχαίων Ελλήνων όχι μόνο στον Δυτικό ευρωπαϊκό πολιτισμό, αλλά και στον μεσανατολικό, και ακόμη και πέραν του Ατλαντικού Ωκεανού. Η σημαντικότερη προσφορά του ελληνικού πολιτισμού είναι η έννοια της δημοκρατίας, που σημαίνει «εξουσία του λαού», καθώς και τις σχετικές με τη δημοκρατία έννοιες της ισονομίας και ισότητας των πολιτών. Ο «ανθρωπισμός», επίσης, ιδιαιτέρως στην έννοια της ελευθερίας του ανθρώπου, που είναι σημαντική όσο ποτέ για την Ευρώπη του σήμερα, έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα.

«Απαριθμώντας την προσφορά του ελληνικού πολιτισμού», όπως γράφει ο Κυριάκος Αμανατίδης, «θα πρέπει ν’ αναφερθούμε και στην έννοια του ‘‘λόγου’’ και της ‘‘λογικής’’, με την οποία ο άνθρωπος προσπάθησε να ερμηνεύσει τα φυσικά φαινόμενα, την έννοια της επιστήμης που βασίζεται στην παρατήρηση και στο πείραμα, και πρώτος εισήγαγε ο Αριστοτέλης τη συστηματική ανάπτυξη των μαθηματικών και της γεωμετρίας, της ιατρικής, της αστρονομίας, της μηχανικής, της φιλοσοφίας, που όλα βασίζονται στον λόγο και στη λογική.

»Οι αρχαίοι Έλληνες πρωτοστάτησαν σε πολλούς τομείς που βασίζονται στη συστηματική σκέψη, συμπεριλαμβανομένης της βιολογίας, της ιστορίας, της φιλοσοφίας, και της φυσικής. Εισήγαγαν ακόμα σημαντικές λογοτεχνικές μορφές ποίησης όπως η επική και η Λυρική ποίηση, η ιστορία, η τραγωδία και η κωμωδία. Ο ελληνικός πολιτισμός πρόσφερε τα μέγιστα στην ανάπτυξη όλων των τεχνών (μουσική, χορός, ζωγραφική, γλυπτική, ποίηση, πεζογραφία) με κέντρο τον άνθρωπο, που η Δυτική Ευρώπη ανακάλυψε κατά την Αναγέννηση».

Η αρχαία ελληνική μουσική, πέρα από ψυχαγωγία, εθεωρείτο θεμελιώδης για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα και την καλλιέργεια της σκέψης και της αισθητικής. Η ιστορία της μουσικής ξεκινά στην Ελλάδα με τη μουσική της αρχαίας Ελλάδας. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ο χορός επινοήθηκε από τους θεούς και γι' αυτό τον συνέδεαν με θρησκευτικές τελετές. Η ίδρυση των Ολυμπιακών Αγώνων, που προωθούν τον σεβασμό και την ευγενή άμιλλα, αποτελεί μία από τις πιο γνωστές πολιτιστικές συνεισφορές.

Η ελληνική γλώσσα αντιπροσωπεύεται από λογοτεχνικά κείμενα που χρονολογούνται χωρίς διακοπή από τον 8ον αιώνα π.Χ. έως σήμερα. Η πρόσφατη αποκρυπτογράφηση των μυκηναϊκών πινακίδων επιτρέπει ν’ ανέβουμε τουλάχιστον ώς τον 15ον αιώνα π.Χ. Καμιά άλλη γλώσσα δεν προσφέρει για μελέτη μια τόσο πλούσια λογοτεχνία που εκτείνεται σε μια τόσο μακρά περίοδο της Ιστορίας.

Να σημειωθεί ακόμα: Ο αρχαίος Ελληνισμός δεν αποτέλεσε μόνο γεωγραφική περιοχή αλλά προερχόταν όχι μόνο από την ευρωπαϊκή Αθήνα, αλλά και από τη Μίλητο και την Έφεσο της Μ. Ασίας, από τα Στάγειρα της Μακεδονίας, από τον Ακράγαντα της Σικελίας, από την Αντιόχεια της Συρίας, μέχρι και την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Επιμύθιο: Οι ξένοι γνωρίζουν και αναγνωρίζουν την προσφορά των προγόνων μας. Εμείς τι κάνουμε, άραγε, για να την υπερασπιστούμε και να την προστατέψουμε;

*Ακαδημαϊκός - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, από το Μονάγρι Λεμεσού

av.avgoustiνοs@gmail.com