Νέο γεωπολιτικό «καύσιμο» για τον EastMed – Ξαναμπαίνει στην ευρωπαϊκή ατζέντα

Νέα δυναμική αποκτά δείχνει να αποκτά ο αγωγός φυσικού αερίου EastMed, που σχεδιάστηκε για να μεταφέρει αέριο από τα κοιτάσματα του Ισραήλ προς την Ευρώπη μέσω Κύπρου και Ελλάδας. Μετά από υψηλού επιπέδου συνάντηση στην Αθήνα, ο Ισραηλινός Υπουργός Ενέργειας Έλι Κοέν έκανε λόγο για «πολύ σημαντική πρόοδο» στις τεχνικές και πολιτικές διαβουλεύσεις, δείχνοντας πως το έργο επιστρέφει στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ατζέντα.

Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του φόρουμ P-TEC του Atlantic Council και συμμετείχαν ο Έλληνας Υπουργός Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης, ο Κύπριος Υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου, καθώς και κορυφαίοι Αμερικανοί αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων ο Υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ Κρις Ράιτ και ο Υπουργός Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκουμ. Η παρουσία των ΗΠΑ θεωρείται καθοριστική, καθώς για πρώτη φορά έπειτα από αρκετά χρόνια διατυπώνεται ξεκάθαρη πολιτική υποστήριξη προς το έργο.

Η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα

Το έργο EastMed είχε αντιμετωπίσει δυσκολίες τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω του υψηλού κόστους και της αλλαγής στάσης της προηγούμενης αμερικανικής ηγεσίας. Ωστόσο, η επιστροφή της κυβέρνησης Τραμπ στην Ουάσιγκτον επαναφέρει την προτεραιότητα της ενεργειακής διαφοροποίησης της Ευρώπης μακριά από τη Ρωσία. Η αμερικανική στρατηγική στοχεύει στην ενίσχυση των εναλλακτικών προμηθειών φυσικού αερίου, περιλαμβανομένων των εξαγωγών LNG από τις ΗΠΑ, αλλά και του αερίου της Ανατολικής Μεσογείου.

Αμερικανοί αξιωματούχοι στην Αθήνα υπογράμμισαν ότι η ταχύτερη απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο αποτελεί «ζήτημα στρατηγικής σημασίας», χαρακτηρίζοντας την Ανατολική Μεσόγειο κρίσιμο κρίκο στο νέο ενεργειακό χάρτη.

Εκπρόσωποι της κυβέρνησης Τραμπ έστειλαν ξεκάθαρο μήνυμα: οι ΗΠΑ στηρίζουν έναν νέο ενεργειακό και διάδρομο που παρακάμπτει τόσο τους Χούθι στον νότο όσο και το Ιράν στον βορρά.

Το ενδιάμεσο βήμα: ο αγωγός Ισραήλ – Κύπρου

Παράλληλα με τον EastMed, παραμένει σε διαδικασία αδειοδοτήσεων ένας μικρότερης κλίμακας αγωγός που θα συνδέει απευθείας ισραηλινά κοιτάσματα με μονάδα ηλεκτροπαραγωγής στην Κύπρο. Το έργο, που προωθείται από την Energean, υπολογίζεται στα 400 εκατ. ευρώ και θα είναι σε θέση να μεταφέρει περίπου 1 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως. Αν δοθεί το τελικό πράσινο φως, μπορεί να λειτουργήσει μέσα σε διάστημα περίπου δώδεκα μηνών, λειτουργώντας ως πρακτικό «προοίμιο» για τον μεγαλύτερο αγωγό EastMed.

Προκλήσεις και προοπτικές

Παρά την ανανεωμένη πολιτική στήριξη, εξακολουθούν να υπάρχουν ζητήματα προς επίλυση, όπως η διασφάλιση χρηματοδότησης, η κατάρτιση δεσμευτικών συμβολαίων πώλησης αερίου και οι τελικές τεχνικές προδιαγραφές της διαδρομής. Ωστόσο, σε αντίθεση με το προηγούμενο διάστημα, η συνολική πολιτική βούληση των εμπλεκομένων χωρών φαίνεται ενισχυμένη.

Η Αθήνα φιλοξένησε έτσι την πιο ουσιαστική συζήτηση για το θέμα εδώ και χρόνια, με την Κύπρο να διαδραματίζει ρόλο κεντρικού ενεργειακού κόμβου ανάμεσα στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη.