Εγκλωβισμένοι στο ίδιο τους το κράτος - Η Κύπρος του 2025 παραμένει αφιλόξενη για τα άτομα με αναπηρίες

Παρά τις διακηρύξεις για πρόοδο και κοινωνική ανάπτυξη, η πραγματικότητα του 2025 εξακολουθεί να είναι σκληρή για χιλιάδες άτομα με αναπηρίες στην Κύπρο. Η καθημερινότητά τους παραμένει γεμάτη εμπόδια, όχι επειδή δεν μπορούν, αλλά επειδή - όπως καταγγέλλουν - το σύστημα δεν τους επιτρέπει να συμμετέχουν ισότιμα στην κοινωνική και οικονομική ζωή.

Τυφλοί που χάνουν θεμελιώδη δικαιώματα και στερούνται παροχές λόγω ανεπαρκούς θεσμικού πλαισίου. Κωφοί που παραμένουν «αόρατοι» στις δημόσιες υπηρεσίες, αδυνατώντας να εξυπηρετηθούν χωρίς υποστηρικτικούς μηχανισμούς επικοινωνίας. Παραπληγικά και τετραπληγικά άτομα που αποκλείονται από κτήρια, δρόμους, υπηρεσίες και, σε πολλές περιπτώσεις, από την ίδια την εργασία τους. Όλα αυτά συνθέτουν ένα περιβάλλον που εξακολουθεί να μην είναι φιλόξενο για σημαντικό μέρος του πληθυσμού.

Οι ειδικοί μιλούν για ανεπαρκή προσβασιμότητα, για δομές που δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών, για κενά στα σχολεία, στα νοσοκομεία και στα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας. Την ίδια στιγμή, η Πολιτεία φαίνεται να μη διαθέτει ούτε πλήρη και επικαιροποιημένα δεδομένα για τους ανθρώπους που προσπαθεί να εξυπηρετήσει, γεγονός που καθιστά δύσκολο τον σχεδιασμό αποτελεσματικών πολιτικών.

Σε αυτό το πλαίσιο, η «Σημερινή» ζήτησε από τον πρόεδρο της Οργάνωσης Παραπληγικών Κύπρου, Δημήτρη Λαμπριανίδη, να τοποθετηθεί για τα δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα τα άτομα με παραπληγία και τετραπληγία, καθώς και για τις αλλαγές που θεωρεί αναγκαίες.

Οι απαντήσεις του είναι απολύτως ενδεικτικές μιας βαθιάς συστημικής δυσλειτουργίας: ανεπαρκή επιδόματα, αδυναμία πρόσβασης σε ποιοτική φροντίδα, υψηλά κόστη διαβίωσης, εμπόδια στη μετακίνηση, προβληματικό πλαίσιο στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, καθώς και ελλείψεις σε υποδομές και υπηρεσίες υγείας. Παράλληλα, παραθέτει συγκεκριμένα περιστατικά που φανερώνουν το εύρος του προβλήματος, αλλά και τρεις κρίσιμες παρεμβάσεις που, όπως υπογραμμίζει, μπορούν να αλλάξουν ουσιαστικά την κατάσταση.

Αρχικά, περιγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση που αντιμετωπίζουν σήμερα τα άτομα με σοβαρές κινητικές αναπηρίες, επισημαίνοντας ότι το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας εξακολουθεί να αδυνατεί ν’ ανταποκριθεί στις πραγματικές ανάγκες τους.

Ανεπαρκή επιδόματα και χαμηλής ποιότητας φροντίδα

Όπως ανέφερε, το ζήτημα της εξειδικευμένης φροντίδας παραμένει διαχρονικό και εξαιρετικά προβληματικό. «Τα επιδόματα που δίνονται σήμερα σε άτομα με αναπηρίες για αγορά υπηρεσιών φροντίδας είναι πολύ χαμηλά και αναγκάζουν τα άτομα με αναπηρίες να εξαρτώνται από χαμηλής κατάρτισης οικιακούς βοηθούς, που αναλαμβάνουν τον ρόλο του φροντιστή», σημείωσε χαρακτηριστικά. Πρόσθεσε δε ότι «πολλές ομάδες ατόμων με αναπηρίες που χρειάζονται φροντίδα δεν λαμβάνουν καμία οικονομική βοήθεια λόγω εισοδηματικών κριτηρίων - κάτι που πρέπει να αλλάξει».

Για το κόστος της κατ’ οίκον φροντίδας, ο κ. Λαμπριανίδης ήταν κατηγορηματικός: «Δεν μπορεί. Τα άτομα με βαριές κινητικές αναπηρίες πάντα θα έχουν πιο μεγάλο κόστος ζωής λόγω της αναπηρίας τους. Το κράτος οφείλει να δώσει σημαντικές αυξήσεις στα επιδόματα για υπηρεσίες φροντίδας με στόχο καλύτερη ποιότητα ζωής και αξιοπρέπεια στα άτομα με σοβαρές αναπηρίες και τις οικογένειές τους».

Τα δομικά προβλήματα στην πρόνοια, την υγεία και το δομημένο περιβάλλον

Αναφερόμενος στα μεγαλύτερα δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με κινητικές αναπηρίες στην Κύπρο, υπογράμμισε ότι οι βασικές ελλείψεις εντοπίζονται «στις πολιτικές κοινωνικής πρόνοιας, στην υγεία, στα κτήρια και το δομημένο περιβάλλον, καθώς και στις δημόσιες μεταφορές».

Για τη λειτουργία και την ανταπόκριση του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, ο πρόεδρος της Οργάνωσης Παραπληγικών ήταν εξίσου σαφής. Όπως είπε, «η ανταπόκριση είναι φτωχή επειδή δεν του έχουν παραχωρήσει ικανοποιητικούς πόρους - δηλαδή χρήματα - για να μπορέσει να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις του κράτους απέναντι στα άτομα με παραπληγία και τετραπληγία».

Το υψηλό κόστος ζωής για άτομα με βαριές κινητικές αναπηρίες

Σχολιάζοντας τα κενά του συστήματος, ανέφερε ότι «υπάρχουν πολλά περιστατικά που τα αποτυπώνουν». Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται «σύζυγοι που δεν εργάζονται για να φροντίζουν τον σύζυγο, παιδιά που αναγκάζονται να υποστηρίζουν τους γονείς τους, παραπληγικά και τετραπληγικά άτομα που δεν βγαίνουν από το σπίτι όσο χρειάζεται γιατί δεν διαθέτουν τα χρήματα για ιδιωτικές υπηρεσίες διακίνησης, καθώς και οικογένειες που ζουν με έναν μισθό, αφού στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα ο μισθός του συζύγου θεωρείται εισόδημα του ανάπηρου αιτητή».

Όσον αφορά την προσβασιμότητα σε δημόσια κτήρια και υποδομές, ο κ. Λαμπριανίδης τόνισε ότι απαιτείται άμεση θεσμική παρέμβαση. «Χρειάζεται καλύτερη επιτήρηση και δημιουργία υπηρεσίας ή αρχής προσβασιμότητας, η οποία να ασχολείται συνολικά και εντατικά με τα θέματα αυτά. Η Πολιτεία πρέπει επίσης να εφαρμόσει εξώδικο πρόστιμο για τέτοιες παραβάσεις, ώστε να υπάρχει άμεση τιμωρία και κόστος στους παραβάτες», ανέφερε. Για τα παλαιά κτήρια, σημείωσε πως πρέπει να δοθούν κίνητρα αναβάθμισης για να δημιουργηθούν οι αναγκαίες υποδομές.

Οι αναγκαίες θεσμικές παρεμβάσεις

Καταλήγοντας, ο πρόεδρος της Οργάνωσης Παραπληγικών Κύπρου κατέθεσε τις τρεις πιο κρίσιμες παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν εντός της επόμενης διετίας: «Πρώτον, αύξηση των πόρων που διαθέτει το κράτος για κοινωνικές παροχές, ώστε να πλησιάσουμε τον μέσο όρο της Ευρώπης που είναι στο 2% του ΑΕΠ, ενώ η Κύπρος δαπανά μόλις 0,6%. Για να φτάσουμε τον μέσο όρο, το κράτος πρέπει να παραχωρήσει πέρα από τα υφιστάμενα, περισσότερα από 400 εκατομμύρια ευρώ για παροχές προς ΑμεΑ. Δεύτερον, ενίσχυση των υπηρεσιών υποστήριξης με διάθεση ικανοποιητικών πόρων. Τρίτον, διασφάλιση της προσβασιμότητας σε όλες τις υπηρεσίες υγείας».