Σκύλοι στους αιθέρες!
Στο παρόν άρθρο μου, θα επιχειρηματολογήσω συνοπτικά πως οι σκύλοι θα πρέπει να επιτρέπονται στην καμπίνα των αεροπλάνων μαζί με τους ανθρώπους τους. Είναι γεγονός πως κάποιες αερογραμμές απαγορεύουν εντελώς τους σκύλους στην καμπίνα και κάποιες άλλες θέτουν περιορισμούς, όπως για παράδειγμα ανώτατο όριο στα κιλά του σκύλου. Τυχόν απαγόρευση των σκύλων να ταξιδέψουν, θεωρώ πως αποτελεί παραβίασή της αρχής της ισότητας και δυσμενής διάκριση κατά των ανθρώπων επιβατών που ταξιδεύουν με σκύλους έναντι των ανθρώπων που ταξιδεύον χωρίς σκύλους.
Βεβαίως, ενάντια σε αυτή τη γραμμή επιχειρηματολογίας βρίσκεται η πρόσφατη απόφασή του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση C-218/24, ημερομηνίας 16/10/2025, όπου το δικαστήριο αποφάσισε πως τα κατοικίδια που ταξιδεύον στον χώρο αποσκευών ενός αεροπλάνου θεωρούνται κι αυτά «αποσκευές». Συγκεκριμένα, η παρούσα υπόθεση αφορούσε έναν σκύλο ο οποίος ταξίδεψε στον χώρο αποσκευών του αεροπλάνου και χάθηκε στην πορεία. Οι ιδιοκτήτες του σκύλου υπέβαλαν αίτηση για αποζημίωση, όμως η αεροπορική εταιρεία διαφωνούσε με το ποσό που ζητούσαν αφού θεωρούσαν τον σκύλο «αποσκευή» και υπάρχει όριο στην αξίωση αποζημιώσεων για χαμένες αποσκευές εκτός κι αν γίνει κάποια ειδική δήλωση προτού ταξιδέψει κανείς. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησε με την αεροπορική εταιρεία και έκρινε πως τα κατοικίδια είναι «αποσκευές». Με σεβασμό, κρίνω την εν λόγω απόφαση λανθασμένη, αφού αναλύοντας τη Σύμβαση του Μόντρεαλ στην οποία βασίστηκε το δικαστήριο για να βγάλει την απόφασή του, κανείς μπορεί να διαπιστώσει πως πρόκειται για μια Συνθήκη που ψηφίστηκε το 1999 και είναι θέση μου πως πλέον χρήζει ερμηνείας σύμφωνα με το υπόλοιπο σύγχρονο νομικό υπόβαθρο. Άρα η Σύμβαση του Μόντρεαλ θα έπρεπε να ερμηνευθεί υπό το πρίσμα σύγχρονων αντιλήψεων αλλά και νόμων για τα δικαιώματά των ζώων και συνεπώς τα κατοικίδια πρέπει να ερμηνεύονται ως «επιβάτες» και όχι ως «αποσκευές». Εξάλλου, αφού τα κατοικίδια είναι τάχατες «αποσκευές», γιατί τότε χρειάζονται διαβατήριο για να ταξιδέψουν;
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με το άρθρο 13 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα ζώα αναγνωρίζονται ως «ευαίσθητα όντα» και ότι τα κράτη μέλη πρέπει να «λαμβάνουν πλήρως υπόψη τους τις απαιτήσεις καλής διαβίωσης των ζώων». Συνεπώς, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την πιο πάνω απόφασή του, αγνοεί το γράμμα του άρθρου 13 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία Συνθήκη αποτελεί συνταγματική και θεμελιακή Συνθήκη για τη νομική υπόστασή της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αγνοεί την εν λόγω πρόνοια, αφού δεν είναι δυνατόν να λαμβάνουμε ως δεδομένο πως τα ζώα είναι «ευαίσθητα όντα» ενώ παράλληλα να τα αποκαλεί «αποσκευές» - ένας όρος ο οποίος εάν κανείς επιδιώξει να τον ερμηνεύσει σύμφωνα το άρθρο 30 της Σύμβασης της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών, ήτοι χρησιμοποιώντας μεταξύ άλλων τη «συνήθη έννοια» του όρου «αποσκευές», ουδείς μπορεί να αντιληφθεί πως «αποσκευές» μπορούν να συμπεριλαμβάνουν και ζωντανά κατοικίδια, αλλά περισσότερο παραπέμπει σε άψυχα αντικείμενα. Αυτό λαμβάνει ιδιαίτερη σημασία στη σύγχρονη εποχή όπου τα δικαιώματά των ζώων έχουν ευρέως αναγνωριστεί κι ενδυναμωθεί και τα κατοικίδια αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των οικογενειών μας.
Διά ταύτα, επιμένω στη θέση μου πως απαγόρευση σκύλων να ταξιδεύουν με τους ανθρώπους τους στα αεροπλάνα αποτελεί διάκριση ενάντια σε αυτούς τους ανθρώπους. Το άρθρο 28(1) του Συντάγματος προβλέπει ότι: «Πάντες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου, της διοικήσεως και της δικαιοσύνης και δικαιούνται να τύχωσι ίσης προστασίας και μεταχειρίσεως». Περαιτέρω το άρθρο 28(2) του Συντάγματος προνοεί ότι: «Έκαστος απολαύει πάντων των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των προβλεπομένων υπό του Συντάγματος άνευ ουδεμιάς δυσμενούς διακρίσεως αμέσου ή εμμέσου εις βάρος οιουδήποτε ατόμου ένεκα της κοινότητος, της φυλής, του χρώματος, της θρησκείας, της γλώσσης, του φύλου, των πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, της εθνικής ή κοινωνικής καταγωγής, της γεννήσεως, του πλούτου, της κοινωνικής τάξεως αυτού ή ένεκα οιουδήποτε άλλου λόγου, εκτός εάν διά ρητής διατάξεως του Συντάγματος ορίζηται το αντίθετον».
Άρα, τα άτομα που ταξιδεύουν με σκύλο στο αεροπλάνο έχουν ως ειδικό χαρακτηριστικό τους την κατοχή σκύλου σε αντίθεση και σε σύγκριση με τους υπόλοιπους επιβάτες που δεν κατέχουν μαζί τους σκύλο. Συνεπώς, θεωρώ πως εκ πρώτης όψεως, άρνηση σε έναν επιβάτη να ταξιδέψει επειδή κατέχει σκύλο, αποτελεί διάκριση σε σύγκριση με τους υπόλοιπους επιβάτες που τους επιτρέπεται να ταξιδέψουν. Στην απόφασή της Ολομέλειας του Ανώτατου Δικαστηρίου στη Σεργίδης v. Δημοκρατίας (1991) 1 Α.Α.Δ. 119, ξεκαθαρίστηκε ότι: «Το άρθρο 28 του Συντάγματος προβλέπει την ουσιαστική, σε αντίθεση με τη φαινομενική, ισότητα. Η δυναμική της αρχής της ισότητας επιβάλλει την ανίχνευση της φύσης, των υποκειμένων και αντικειμένων του δικαίου, ώστε να αποδίδονται τα ίσα στα όμοια και να αποκλείεται η ταύτιση των ανομοίων.» Θεωρώ, πως όλα τα άτομα που ταξιδεύουν στο αεροπλάνο αποτελούν μια όμοια κατηγορία για σκοπούς σύγκρισης μεταξύ τους και πως όποια διάκριση μεταξύ τους από τις αεροπορικές εταιρείες ένεκα των ειδικών χαρακτηριστικών του κάθε επιβάτη (ήτοι την κατοχή σκύλου) αποτελεί διάκριση.
Περαιτέρω, στην υπόθεση Γιασεμίδου ν. Δημοτικού Συμβουλίου και Άλλων (Aρ. 2) (1996) 3 ΑΑΔ 491 το Ανώτατο Δικαστήριο τόνισε ότι: «Από το σύνολο των πορισμάτων της Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας συνάγεται, ότι αυτό που απαγορεύει η συνταγματική αρχή της ισότητας είναι η δημιουργία αυθαίρετων, τυχαίων ή συμπτωματικών διακρίσεων». Κατά συνέπεια, η άρνηση κάποιου ατόμου να ταξιδέψει με τον σκύλο του είναι μια αυθαίρετη διάκριση, αφού στη σύγχρονη εποχή όπου οι σκύλοι έχουν ενσωματωθεί στις οικογένειες και στην καθημερινότητά μας, τυχόν λόγοι άρνησης επιβίβασής τους όπως η προστασία της δημόσιας ασφάλειας ή υγείας, μοιάζουν απαρχαιωμένοι και καθόλου πειστικοί. Δέον σημειωθεί, πως για να μην είναι αυθαίρετη η διάκριση θα πρέπει να υπάρξει μια αναλογική εξισορρόπηση των επίμαχων δικαιωμάτων και στην παρούσα περίπτωση το δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή των ατόμων που επιθυμούν να ταξιδέψουν ελεύθερα με όλα τα μέλη της οικογένειας τους (και με τους σκύλους τους) πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη ιδίως ένεκα των τωρινών νοοτροπιών κι ευαισθησιών που κρίνουν τους σκύλους ως ίσα μέλη μιας οικογένειας.
*Δικηγόρος
