Ο υφιστάμενος ρόλος του Επιθεωρητή ως αντεπιχείρημα για τον νέο ρόλο του Διευθυντή

Ο υφιστάμενος ρόλος του Επιθεωρητή στην εκπαίδευση, ως συνδυασμός συμβούλου/καθοδηγητή και ταυτόχρονα αξιολογητή, αποτέλεσε διαχρονικά αντικείμενο έντονου προβληματισμού. Η σύζευξη αυτών των δύο λειτουργιών στο ίδιο πρόσωπο ανέδειξε σοβαρές δυσλειτουργίες, οι οποίες καταγράφηκαν επανειλημμένα στις συζητήσεις για την αναθεώρηση των κανονισμών αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Το γεγονός αυτό καθιστά σαφές ότι η εμπειρία του διπλού ρόλου του Επιθεωρητή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ισχυρό αντεπιχείρημα απέναντι στην προσπάθεια να μεταφερθεί ο ίδιος ρόλος στον Διευθυντή.

Σύμφωνα με το Άρθρο 3 των υφιστάμενων κανονισμών αξιολόγησης εκπαιδευτικού (1976, με τελευταία τροποποίηση το 2011), οι σκοποί της επιθεώρησης περιλαμβάνουν τόσο την καθοδήγηση και παροχή εκπαιδευτικής βοήθειας όσο και την εκτίμηση της υπηρεσιακής επάρκειας του διδακτικού προσωπικού. Η συνύπαρξη αυτών των δύο καθηκόντων, συμβουλευτικού και αξιολογητικού, δημιούργησε ένα πλαίσιο αντιφατικών απαιτήσεων που δυσχέρανε την αποτελεσματικότητα του θεσμού.

Για να μπορέσει ο Επιθεωρητής να λειτουργήσει ως πραγματικός εμψυχωτής και συνεργάτης των εκπαιδευτικών, απαιτείται κλίμα εμπιστοσύνης και αλληλεπίδρασης. Ωστόσο, η ταυτόχρονη ιδιότητα του αξιολογητή υπονόμευε αυτήν ακριβώς τη σχέση, καθώς οι εκπαιδευτικοί δίσταζαν να εκφράσουν αδυναμίες ή προβλήματα, φοβούμενοι ότι θα χρησιμοποιηθούν εναντίον τους. Το αποτέλεσμα ήταν η αποδυνάμωση του συμβουλευτικού ρόλου, ο οποίος έπρεπε να είναι ο πυρήνας της επιθεώρησης.

Με βάση αυτήν την εμπειρία, καθίσταται σαφές ότι δεν είναι συνετό να επιφορτιστεί ο Διευθυντής με τον αριθμητικό και καθοριστικό ρόλο του αξιολογητή, πέραν του συμβουλευτικού και διαμορφωτικού του ρόλου. Η μεταφορά της ίδιας δομικής δυσλειτουργίας στο εσωτερικό της σχολικής μονάδας θα οδηγήσει σε παρόμοια, αν όχι εντονότερα, προβλήματα, αλλοιώνοντας τις σχέσεις συνεργασίας και εμπιστοσύνης μεταξύ συναδέλφων.

Η τεχνηέντως μετακυλιόμενη δομική δυσλειτουργία

Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, ως διπλός ρόλος (αξιολογητή και συμβούλου), είχε αναδειχθεί στο παρελθόν ως πηγή τριών βασικών δομικών προβλημάτων, τα οποία τώρα τεχνηέντως επιχειρείται να μεταφερθούν και να φορτωθούν στη διευθυντική ομάδα των σχολείων:

(1) Έλλειψη Χρόνου και Φόρτος Εργασίας: Η διαδικασία της αξιολόγησης είναι εξαιρετικά χρονοβόρα και επιβαρυντική, γεγονός που ιστορικά γινόταν εις βάρος του συμβουλευτικού ρόλου των Επιθεωρητών, καθιστώντας τους ανήμπορους να τον ασκήσουν αποτελεσματικά. Με τις νέες ρυθμίσεις, η αριθμητική αξιολόγηση θα μετακυλιστεί και στον Διευθυντή, δημιουργώντας παρόμοιο φόρτο. Αυτό θα γίνεται εις βάρος όλων των υπόλοιπων καθηκόντων του, συμπεριλαμβανομένου και του συμβουλευτικού του ρόλου, οδηγώντας τους Διευθυντές να μην έχουν τον απαιτούμενο χρόνο για την άσκηση των συνολικών καθηκόντων τους.

(2) Πρόβλημα Εμπιστοσύνης και Ειλικρίνειας: Ο διπλός ρόλος δεν επέτρεπε την αμοιβαία κατανόηση, καθώς οι εκπαιδευτικοί δίσταζαν να εκφράσουν αδυναμίες ή ανησυχίες στους Επιθεωρητές, φοβούμενοι ότι αυτά τα στοιχεία θα χρησιμοποιηθούν εναντίον τους. Το ίδιο πρόβλημα εμπιστοσύνης και ειλικρίνειας μεταφέρεται πλέον μέσα στο σχολείο. Όπως ακριβώς δίσταζαν με τον εξωτερικό ελεγκτή, έτσι θα διστάζουν να είναι ειλικρινείς και ανοιχτοί στον Διευθυντή τους, εφόσον γνωρίζουν ότι η κρίση του θα επηρεάζει την επαγγελματική τους ανέλιξη. Η σχέση εμπιστοσύνης, απαραίτητη για τον αποτελεσματικό συμβουλευτικό ρόλο, θα χαθεί αναπόφευκτα.

(3) Μετατροπή της Σχέσης Εξουσίας: Ο Επιθεωρητής «μετέφερε μαζί του την αποσκευή της αξιολόγησης», γεγονός που δημιουργούσε ένταση στους εκπαιδευτικούς, βλέποντάς τον αποκλειστικά ως ελεγκτή της εργασίας από τον οποίο εξαρτάται η σταδιοδρομία τους. Αυτή η σχέση εξουσίας, που υπονόμευε τις ανθρώπινες σχέσεις, θα μεταφερθεί τώρα στον Διευθυντή, αλλοιώνοντας την υφιστάμενη συναδελφική σχέση. Η επιβολή του ρόλου του αριθμητικού αξιολογητή θα μετατρέψει τη συνεργασία σε μια σχέση εξουσίας, η οποία θα είναι ακόμα πιο έντονη και καταλυτική εντός του ίδιου εργασιακού χώρου.

Είναι σαφές ότι τα τρία αυτά διαπιστωμένα προβλήματα του διπλού ρόλου δεν επιλύονται, αλλά απλώς μετακυλίονται από το εποπτικό όργανο στο εσωτερικό του σχολείου, δημιουργώντας μεγαλύτερες δυσκολίες στη λειτουργία της μονάδας και στην αμοιβαία συνεργασία. Επομένως, για να είναι ο Διευθυντής πραγματικός συνεργάτης και αποτελεσματικός βοηθός του εκπαιδευτικού σε όλες τις δυσκολίες του επαγγέλματος, πρέπει να διατηρήσει τον ρόλο του ως καθοδηγητή, συμβούλου και διαμορφωτικού αξιολογητή, ενώ ο ρόλος του αριθμητικού αξιολογητή για την επαγγελματική ανέλιξη πρέπει να παραμείνει εκτός της σχολικής μονάδας, στα πρότυπα του αιτούμενου διαχωρισμού των ρόλων του Επιθεωρητή.

*Εκπαιδευτικός Δημοτικής Εκπαίδευσης