Η Αμυντική Αναγέννηση της ΕΕ ως ασπίδα στην ΑΟΖ

Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που συνεδρίασε εκτάκτως αυτήν την εβδομάδα, οι ηγέτες της ΕΕ υιοθέτησαν μια σειρά από συμπεράσματα, με στόχο την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής ετοιμότητας και συνεργασίας, στο πλαίσιο των τρεχουσών γεωστρατηγικών προκλήσεων, ιδιαίτερα λόγω της ρωσικής απειλής και της πρόθεσης Τραμπ να μειώσει το στρατιωτικό αποτύπωμα των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Οι πιο πάνω εξελίξεις ανοίγουν νέα παράθυρα ευκαιρίας και για την Κυπριακή Δημοκρατία, στο πλαίσιο της ανάγκης προστασίας των αποθεμάτων φυσικού αερίου στην ΑΟΖ το επόμενο διάστημα απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα, η οποία θέτει υπό αμφισβήτηση και την ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας.

Τα δεδομένα για Κυπριακή ΑΟΖ

Η Ευρώπη, αντιμέτωπη με γεωπολιτικές αναταράξεις από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις δασμολογικές πολιτικές του Ντόναλντ Τραμπ, στρέφεται στην αξιοποίηση ανεκμετάλλευτων κοιτασμάτων φυσικού αερίου σε Κύπρο, Ρουμανία, Νορβηγία και Ελλάδα, για να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια και να μειώσει την εξάρτηση από ασταθείς προμηθευτές, όπως τη Ρωσία και τις ΗΠΑ. Με τις εξαγωγές ρωσικού αερίου να συρρικνώνονται και τις εισαγωγές Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ να απειλούνται από δασμούς, το φυσικό αέριο παραμένει κρίσιμο καύσιμο-γέφυρα. Η Κύπρος σημειώνει σημαντική πρόοδο το 2025 στην αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της ΑΟΖ της, ενισχύοντας τη θέση της ως εναλλακτικής ενεργειακής πηγής για την Ευρώπη. Στις 17 Φεβρουαρίου υπεγράφη συμφωνία με την Αίγυπτο και τις εταιρείες Eni και TotalEnergies για την ανάπτυξη του κοιτάσματος Κρόνος στο Οικόπεδο 6, με την παραγωγή να προγραμματίζεται για το 2026-2027, ενώ την ίδια μέρα εγκρίθηκε και η συνεργασία για το κοίτασμα Αφροδίτη, που διαχειρίζονται Chevron, Shell και NewMed, με εξαγωγές μέσω Αιγύπτου. Παράλληλα, στις 24 Ιανουαρίου ξεκίνησε γεώτρηση στο Οικόπεδο 5 (Ηλέκτρα) από ExxonMobil και Qatar Energy, με θετικές ενδείξεις και αποτελέσματα αναμενόμενα τον Απρίλιο, ενώ στις 27 Φεβρουαρίου η ADNOC και η TAQA από τα ΗΑΕ εξέφρασαν ενδιαφέρον για επενδύσεις στην ΑΟΖ και στο καλώδιο GSI, υπογραμμίζοντας τη διεθνή εμπιστοσύνη στις ενεργειακές προοπτικές της Κύπρου.

Στον αέρα το καλώδιο

Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου (Great Sea Interconnector) κινδυνεύει ωστόσο να αδρανοποιηθεί, καθώς αυτήν την εβδομάδα οι εργασίες του ερευνητικού σκάφους Ievoli Relume έχουν ανασταλεί μετά το πάγωμα πληρωμών στη Nexans. Η ελληνική Κυβέρνηση φαίνεται να υποτίμησε το γεωπολιτικό powergame της Τουρκίας, που με πολεμικά πλοία αμφισβητεί τις έρευνες, ενώ η αβεβαιότητα από τις πολιτικές Τραμπ και την αμερικανική στήριξη επιτείνει το ρίσκο. Οικονομικά, ο ΑΔΜΗΕ, έχοντας καταβάλει 200 εκατ. ευρώ, δηλώνει πως δεν μπορεί να συνεχίσει να επιβαρύνεται χωρίς πρόοδο, ενώ διπλωματικά, η αναβολή ενισχύει εμμέσως τις τουρκικές διεκδικήσεις επί της Κυπριακής ΑΟΖ. Το Ισραήλ πιέζει για επιτάχυνση, αλλά χωρίς λύση στην τουρκική στάση, το έργο παραμένει στον αέρα, θέτοντας ερωτήματα για την ικανότητα της Ελλάδας να ασκήσει κυριαρχικά δικαιώματα σε πιο σύνθετα ζητήματα, όπως οι έρευνες υδρογονανθράκων.

Κτίζει νέους αγωγούς η Τουρκία

Η Τουρκία, από την άλλη, ενισχύει τον ρόλο της ως ενεργειακού κόμβου με νέες εξελίξεις το 2025: στις 5 Μαρτίου εγκαινιάστηκε ο αγωγός Ιγντίρ-Ναχιτσεβάν (85 χλμ.) από Ερντογάν και Αλίγεφ, που θα τροφοδοτεί το Ναχιτσεβάν με 500 εκατ. κυβικά μέτρα αερίου ετησίως για 30 χρόνια, το τρίτο κοινό έργο με το Αζερμπαϊτζάν μετά τους αγωγούς Μπακού-Τιφλίδα-Ερζερούμ και TANAP. Από 1η Μαρτίου ξεκίνησε η μεταφορά τουρκμενικού αερίου μέσω Ιράν, ενώ ο TurkStream, με πάνω από 93 δισ. κυβικά μέτρα μεταφοράς, καθιστά την Τουρκία βασική εναλλακτική οδό για αέριο από Ρωσία, Αζερμπαϊτζάν και Ιράν προς την Ευρώπη, ειδικά μετά τη διακοπή της ροής μέσω Ουκρανίας τον Ιανουάριο.

Η επαναστρατιωτικοποίηση της Ευρώπης

Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίστηκε ουσιαστικά η υιοθέτηση νέων χρηματοδοτικών μέτρων, όπως η ενεργοποίηση της «ρήτρας διαφυγής» του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Αυτό επιτρέπει στα κράτη-μέλη να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες χωρίς δημοσιονομικούς περιορισμούς. Επιπλέον, εγκρίθηκε η χορήγηση δανείων ύψους 150 δισ. ευρώ για την υποστήριξη της αμυντικής βιομηχανίας. Παράλληλα, το Συμβούλιο υπογράμμισε ότι η άμυνα όλων των χερσαίων, εναέριων και θαλάσσιων συνόρων της ΕΕ συμβάλλει στη συνολική ασφάλεια της Ευρώπης, με ιδιαίτερη έμφαση στα ανατολικά σύνορα, λόγω των απειλών από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Υπήρξε συμφωνία επίσης σε ένα σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη στρατιωτικοποίηση της Ευρώπης, ενισχύοντας τον ρόλο της ΕΕ ως στρατιωτικού μπλοκ, αν και διατυπώθηκε ότι αυτό δεν σημαίνει τη δημιουργία «ευρωπαϊκού στρατού», αλλά την καλύτερη αξιοποίηση των αμυντικών πόρων.

Η ΕΕ καλείται να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες, καθώς πολλά μέλη δεν πληρούν τον στόχο του 2% του ΑΕΠ του ΝΑΤΟ, για να ενισχύσει τις στρατιωτικές της ικανότητες.

Στο πλαίσιο αυτό, μια συνεργασία με Ελλάδα, Κύπρο, Αίγυπτο και Ισραήλ στην Ανατολική Μεσόγειο, με κοινές ναυτικές ασκήσεις και επιτήρηση, θα μπορούσε να στηρίξει έναν Ευρωστρατό, αν και η εμπλοκή ΗΠΑ-ΝΑΤΟ περιπλέκεται από τη στάση της Τουρκίας. Παράλληλα, η ΕΕ πρέπει να πιέσει την Τουρκία με κυρώσεις, διεθνή δικαστήρια και διπλωματική στήριξη στην Κύπρο. Ένας Ευρωστρατός θα μπορούσε να αναπτύξει ναυτικές περιπολίες και αεροπορική επιτήρηση με drones στην ΑΟΖ, ενώ η συνεργασία με τις κυπριακές δυνάμεις θα ενίσχυε την προστασία της περιοχής.

ΕΝΘΕΤΟ

Τροφή για σκέψη

Η δυνατότητα αξιοποίησης του φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της Κύπρου ανοίγει επίσης μακροπρόθεσμα και το παράθυρο για ανοικοδόμηση περιοχών όπως η Συρία ή ακόμη και η Γάζα, με τρόπο που θα ενισχύσει το διπλωματικό και γεωπολιτικό εκτόπισμα της Κύπρου.

Με την εγκατάσταση μονάδων υγροποίησης (LNG) -είτε σε πλωτές μονάδες είτε με επίγεια υποδομή- το φυσικό αέριο μπορεί να διανεμηθεί τόσο εντός όσο και εκτός της περιοχής. Αυτό το LNG θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τη θέρμανση και τη στήριξη βιομηχανικών δραστηριοτήτων, στοιχεία κρίσιμα για την ανοικοδόμηση των καταστρεμμένων περιοχών. Σε ένα τέτοιο σενάριο, το φυσικό αέριο μπορεί να χρησιμεύσει ως βασική πηγή ενέργειας για τη στήριξη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, τη μείωση του κόστους ενέργειας και την ενίσχυση των βιομηχανικών δραστηριοτήτων, συμβάλλοντας έτσι στην οικονομική και κοινωνική ανοικοδόμηση των περιοχών που έχουν πληγεί από συγκρούσεις και καταστροφές.