Οι εξελίξεις στη Συρία

Οι πρόσφατες εξελίξεις με την εμφύλια διαμάχη στο εσωτερικό της Συρίας είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές. Από την άλλη, η κατάληξη σε συμφωνία μεταξύ των Κούρδων της Βορείου Συρίας (Syrian Democratic Forces – SDF) με την προσωρινή de facto κυβέρνηση της Συρίας μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Άσαντ θεωρείται θετικό γεγονός στη διαδικασία σταθεροποίησης της χώρας, η οποία, όμως, παραμένει αβέβαιη.

Τα γεγονότα των προηγούμενων ημερών ήταν τα χειρότερα από την ανατροπή του Άσαντ τον προηγούμενο Δεκέμβριο και η πιο σοβαρή πρόκληση, μέχρι στιγμής, στη νέα τάξη πραγμάτων που βρίσκεται υπό διαμόρφωση στη Συρία έκτοτε με την ανάληψη της ηγεσίας από τον Αλ-Σαάρα. Αν και η μετά Άσαντ εποχή χαιρετίστηκε γενικά ως μια κίνηση που θα εξομάλυνε τον πόλεμο στη Συρία - ο εμφύλιος διήρκεσε 13 χρόνια - τα πρόσφατα γεγονότα καταδεικνύουν ότι η κατάσταση στη γειτονική μας χώρα πόρρω απέχει από την εξομάλυνση και την κανονικότητα. Η Συρία παραμένει βαθιά διχασμένη, με την επιρροή τρίτων να είναι δεδομένη. Περισσότερο από 50 χρόνια διακυβέρνησης της οικογένειας Άσαντ και του κόμματος Μπάαθ, η κατάσταση δεν δείχνει απτά σημάδια βελτίωσης. Οι επιθέσεις κατά των Αλαουιτών, παρακλάδι του σιιτικού Ισλάμ, από τις σουνιτικές μουσουλμανικές δυνάμεις του Hayat Tahrir al-Sham (HTS) του Αλ Σαάρα και άλλων μειονοτήτων είναι πλήρως καταδικαστέες και ιδιαίτερα ανησυχητικές. Ιδιαίτερα ζητήματα αφορούν στον σεβασμό των δικαιωμάτων των μειονοτήτων της Συρίας υπό το νέο καθεστώς.

Ιδιαίτερο ζήτημα, επίσης, είναι η όποια αντίδραση των υποστηρικτών του Άσαντ στα γεγονότα των προηγουμένων ημερών, παρόλο το γεγονός ότι ο de facto ηγέτης της Συρίας Αλ-Σαάρα αναγνώρισε πράξεις δολοφονιών εκδίκησης και δεσμεύτηκε για τον διορισμό ανεξάρτητης επιτροπής διερεύνησης των γεγονότων και τιμωρίας των ενόχων. Η κατάσταση παραμένει ιδιαίτερα έκρυθμη και ανησυχητική, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι φίλια προσκείμενες δυνάμεις στον Άσαντ, που προφανώς ελέγχουν συγκεκριμένες περιοχές ειδικά στα παράλια της Συρίας, έχουν ήδη προϋπάρχοντα δίκτυα που μπορούν να αξιοποιήσουν γρήγορα υπό την μέθοδο του ανταρτοπολέμου.

Τα δεδομένα στη Συρία περιλαμβάνουν την εμπλοκή δεκάδων διαφορετικών παραστρατιωτικών ομάδων, που συνεχίζουν να ελέγχουν διάφορες περιοχές της χώρας, ως επίσης και την εμπλοκή τρίτων χωρών. Σημαντικός είναι ο ρόλος της Τουρκίας, που υποστηρίζει δυνάμεις που μάχονται κατά των Κούρδων στη βορειοανατολική Συρία, ενώ το Ισραήλ ελέγχει περιοχές στα νοτιοδυτικά της χώρας. Οι προκλήσεις για το νέο καθεστώς είναι πολλές και αφορούν πρωτίστως την ενότητα της χώρας αλλά και την άρση της καχυποψίας της Δύσης για τις πραγματικές του προθέσεις. Και πέραν της άρσης των καχυποψιών, ιδιαίτερα σημαντική για το νέο καθεστώς είναι η άρση των κυρώσεων κατά της Συρίας, που θα βοηθήσει στην πραγματική αναζωογόνηση της χώρας, όπου 9 στους 10 κατοίκους βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχιας.

Μια άλλη σημαντική εξέλιξη στα τεκταινόμενα της Συρίας είναι η ανακοίνωση για συμφωνία μεταξύ των Κούρδων της Βόρειας Συρίας και του καθεστώτος του Αλ-Σαάρα. Υπενθυμίζεται ότι το SDF υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ. Η τελευταία συμφωνία που ανακοινώθηκε προβλέπει τον τερματισμό των εχθροπραξίων στη βορειοανατολική Συρία και την παράδοση ελέγχου στο νέο καθεστώς για τους συνοριακούς σταθμούς, το αεροδρόμιο και εγκαταστάσεις παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου, την ίδια στιγμή που αναγνωρίζει την κουρδική μειονότητα ως συστατικό στοιχείο του συριακού κράτους, διασφαλίζοντας το δικαίωμα συμμετοχής στη νέα τάξη πραγμάτων που διαμορφώνεται στη χώρα.

*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας