Συναλλαγματικές και γεωπολιτικές μεταβολές

Οι αλλαγές στο διεθνές εμπορικό και γεωπολιτικό σκηνικό επηρεάζουν και τις ισοτιμίες των νομισμάτων. Η επιβολή εμπορικών δασμών, αναπόφευκτα κάνει τα προϊόντα πιο ακριβά και λιγότερο ανταγωνιστικά.

Την ίδια στιγμή η υποτίμηση του νομίσματος της χώρας που εξάγει κάνει τα προϊόντα λιγότερο ακριβά και πιο ανταγωνιστικά και χαριστικές ήταν οι αναφορές του νέου Αμερικανού Προέδρου ότι η Κίνα και η Ιαπωνία δεν μπορούν ν’ αφήνουν να νομίσματά τους «ηθελημένα» να υποτιμούνται για να παραμένουν ανταγωνιστικές. Παρά το γεγονός ότι οι δύο χώρες διέψευσαν κάτι τέτοιο, ο κος Τραμπ συνέχισε τονίζοντας ότι κάτι τέτοιο «διορθώνεται» με την επιβολή δασμών.

Γενικά οι δασμοί και οι κυρώσεις συνήθως αποδυναμώνουν το νόμισμα της χώρας, στην οποία επιβάλλονται και ενισχύουν εκείνα των λιγότερων μεταβαλλόμενων οικονομιών, εφόσον οι επενδυτές προσπαθούν να «προστατεύσουν» την αγοραστική αξία των κεφαλαίων τους.

Το ίδιο συμβαίνει με τις γεωπολιτικές και στρατιωτικές εντάσεις. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στα διεθνή Μέσα, με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία ενισχύθηκε σημαντικά το ελβετικό φράγκο και το ιαπωνικό γεν, με τους επενδυτές να τα θεωρούν πιο ασφαλή. Επιπλέον θα πρέπει να σημειωθεί ότι, σε περιόδους μεταβλητότητας, η τιμή του χρυσού επίσης αυξάνεται. Φυσικά, όπως είναι αναμενόμενο, όσο πιο ασφαλής είναι μια επένδυση, τόσο χαμηλότερη είναι η απόδοση.

Σημειώνεται, επίσης, ότι, παρά την πρόθεση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης να εδραιώσει το δολάριο στη διεθνή σκηνή ως το κυρίαρχο νόμισμα, φαίνεται ότι κάποιοι επενδυτές ανησυχούν από τις αποφάσεις για την επιβολή δασμών και την επιχειρηματική μεταβλητότητα που την συνδυάζουν.

Από την άλλη, όσο η παγκόσμια οικονομία ενισχύεται και το δολάριο παραμένει ως το κύριο μέσο αποτίμησης αγαθών όπως το πετρέλαιο στις διεθνείς αγορές, αυτό θα συνεχίσει να εδραιώνεται. Διαφαίνεται ότι οι ΗΠΑ θα χρησιμοποιήσουν τα αποθέματά τους σε ενέργεια και τις εξαγωγές προς αυτήν την κατεύθυνση.

Πορεία συναλλαγματικών ισοτιμιών

Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, η πορεία των συναλλαγματικών ισοτιμιών αποτυπώνει την πορεία των οικονομιών, τις νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές και ειδικότερα πόσο δυνατή ή αδύνατη οικονομικά είναι η χώρα που το εκδίδει.

Η ισοτιμία συναλλάγματος στις αγορές καθορίζεται από τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης. Για παράδειγμα, αν τα επιτόκια για ένα νόμισμα είναι υψηλότερα, τότε υπάρχει αυξημένη ζήτηση για κατάθεση στο συγκεκριμένο νόμισμα, οδηγώντας την τιμή του προς τα πάνω.

Την ίδια στιγμή, η πορεία της οικονομίας της χώρας που εκδίδει το νόμισμα αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τη διατίμησή του. Το ευρώ την τελευταία περίοδο κατέγραφε σημαντική πτώση, όμως μετά την κατάληξη των συζητήσεων για τη δημιουργία του κυβερνητικού συνασπισμού στη Γερμανία, την υιοθέτηση ενός προγράμματος 500 δις ευρώ για ενίσχυση των υποδομών και την προσωρινή κατάργηση «του φρένου δημόσιου χρέους», της οροφής δηλαδή του κρατικού δανεισμού, παρουσίασε σημαντική άνοδο.

Η σημαντική επιβράδυνση που παρουσιάζει η οικονομία της Ευρωζώνης, με ισχυρές οικονομίες όπως η Γερμανία και η Γαλλία να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, κυρίως λόγω αύξησης του κόστους παραγωγής και μείωσης των εξαγωγών, οδήγησε και στις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για μείωση των επιτοκίων.

Εκτιμήσεις αναλυτών

Οι εκτιμήσεις των αναλυτών των επενδυτικών τραπεζών καταδεικνύουν ότι η Ευρωζώνη θα δυσκολευτεί ν’ αντιμετωπίσει οποιεσδήποτε αρνητικές εξελίξεις, ειδικά αυτήν την περίοδο που παρουσιάζεται οικονομικά αδύναμη. Ενδεχομένως οι αποφάσεις Γερμανίας, Γαλλίας αλλά και του συνόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για δημοσιονομική χαλάρωση (ειδικά όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες) να αναστρέψουν το κλίμα. Οι επενδυτές παρουσιάζονται περισσότερο επιφυλακτικοί να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους στην περιοχή. Φυσικά οι νέες αποφάσεις της ΕΕ μπορεί να ενεργοποιήσουν τα ανάλογα ιδιωτικά κεφάλαια.

Η Ευρώπη φαίνεται να πληρώνει το μεγαλύτερο τίμημα από τις κυρώσεις, με ισχυρές χώρες όπως η Γερμανία να διαχειρίζονται ελλειμματικούς κρατικούς προϋπολογισμούς και ζητήματα όσον αφορά τον τομέα της ανάπτυξης. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι, για χώρες όπως η Γερμανία, πέραν της Ρωσίας, η Κίνα και γειτονικές χώρες αποτελούσαν σημαντικούς εμπορικούς εταίρους, με τις συναλλαγές τα τελευταία χρόνια να μειώνονται.

Το ζήτημα είναι αν η Ευρωζώνη έχει τους μηχανισμούς και τα αντανακλαστικά για ν’ αντιμετωπίσει το αποτέλεσμα στις εκλογές των ΗΠΑ και τις ενδεχόμενες νέες πολιτικές, οι οποίες θα επηρεάσουν τον εξαγωγικό της προσανατολισμό.

Η αμφισβήτηση κυριαρχίας του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές είναι δεδομένη και διαχρονική, όπως και η αντιπαλότητα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Χαρακτηριστική είναι η προ δεκαετίας συμφωνία των Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας και Αφρικής για τη δημιουργία αναπτυξιακής τράπεζας με δυνατότητα επενδύσεων και οργανισμού διατήρησης συναλλαγματικών αποθεμάτων. Όπως αναφέρουν τα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης, θα λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Σε μια προσπάθεια παραγκωνισμού του δολαρίου και ενίσχυσης του εθνικού νομίσματος, οι αναπτυξιακές τράπεζες αυτών των χωρών είχαν συμφωνήσει τη δημιουργία αμοιβαίων πιστωτικών γραμμών με ονομαστική αξία σε εγχώρια νομίσματα. Επιπλέον, είχε προωθηθεί η δημιουργία ενός συστήματος πληρωμών και μεταφοράς κεφαλαίων, παρόμοιου με το swift.

Η πολιτική της Ρωσίας και των συμμάχων της για τη λεγόμενη αποδολαριοποίηση αναπτύσσεται, αλλά προς το παρόν το αμερικανικό δολάριο παραμένει το κυριότερο μέσο διαπραγμάτευσης σημαντικών αγαθών όπως το πετρέλαιο. Φυσικά, κανείς αυτήν τη στιγμή δεν μπορεί να εκτιμήσει τι θα συμβεί τα επόμενα χρόνια, εφόσον οι οικονομίες και οι εμπορικές συναλλαγές στον άξονα Ρωσίας, Κίνας, Ινδίας και Ιράν αναπτύσσονται ραγδαία.

Αναλυτές τονίζουν ότι οι κεντρικές τράπεζες θα είναι υπαίτιες της νέας οικονομικής κρίσης, η οποία ενδεχομένως να ταλανίσει το παγκόσμιο. Μετά την αστόχευτη διοχέτευση ρευστότητας και χρήματος στις αγορές και την ενίσχυση των τιμών, η απότομη αύξηση των επιτοκίων αναμένεται να οδηγήσει στη συρρίκνωση των οικονομιών.

Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες αποτελούν εργαλείο προώθησης της ανταγωνιστικότητας μιας οικονομίας και αναδεικνύουν τη δυναμικότητά της στο διεθνές πολιτικό και οικονομικό σκηνικό. Οι μεταβολές στις τιμές συναλλάγματος επηρεάζουν την επιχειρηματική δραστηριότητα, το διεθνές εμπόριο, τις τιμές των αγαθών, των οικονομικών μέσων στις αγορές και την καθημερινότητα των πολιτών, οπότε η συνεχής παρακολούθησή τους, θα βοηθήσει στον περιορισμό ενδεχόμενων προκλήσεων.