Τεχνολογία και νομική πρακτική στην Κύπρο: Η πιθανότητα εφαρμογής της Τεχνητής Νοημοσύνης

Η τεχνολογία αποτελεί αναμφίβολα πρωτοπόρο δύναμη στη σύγχρονη εποχή, δρώντας ως διαμεσολαβητής στην εξέλιξη και κατά συνέπειαν στον ψηφιακό μετασχηματισμό της δικαιοσύνης. Έχοντας υπόψη την άνοδο της χρήσης του εργαλείου της Τεχνητής Νοημοσύνης («ΤΝ»), ανακύπτουν ερωτήματα σχετικά με την εφαρμογή της στον τομέα του νομικού επαγγέλματος στην Κύπρο – είναι εφικτή η ενσωμάτωσή της και η αξιοποίησή της στο νομικό σύστημα;

Παρά την επιφυλακτικότητα του κυπριακού νομικού κόσμου απέναντι στην αλλαγή και την απομάκρυνση από τους παραδοσιακούς τρόπους λειτουργίας και πρακτικής, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια στροφή προς την τεχνολογία. Οι δικηγόροι έχουν εντάξει στην καθημερινότητά τους τη χρήση ψηφιακών πλατφορμών για τη διαχείριση υποθέσεων και φακέλων (case management software) και χρησιμοποιούν εργαλεία τεχνολογίας για την επεξεργασία, τροποποίηση, ή ακόμα και την ψηφιοποίηση εγγράφων, για να επικοινωνήσουν και να διευθετήσουν συναντήσεις με συναδέλφους και πελάτες, αλλά και για να επικοινωνήσουν μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας με τους δικαστές. Επιπλέον, η διείσδυση και η χρήση της τεχνολογίας από τους δικηγόρους έχει αποδειχθεί πρόσφορη, καθώς η έρευνα για παράδειγμα αποφάσεων, νόμων και νομολογίας έχει γίνει πιο άμεση και εύκολη.

Ένα καθοριστικό βήμα στην προσπάθεια ενσωμάτωσης της τεχνολογίας στη νομική πρακτική στην Κύπρο αποτελεί η δημιουργία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας i-Justice. Η πλατφόρμα κατάφερε να ψηφιοποιήσει και να εκσυγχρονίσει τη λειτουργία του δικαστικού τομέα, καθώς επιτρέπει την ηλεκτρονική υποβολή υποθέσεων, επιτρέποντας στα εμπλεκόμενα μέσα να έχουν άμεση πρόσβαση στα έγγραφα. Παράλληλα παρέχει τη δυνατότητα για ηλεκτρονική επικοινωνία, υποβολή ένδικων μέσων και παρακολούθηση της πορείας των υποθέσεων σε πραγματικό χρόνο. Η πλατφόρμα μειώνει τη γραφειοκρατία και τον χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωση των διαδικασιών, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει την αποτελεσματικότητα και τη διαφάνεια του δικαστικού συστήματος. Επίσης, διευκολύνει την επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ δικηγόρων, δικαστών και άλλων εμπλεκομένων φορέων.

Συνεπώς, είναι εύλογο να υποστηριχθεί ότι η εφαρμογή νέων τεχνολογιών έχει αποδειχθεί πρόσφορη έως τώρα για την αναβάθμιση της λειτουργικότητας και της ποιότητας του δικαστικού τομέα.

Εντούτοις, εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή, όπου η εφαρμογή και χρήση της ΤΝ είναι ήδη εμφανής και αναπτύσσεται ραγδαία. Η ΤΝ δύναται στη θεωρία να έχει τη δυνατότητα να λειτουργήσει ως ουσιαστικός παράγοντας μεταρρύθμισης στο νομικό επάγγελμα.

Η ΤΝ μπορεί να δράσει ως βοηθητικό όργανο, προσφέροντας άμεσες λύσεις στο επάγγελμα του δικηγόρου. Για παράδειγμα, επαναλαμβανόμενες και χρονοβόρες εργασίες όπως η διαχείριση δεδομένων ή η κατάταξη εγγράφων μπορούν να αυτοματοποιηθούν με τη χρήση προγραμμάτων ΤΝ, μειώνοντας σημαντικά τον φόρτο εργασίας του δικηγόρου και επιτρέποντάς του να εστιάσει σε πιο κρίσιμες πτυχές και εργασίες των υποθέσεών του. Επίσης, είναι δυνατό μέσω προγραμμάτων ΤΝ να πραγματοποιείται ανασκόπηση συμβάσεων ή συμφωνιών, μειώνοντας τα πιθανά ανθρώπινα λάθη που ενδέχεται να προκύψουν κατά την ανάλυση νομικών κειμένων ή εγγράφων. Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι διατίθενται προγράμματα και εργαλεία ΤΝ, τα οποία, πέρα από την επιθεώρηση εγγράφων, μπορούν να ετοιμάσουν νομικά έγγραφα ή ακόμη και να προβλέψουν δικαστικές αποφάσεις.

Τα οφέλη που προσφέρει η χρήση της ΤΝ στο νομικό επάγγελμα είναι αρκετά, όμως, η ΤΝ δεν παύει να είναι μια «αριθμομηχανή», η οποία εκτελεί μόνο τις αριθμητικές πράξεις που λαμβάνει, χωρίς να αξιολογεί τα δεδομένα που δέχεται. Παρά την ακρίβειά τους, οι αλγόριθμοι ΤΝ δεν είναι αλάνθαστοι. Οι αλγόριθμοι μπορούν να παρουσιάσουν σφάλματα, στην περίπτωση που τα δεδομένα στα οποία βασίζονται δεν είναι πλήρη ή ακριβή, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένα ή ελλιπή νομικά συμπεράσματα, ιδίως σε πολύπλοκες υποθέσεις. Περαιτέρω, οι αλγόριθμοι ΤΝ ενδέχεται να παρουσιάσουν σφάλματα συνεπεία της απουσίας της ανθρώπινης κρίσης. Η ΤΝ δεν μπορεί ν’ αντικαταστήσει τη διαίσθηση, την ηθική κρίση και την ανθρώπινη εμπειρία, που είναι απαραίτητες σε πολλές νομικές υποθέσεις. Η ΤΝ μπορεί να αναλύει δεδομένα με ακρίβεια, αλλά δεν μπορεί να κατανοήσει την ανθρώπινη διάσταση των υποθέσεων ή να συνυπολογίσει τις κοινωνικές συνθήκες που επηρεάζουν την έκβαση των υποθέσεων. Υπάρχουν επίσης ηθικές προκλήσεις σχετικά με τη χρήση της ΤΝ στο νομικό επάγγελμα και συγκεκριμένα με την εφαρμογή της ως μηχανισμού έκδοσης δικαστικών αποφάσεων, καθώς η χρήση αλγορίθμων μπορεί να ενισχύσει υπάρχουσες προκαταλήψεις ή να αποκλείσει αδικαιολόγητα ορισμένες κοινωνικές ομάδες από την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, αν τα δεδομένα ή τα μοντέλα είναι προκατειλημμένα.

Βάσει των προαναφερθέντων, η αξιοποίηση της ΤΝ στον νομικό κόσμο μπορεί να είναι ωφέλιμη, υπό την προϋπόθεση ωστόσο της εκπαίδευσης και εξοικείωσης των δικηγόρων, καθώς και της θέσπισης κανονισμών για τη ρύθμιση και τον έλεγχο της χρήσης της ΤΝ, με στόχο την αποφυγή των πιθανών αρνητικών συνεπειών από την ανεξέλεγκτη ή λανθασμένη εφαρμογή της. Η ΤΝ μπορεί να αποτελέσει σύμμαχο του δικηγόρου και να συμβάλει αποτελεσματικά στον τομέα της δικαιοσύνης προσφέροντας μεγάλες ευκαιρίες, αλλά ταυτόχρονα να επιφέρει και προκλήσεις, εάν δεν υπάρξει η δέουσα ισορροπία μεταξύ της τεχνολογίας και του ανθρώπινου παράγοντα.

*Legal Advisor I, KPMG Law, Theodorides, Georgiou, Iacovou & Co. LLC