Δημοσιονομικές πολιτικές και μεταρρυθμίσεις

Η προώθηση των μεταρρυθμίσεων είναι ευκολότερη σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης, εφόσον υπάρχουν οι πόροι για την προώθησή τους και την πρακτική εφαρμογή τους. Το ζητούμενο είναι ν’ αξιολογούνται οι κίνδυνοι σε σενάρια όχι τόσο ευνοϊκά, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση που υπάρξουν αρνητικά γεγονότα και υφεσιακές πιέσεις.

Μια οικονομία πρέπει να παραμένει ανταγωνιστική για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που προέρχονται από ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον. Οι μεταρρυθμίσεις, πέραν της ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων, ενισχύουν την ποιότητα της ζωής των πολιτών και διευκολύνουν την καθημερινότητά τους.

Η ψηφιοποίηση είναι πλέον απαραίτητη για κάθε κράτος που σέβεται τους πολίτες του. Συστήματα όπως το Εργάνη, Tax For All, gov.cy αναμένεται να βοηθήσουν στην ευκολότερη πρόσβαση των πολιτών στις υπηρεσίες, όμως είναι ιδιαίτερα σημαντικό να παρακολουθείται η αποδοτικότητά τους και εκεί που χρειάζεται να υπάρχουν οι ανάλογες βελτιώσεις, αλλαγές και προσθήκες.

Σημαντικό σε αυτήν την προσπάθεια είναι η αφομοίωση των οποιωνδήποτε αλλαγών από την κοινωνία και τους πολίτες, ώστε να στηρίξουν τις μεταρρυθμίσεις. Πέραν της τοπικής κοινωνίας, η δημιουργία ενός ευέλικτου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και η ενίσχυση των δημόσιων υπηρεσιών αναμένεται να προσελκύσουν ξένους επιχειρηματίες, οι οποίοι είτε θέλουν να δραστηριοποιηθούν μέσω Κύπρου ή να δημιουργήσουν την έδρα τους στη χώρα.

Κάθε κυβέρνηση, μέσω της φορολογίας, μπορεί να χαράζει την κοινωνική της πολιτική, να διαμορφώνει τον αναπτυξιακό της σχεδιασμό και να προωθεί συγκεκριμένες πολιτικές, όπως για παράδειγμα πράσινες πολιτικές.

Σε αυτό τα πλαίσιο εντάσσεται και η φορολογική μεταρρύθμιση. Όλοι συμφωνούν στις βασικές αρχές. To φορολογικό πλαίσιο αφορά τις άμεσες και έμμεσες φορολογίες τόσο για φυσικά όσο και νομικά πρόσωπα, αλλά και πιο εξειδικευμένες, που αφορούν, για παράδειγμα, τα ακίνητα και τα καύσιμα.

Κάθε φορολογικό μοντέλο πρέπει να είναι κοινωνικά δίκαιο, εύκολο και απλό στην εφαρμογή του, να προωθεί τη φορολογική συμμόρφωση και κουλτούρα, να είναι συμβατό με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, τις ευρωπαϊκές οδηγίες και το Σύνταγμα και ανταγωνιστικό, ώστε να είναι δυνατή η προσέλκυση επενδύσεων. Αυτό, ειδικά για μια εξωγενή οικονομία όπως είναι η Κύπρος, βασισμένη στις υπηρεσίες.

Επιπλέον θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις πραγματικές συνθήκες της οικονομίας και της κοινωνίας, όπως για παράδειγμα, πλέον είναι πολύ διαφορετικές οι συνθήκες στο περιβάλλον, την πράσινη μετάβαση και την τεχνολογία σε σύγκριση με τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν από είκοσι χρόνια.

Η δημιουργία κουλτούρας φορολογικής συμμόρφωσης, μέσα από ένα σύγχρονο και δίκαιο φορολογικό μοντέλο, πρέπει ν’ αποτελεί προτεραιότητα. Οι φορολογίες αποτελούν τα κύρια έσοδα του κράτους και ο πολίτης θέλει να δει την ανταπόδοση αυτών των εσόδων στις υποδομές, τον τομέα της Υγείας και της Εκπαίδευσης.

Την ίδια στιγμή πρέπει να είναι κοινωνικά δίκαιο και ο κάθε φορολογούμενος να καταβάλλει το ποσό του φόρου που του αναλογεί, χωρίς να αφήνεται περιθώριο μη δήλωσης εισοδημάτων. Η ξεκάθαρη διατύπωση εντός των νομοθεσιών, στο τι αποτελεί φορολογητέο εισόδημα, βοηθά στην επιβεβαίωση των εισοδημάτων των πολιτών και των επιχειρήσεων.

Οι ανακοινώσεις που έγιναν τη βδομάδα που μας πέρασε κρίθηκαν από την πλειοψηφία ως θετικές, ειδικά από τις κυπριακές επιχειρήσεις. Η αλλαγή των κλιμάκων, οι φορολογικές πιστώσεις και η αύξηση του αφορολόγητου αυξάνουν για άλλους λιγότερο και άλλους περισσότερο το διαθέσιμο εισόδημα.

Για τις κυπριακές επιχειρήσεις καταργείται η λογιζόμενη διανομή μερίσματος (που έμμεσα υποχρέωνε τη διανομή μερισμάτων), ο εταιρικός φόρος αυξάνεται στο 15%, αλλά αντισταθμίζεται κατά πολύ από τη μείωση της έκτακτης εισφοράς στα μερίσματα από 17% σε 5%.

Ένα άλλο στοιχείο, το οποίο πέρασε χωρίς να τύχει ιδιαίτερης συζήτησης, είναι η διατήρηση του νοητού τόκου. Δηλαδή, όταν επενδύεται νέο κεφάλαιο στην εταιρεία, τότε η εταιρεία δικαιούται να αφαιρέσει ως έξοδο το ποσό του νέου κεφαλαίου επί ποσοστό τόκου που υπολογίζεται, με επιτόκιο ίσο με τον πραγματικό τόκο που παρουσιάζουν τα δεκαετή κρατικά ομόλογα της χώρας στην οποία επενδύονται τα κεφάλαια, προσαυξημένο κατά 3% (επειδή ο τόκος είναι νοητός δεν υπάρχει ανάλογο έσοδο για να φορολογηθεί αυτό που βάζει το νέο κεφάλαιο). Άρα, αν οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων είναι 5%, ο νοητός τόκος είναι 8%.

Σημειώνεται ότι ο νοητός τόκος θα αφαιρείται μόνο εάν το νέο κεφάλαιο χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση περιουσιακών στοιχείων που χρησιμοποιούνται στην επιχείρηση και ο υπολογιζόμενος τόκος καλύπτεται στο 80% του φορολογητέου εισοδήματος της εταιρείας κατά τη διάρκεια του έτους πριν από την αφαίρεση του εκτιμώμενου εξόδου τόκων.

Εύκολα κάποιος κάνει τον συνειρμό ότι με τη μείωση της εισφοράς για τα μερίσματα και τον τόκο των ομολόγων στα τωρινά επίπεδα, ο μέτοχος θα λαμβάνει τα μερίσματα και θα τα επαναεπενδύει μειώνοντας το μεσοσταθμικό ποσοστό φόρου που καταβάλλει η εταιρεία.

Δημοσιονομικά, η υπολογιζόμενη αύξηση των εσόδων από τα μέτρα ενδεχομένως να βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο. Οι μειώσεις των εσόδων μπορεί να μη φανούν άμεσα, αλλά όταν αρχίσει, για παράδειγμα, η διανομή μερισμάτων (ήδη εταιρείες που είχαν προγραμματίσει να δώσουν μερίσματα το ξανασκέφτονται μετά την παρουσίαση στο Προεδρικό).

Οπότε θα πρέπει να υπάρξουν αναλύσεις ευαισθησίας, ώστε να διαπιστωθεί η δημοσιονομική επίδραση σε περίπτωση που δεν καταγραφεί οικονομική ανάπτυξη, δηλαδή για παράδειγμα αν η οικονομία παραμείνει στάσιμη για δύο χρόνια, πόσα θα είναι τα έσοδα από τον εταιρικό φόρο.

Η ευκολία στην εφαρμογή του μέσα από ξεκάθαρους κανόνες και η ενίσχυση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης αποτελούν σημαντικούς παράγοντες. Επιπλέον, θα πρέπει να ενισχύει την εισπραξιμότητα των φόρων μέσα από συστήματα παρακολούθησης των υπολοίπων.

Επιπλέον, είναι σημαντικό να υπάρξει διαχείριση του διοικητικού φόρτου διότι το Τμήμα Φορολογίας θα πρέπει ν’ αξιολογεί τη σύνθεση της οικογένειας, δάνεια, ενοίκια και επενδύσεις συνδεδεμένες με την πράσινη μετάβαση. Πάντως, προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, η αγορά φθαρτών και χαρταετών για την Καθαρά Δευτέρα δεν εμπίπτει στα κριτήρια για την παραχώρηση φορολογικής έκπτωσης!