Αποκλειστικά στη Σημερινή η νέα πρέσβειρα της Σερβίας στην Κύπρο - Τι λέει για τις αδελφικές σχέσεις Κυπρίων και Σέρβων

Η Πρέσβης της Σερβίας στην Κύπρο, κ. Suzana Boskovic-Prodanovic, μιλά στη «Σ».

Εξοχότατη κυρία Πρέσβης, οι Ηνωμένες Πολιτείες, υπό την ηγεσία του Ντόναλντ Τραμπ, φέρονται να εξετάζουν το ενδεχόμενο μεταφοράς Παλαιστινίων από τη Γάζα σε άλλες περιοχές. Ωστόσο, η ΕΕ και άλλες χώρες εξέφρασαν την έντονη αντίθεσή τους προς αυτό το ενδεχόμενο αναγκαστικής απομάκρυνσης των Παλαιστινίων από την Γάζα. Ήταν και είναι αυτοί οι ίδιοι Ευρωπαίοι που προώθησαν, εφάρμοσαν, προκάλεσαν και ενθάρρυναν την απομάκρυνση του σερβικού πληθυσμού από το Κόσοβο. Πιστεύετε ότι αυτή η αντίφαση δημιουργεί ζητήματα αξιοπιστίας και διπλών προτύπων στη διεθνή πολιτική σκηνή;

Το κοινό στη Σερβία είχε μια είτε ισχυρή είτε λιγότερο δυνατή αίσθηση απογοήτευσης τα τελευταία τριάντα χρόνια, λόγω του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίστηκε και εκπροσωπήθηκε στα μέσα ενημέρωσης του λεγόμενου Δυτικού κόσμου. Οι Σέρβοι παρουσιάζονται ως ο μόνος ένοχος για τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, ένας φιλοπόλεμος και μισαλλόδοξος λαός, επιρρεπής σε ηγεμονικές θέσεις στην περιοχή. Χωρίς να θέλω να αρνηθώ τα πολιτικά λάθη που έγιναν, ειδικά την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα, πρέπει να τονίσω την αμέτρητη συμβολή του σερβικού λαού, π.χ. στον ευρωπαϊκό αντιφασιστικό αγώνα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και στην ευθυγράμμισή μας με τις Συμμαχικές Δυνάμεις των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας. Ήταν η δεύτερη φορά μέσα σε λιγότερο από 30 χρόνια στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα που οι Σέρβοι στάθηκαν στη σωστή πλευρά της Ιστορίας, όπως είχαν κάνει πολλές φορές στο παρελθόν. Όταν άρχισε η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, όλα είχαν ξεχαστεί τόσο γρήγορα. Οι Σέρβοι κηρύχθηκαν επιθετικοί, ενώ οι χθεσινοί σύμμαχοι των φασιστικών δυνάμεων, που είχαν διαπράξει αμέτρητα εγκλήματα στα Βαλκάνια δύο φορές σε δύο Παγκόσμιους Πολέμους, έλαβαν ξαφνικά ανεπιφύλακτη υποστήριξη. Να σας θυμίσω ότι 250.000 Σέρβοι εκδιώχθηκαν από την Κροατία το 1995, μέσα σε λίγες μόνο μέρες, με τη λεγόμενη επιχείρηση «Καταιγίδα», ενώ τα χρόνια που προηγήθηκαν άλλοι 250 χιλιάδες Σέρβοι αναγκαστικά έφυγαν από την Κροατία. Σε μισό εκατομμύριο Σέρβους δεν προσφέρθηκε ποτέ ειλικρινά και αποτελεσματικά η επιστροφή στις αιώνιες εστίες τους σε μέρη της Κροατίας, όπου, για αιώνες πριν, αποτελούσαν μόνιμη στρατιωτική φρουρά ενάντια στην οθωμανική προέλαση στη Δυτική Ευρώπη. Οι Σέρβοι εκτοπίστηκαν επίσης από πολλά μέρη της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, και αυτό που έγινε στο Κόσοβο και τα Μετόχια είναι το πιο κραυγαλέο παράδειγμα εθνοκάθαρσης που πραγματοποιήθηκε ακόμη και με την παρουσία του ΟΗΕ. Άλλοι 200.000 Σέρβοι εκδιώχθηκαν από την ιστορικά γνήσια σερβική περιοχή των Βαλκανίων. Έτσι, στην καρδιά της Ευρώπης, μέσα στα τελευταία 30 χρόνια, οι Σέρβοι εκτοπίστηκαν βίαια χωρίς κανένα από τα μεγάλα ευρωπαϊκά έθνη να ανησυχούν ιδιαίτερα. Τα διπλά μέτρα και σταθμά, δυστυχώς, δεν κρύβονται καν.

Η Σερβία επιδιώκει την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρότι πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ πρωταγωνίστησαν στην επέμβαση του ΝΑΤΟ κατά της Γιουγκοσλαβίας. Θεωρείτε ότι η διαδικασία συμφιλίωσης με αυτά τα κράτη έχει προχωρήσει αρκετά; Η ένταξη στην ΕΕ αξίζει το ιστορικό και πολιτικό κόστος που πιθανώς συνεπάγεται;

Η Σερβία είναι μια ευρωπαϊκή χώρα που δεν είχε ποτέ κάποιον άλλον γεωγραφικό, πολιτιστικό ή πολιτικό ορισμό. Μαζί με τον ελληνικό και τον βουλγαρικό λαό μοιραστήκαμε την ατυχή ιστορική μοίρα της κατοχής από τον μην ευρωπαϊκό πολιτισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για αρκετούς αιώνες. Αλλά η ικανότητά μας να διατηρήσουμε την εθνική, θρησκευτική και πολιτιστική μας ταυτότητα μέσα από μια τόσο μακρά ιστορική περίοδο δείχνει πόσο βαθιά έχουμε ριζώσει στις αρχαίες και βυζαντινές πολιτιστικές παραδόσεις, τα λίκνα της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Επομένως, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο τόπος μας ανήκει στην κοινότητα με άλλα ευρωπαϊκά έθνη. Οι εσωτερικές συγκρούσεις μεταξύ διαφορετικών ευρωπαϊκών λαών είναι, δυστυχώς, η κύρια πηγή της πλούσιας ιστορίας της Ευρώπης. Είναι λυπηρό, ωστόσο, ότι ακόμη και την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα, και τώρα στον 21ο αιώνα, η σύγκρουση μεταξύ γειτόνων, ακόμη και μεταξύ αδελφικών λαών, είναι ακόμα δυνατή και παρούσα. Εάν οι Γερμανοί και οι Γάλλοι μπόρεσαν να συμφιλιωθούν μετά από δύο Παγκόσμιους Πολέμους και να δημιουργήσουν την ΕΕ ως ένα οικονομικό-πολιτικό σχέδιο που θα πρέπει να εγγυάται την ειρήνη και τη συνεργασία για ένα καλύτερο μέλλον για την Ευρώπη, η Σερβία μπορεί επίσης να πάρει τη θέση της σε μια ενωμένη Ευρώπη και να συμβάλει σε ένα καλύτερο κοινό μέλλον. Κανείς δεν μπορεί να γυρίσει τον χρόνο πίσω και να διορθώσει τα λάθη που έγιναν, και πιστεύουμε ότι η Ευρώπη έκανε ένα λάθος εναντίον των Σέρβων, εναντίον ενός ορθόδοξου χριστιανικού λαού. Τονίζω και πάλι ότι δεν ισχυρίζομαι καθόλου ότι δεν υπήρξαν αρκετές λανθασμένες πολιτικές αποφάσεις εκ μέρους μας. Στην ερώτηση για το τίμημα που πρέπει να πληρώσει η Σερβία για την ένταξη στην ΕΕ, θα απαντήσω διπλωματικά με ασυνήθιστα ξεκάθαρο και ανοιχτό τρόπο. Εάν μας ζητηθεί να αναγνωρίσουμε την ανεξαρτησία του ψευδοκράτους του Κοσόβου, δεν μπορούμε και δεν θα πληρώσουμε αυτό το τίμημα.

Η Σερβία διατηρεί παραδοσιακά στενούς δεσμούς με τη Ρωσία. Αν προχωρήσει η ενταξιακή της πορεία προς την ΕΕ, βλέπετε να αλλάζει η ισορροπία αυτής της σχέσης; Θα μπορούσαν να υπάρξουν οικονομικές ή πολιτικές επιπτώσεις για τη Σερβία από μια πιθανή απομάκρυνση από τη ρωσική επιρροή;

Είναι μια σωστή διατύπωση. Οι σχέσεις με τη Ρωσία και τον ρωσικό λαό είναι ιστορικά πολύ σημαντικές για τη Σερβία. Υπάρχουν κοινές σλαβικές ορθόδοξες ρίζες, πολιτιστικοί και πολιτικοί λόγοι γι’ αυτήν τη σχέση. Ωστόσο, δεν είμαστε ο μόνος λαός στην Ευρώπη που έχουμε τέτοιους και παρόμοιους δεσμούς με τη Ρωσία και τον ρωσικό λαό. Χωρίς τη βοήθεια της Ρωσίας, η Σερβία θα αντιμετώπιζε πολλές δυσκολίες στην απελευθέρωση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία τον 19ον αιώνα. Χωρίς τη βοήθεια της Ρωσίας, ειδικά κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, η Σερβία θα είχε δυσκολίες να επιβιώσει ως ανεξάρτητο κράτος. Όλοι οφείλουμε πολλά στον ρωσικό λαό για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τη νίκη της ελεύθερης Ευρώπης. Χωρίς τη ρωσική υποστήριξη, η πολιτική υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας στο Κόσοβο και τα Μετόχια θα ήταν επίσης εξαιρετικά αποδυναμωμένη. Η ρωσική επιρροή στη Σερβία, ωστόσο, είναι ένα πολιτικό κατασκεύασμα που έχει δημιουργηθεί ιστορικά, και ειδικά στη σύγχρονη εποχή, για να επιβραδύνει ή να σταματήσει τη Σερβία στη διαδικασία προσέγγισης στη Δυτική Ευρώπη. Πρέπει να τονίσω ότι η Ρωσία δεν άσκησε ποτέ επιρροή στη Σερβία όσον αφορά την ένταξή της στην ΕΕ, ούτε έχει συμφέρον να το πράξει, ούτε η Σερβία είναι επιρρεπής σε τέτοια επιρροή. Θα σας θυμίσω την παράδοση της αδέσμευτης εξωτερικής πολιτικής της Γιουγκοσλαβίας, η ραχοκοκκαλιά της οποίας ήταν η Σερβική Δημοκρατία και ο σερβικός λαός, καθώς και τα επεισόδια ανοιχτής εχθρικής στάσης απέναντι στην ΕΣΣΔ, όπως ήταν η σύγκρουση του Τίτο με τον Στάλιν, η γιουγκοσλαβική υποστήριξη της Ουγγρικής Επανάστασης το 1956, η αντίθεση στην κατοχή της Τσεχοσλοβακίας, κ.λπ.

Υπάρχει η άποψη ότι η ένταξη της Σερβίας στην ΕΕ θα οδηγήσει σε πιέσεις ώστε η χώρα να ευθυγραμμιστεί με την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Πιστεύετε ότι η Σερβία είναι διατεθειμένη να προχωρήσει σε μια τέτοια απόφαση, δεδομένων των ιστορικών της σχέσεων με τη Μόσχα;

Η υποχρέωση των κρατών μελών της ΕΕ να ευθυγραμμίσουν την εθνική τους εξωτερική πολιτική με την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική είναι κάτι παραπάνω από σαφής για εμάς και ήδη εργαζόμαστε ενεργά γι’ αυτό ως υποψήφια χώρα. Πρακτικά, υπάρχει μόνο ένα θέμα και ένα ζήτημα, στο οποίο η Σερβία έχει μιαν ανεξάρτητη προσέγγιση, και αυτό είναι τα περιοριστικά μέτρα κατά της Ρωσίας. Η Σερβία αναμφισβήτητα καταδίκασε τις στρατιωτικές ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία και προσχώρησε σε όλα τα ψηφίσματα που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Έχει στείλει περισσότερη ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία απ’ ό,τι έστειλαν πολλά κράτη μέλη της ΕΕ και έχει καταστήσει σαφές ότι σέβεται την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, διότι για εμάς αυτό αποτελεί ζήτημα αρχής σεβασμού του διεθνούς δικαίου, το οποίο πρέπει να ισχύει εξίσου για όλα τα κράτη των οποίων η εδαφική ακεραιότητα απειλείται. Όσον αφορά τις κυρώσεις κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας, έχουμε εξηγήσει αμέτρητες φορές, πολύ πειστικά, τους λόγους για τους οποίους τα ζωτικά και εθνικά μας συμφέροντα απαιτούν να απέχουμε από την εφαρμογή κυρώσεων. Η ιστορική μας εμπειρία από τη δεκαετία του 1990 και οι κυρώσεις κατά της Γιουγκοσλαβίας έχουν δείξει στην πράξη την αδικία και, εν τέλει, την αναποτελεσματικότητά τους. Οι κυρώσεις τιμωρούν απλούς ανθρώπους και κάνουν τη ζωή τους δύσκολη. Οι κυρώσεις δεν οδηγούν στον επιθυμητό στόχο, δηλαδή σε πολιτικές αλλαγές μέσα στις χώρες που τιμωρούνται με αυτόν τον τρόπο.

Η κατάσταση στο Κόσοβο παραμένει ασταθής, ενώ η Πρίστινα επιδιώκει περαιτέρω διεθνή αναγνώριση. Πιστεύετε ότι η ΕΕ λειτουργεί ως ουδέτερος μεσολαβητής ή θεωρείτε ότι υπάρχει μεροληψία στον τρόπο που η Δύση χειρίζεται εδαφικές διαφορές, όπως στο Κόσοβο, την Ουκρανία ή τη Γάζα;

Η κατάσταση στο Κόσοβο και τα Μετόχια, και ειδικά υπό την ηγεσία του Άλμπιν Κούρτι, είναι πολύ πιο δύσκολη απ’ ό,τι ήταν το 2004, όταν διαπράχθηκε το τελευταίο μεγάλο πογκρόμ κατά του σερβικού λαού, η καταστροφή και η πυρπόληση εκκλησιών και μοναστηριών και πολλά εγκλήματα κατά του σερβικού άμαχου πληθυσμού. Οι Σέρβοι του Κοσόβου και των Μετοχίων είναι εκτεθειμένοι στον τρόμο και καλυμμένες διώξεις, τις οποίες η ΕΕ δεν καταδίκασε ποτέ πλήρως και έκανε πολύ λίγα για να τις αποτρέψει. Η Σερβία δεν αναμένει τίποτα άλλο από την ΕΕ εκτός από μια συνεπή στάση της ότι τα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα των κρατών μελών του ΟΗΕ δεν μπορούν να αλλάξουν με βία, διότι καμία πολιτική δικαιολογία δεν μπορεί να είναι δικαιολογημένη αιτία γι’ αυτό. Αναγνώριση του λεγόμενου Κοσόβου αποτελεί ένα πολιτικό προηγούμενο, που γυρίζει μπούμερανγκ στην ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική. Όλοι οι Ευρωπαίοι το βλέπουν σήμερα, όχι μόνο οι Σέρβοι, οι Κύπριοι, οι Έλληνες, οι Ισπανοί, οι Ρουμάνοι, οι Σλοβάκοι, που το γνώριζαν από το 2008, όταν είχε κηρυχθεί η λεγόμενη ανεξαρτησία. Το μόνο ερώτημα είναι ποιος τολμά να παραδεχτεί το λάθος που είναι προφανές σήμερα. Η Δύση άνοιξε το κουτί της Πανδώρας αναγνωρίζοντας βιαστικά το λεγόμενο Κόσοβο.

Η Σερβία έχει αποφύγει μέχρι σήμερα την ένταξη στο ΝΑΤΟ, παρά την έντονη δυτική επιρροή στα Βαλκάνια. Με τις γεωπολιτικές εξελίξεις να μεταβάλλονται συνεχώς, βλέπετε να υπάρχει ποτέ σενάριο όπου η Σερβία θα εξέταζε την ένταξή της στη Συμμαχία, ή αυτό παραμένει εκτός συζήτησης για ιστορικούς και πολιτικούς λόγους; Ο σερβικός λαός έχει ισχυρές μνήμες από τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ και την απομάκρυνση του Κοσόβου από την επικράτεια της χώρας. Υπάρχει πραγματική στήριξη από τον σερβικό λαό για την ένταξη στην ΕΕ ή αισθάνεστε ότι μεγαλώνει η δυσπιστία και ο ευρωσκεπτικισμός;

Από το 2001 η Σερβία έχει αναπτύξει μια πλούσια συνεργασία με το ΝΑΤΟ. Είμαστε χώρα μέλος της Σύμπραξης για την Ειρήνη και μέχρι πριν από τρία χρόνια, όταν ξέσπασε η σύγκρουση στην Ουκρανία, πραγματοποιούσαμε μεγάλο αριθμό κοινών στρατιωτικών ασκήσεων κ.λπ. Αυτό πάγωσε μέχρι νεωτέρας με απόφαση της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Σερβίας το 2022 και ο Σερβικός Στρατός δεν έχει πραγματοποιήσει κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με καμία ξένη χώρα έκτοτε, σύμφωνα με το ψήφισμα του Κοινοβουλίου μας από το 2007 περί στρατιωτικής ουδετερότητας της Δημοκρατίας της Σερβίας. Δεν βλέπω ότι μια αλλαγή στη γεωπολιτική κατάσταση μπορεί να επηρεάσει αυτήν την απόφαση στο άμεσο μέλλον. Ο βομβαρδισμός του ΝΑΤΟ στη Σερβία το 1999 χωρίς την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ συνεχίζει ν’ αποτελεί ένα συλλογικό τραύμα και ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο στην αλλαγή της πολιτικής κατεύθυνσης της Σερβίας όσον αφορά την ένταξη στη Συμμαχία. Αλλά, όπως είπα, υπάρχουν μορφές συνεργασίας που δεν συνεπάγονται ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Οι υποστηρικτές της ένταξης της Σερβίας στην ΕΕ επισημαίνουν ότι αυτή θα επιφέρει οικονομική ανάπτυξη και σταθερότητα. Οι επικριτές προειδοποιούν για πιθανή απώλεια κυριαρχίας σε κρίσιμα εθνικά ζητήματα. Από τη δική σας οπτική, ποια είναι τα πραγματικά ανταλλάγματα που πρέπει να σταθμίσει η Σερβία πριν κάνει το βήμα προς την ΕΕ;

Η Σερβία βρίσκεται στην πορεία προς την ένταξη στην ΕΕ για περισσότερο από 20 χρόνια, από τη Σύνοδο Κορυφής στη Θεσσαλονίκη το 2003. Ως εκ τούτου, έχουμε κάνει από καιρό πολλά βήματα προς την ΕΕ και υπάρχει μια αρκετά σταθερή εθνική πολιτική συναίνεση ότι ανήκουμε εκεί. Η Γαλλία, η Γερμανία και η Ισπανία έχουν όλες απαρνηθεί τμήματα της κυριαρχίας τους, οπότε αυτό δεν θα πρέπει να είναι πρόβλημα. Η πολιτική και οικονομική ενσωμάτωση στην ΕΕ συνεπάγεται την ανάθεση πολλών εθνικών αρμοδιοτήτων. Αυτό που δημιουργεί δυσπιστία και ενθαρρύνει τον ευρωσκεπτικισμό στο κοινό μας είναι οι συνεχείς καθυστερήσεις, οι προϋποθέσεις και η επιβράδυνση της περαιτέρω προόδου προς τον τελικό στόχο και την πλήρη ένταξη της Δημοκρατίας της Σερβίας, που προέρχονται από την ίδια την ΕΕ για διάφορους λόγους. Πρώτον, είναι η περίφημη κόπωση της διεύρυνσης, δεύτερον, η έλλειψη ικανότητας απορρόφησης, και μετά η ανάγκη για εσωτερικές μεταρρυθμίσεις πριν από μια νέα διεύρυνση κ.λπ. Οι άνθρωποι στη Σερβία αναρωτιούνται συχνά αν η ΕΕ τούς θέλει καν στην κοινωνία της. Αλλά και άλλοι λαοί στα Βαλκάνια έχουν τέτοιου είδους δίλημμα. Παραδόξως, στην περιοχή μας, συχνά μας ενώνει η αίσθηση ότι η ΕΕ δεν είναι πλήρως δεσμευμένη στην επέκταση στα λεγόμενα Δυτικά Βαλκάνια. Ωστόσο, στη Σερβία έχουμε ένα ρητό ότι τα άσχημα πράγματα που μας ενώνουν είναι καλύτερα από τα καλά που μας χωρίζουν!

Η Ευρωπαϊκή Ένωση τονίζει συχνά τις δημοκρατικές αξίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα στη διαδικασία ένταξης. Ωστόσο, πολλοί υποστηρίζουν ότι τα γεωπολιτικά συμφέροντα υπερισχύουν των αξιών στη λήψη αποφάσεων. Πιστεύετε ότι η Σερβία κρίνεται με τα ίδια κριτήρια που εφαρμόζονται σε άλλες υποψήφιες χώρες;

Οι δημοκρατικές αξίες και η προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι σίγουρα το μεγαλύτερο επίτευγμα της ευρωπαϊκής πολιτικής σκέψης και της πρακτικής οργάνωσης των κοινωνιών μας. Ο βαθμός της επίτευξής τους, ωστόσο, δεν μπορεί να μετρηθεί μαθηματικά, και ως εκ τούτου ανοίγει τη δυνατότητα για ερμηνείες, και αυτές οι ερμηνείες μπορούν πάντα να χρωματίζονται πολιτικά και να γίνεται η κατάχρησή τους, ανάλογα με τις ανάγκες και τα συμφέροντα εκείνων που έχουν τον κύριο λόγο. Και πάλι, τονίζω, δεν πρόκειται για αυθαίρετους όρους, αλλά, σίγουρα, αφήνουν περιθώρια για πολιτικά παιχνίδια. Τα κριτήρια για την ένταξη στην ΕΕ για όλους εμάς στα Βαλκάνια είναι αυστηρότερα από ποτέ. Όποιος έχει μελετήσει σοβαρά την ιστορία της ένταξης στην ΕΕ, γνωρίζει ότι τα κριτήρια γίνονται συνεχώς αυστηρότερα και ότι κάθε επόμενη διεύρυνση ανέβαζε τον πήχη για τις νέες υποψήφιες χώρες. Ωστόσο, η Σερβία είναι μια ειδική περίπτωση και αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Είμαστε η μόνη υποψήφια χώρα, της οποίας το δικαίωμα στην εδαφική ακεραιότητα αμφισβητείται ακόμη και από τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ.

Η Κύπρος και η Σερβία διατηρούν διαχρονικά ισχυρές διπλωματικές και πολιτιστικές σχέσεις. Με δεδομένες τις σημερινές γεωπολιτικές προκλήσεις, ποιοι είναι οι πιο ουσιαστικοί τρόποι ενίσχυσης αυτής της σχέσης προς όφελος και των δύο λαών;

Μου αρέσει πολύ αυτή η ερώτηση, σας ευχαριστώ που την κάνατε. Το αίσθημα της ιστορικής φιλίας, ο αλληλοσεβασμός, η αλληλεγγύη και η σχεδόν ανεπιφύλακτη υποστήριξη στη διεθνή σκηνή μάς υποχρεώνουν να στοχαζόμαστε διαρκώς πάνω σε αυτό το θέμα. Πώς, όπως λέτε, να συνεργαστείτε ουσιαστικά και συγκεκριμένα; Η υποστήριξη της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει ουσιαστική σημασία για τη Σερβία στην πορεία της προς την ΕΕ. Όταν βρεθούμε μαζί στο τραπέζι στις Βρυξέλλες, θα μπορέσουμε να κάνουμε περισσότερα για εμάς και για την ευρωπαϊκή μας οικογένεια. Η ΕΕ π.χ. αυτήν την περίοδο συζητά για την ενίσχυση της ασφάλειάς της και η Σερβία είναι ισχυρός παράγοντας σε αυτόν τον τομέα. Δεν θέλουμε να γίνουμε μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά ως μέλος της ΕΕ θα μπορούσαμε να κάνουμε μια πραγματικά σημαντική συμβολή στην κοινή ευρωπαϊκή ασφάλεια. Η συνεχής αμοιβαία υποστήριξη για την προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας των χωρών μας αποτελεί επίσης προτεραιότητα. Πρέπει να εργαστούμε σκληρότερα για να βελτιώσουμε την οικονομική συνεργασία. Επιστήμη, έρευνα, νέες τεχνολογίες, αυτό είναι το μέλλον και πρέπει να γίνουν περισσότερα στον τομέα της συνεργασίας και της υποστήριξης που μπορούμε να προσφέρουμε ο ένας στον άλλο. Νομίζω ότι το ζήτημα της διατήρησης των φιλικών σχέσεων αποτελεί για μελλοντικές γενιές μια εξαιρετικά μεγάλη πρόκληση. Μέσω της εκπαίδευσης και διάφορων προγραμμάτων συνεργασίας στον τομέα αυτό, οι νέοι θα πρέπει να συνεχίσουν να καλλιεργούν σχέσεις που δεν δημιουργήθηκαν μέσα σε μία μέρα και είναι αποτέλεσμα αιώνιας φιλίας και παραμονής στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Στον σημερινό κόσμο έχει γίνει εύκολο να δημιουργηθούν και να αναπτυχθούν σχέσεις με ανθρώπους που ανήκουν σε διαφορετικούς πολιτισμούς και παραδόσεις και είναι γεωγραφικά πιο απομακρυσμένοι. Αυτό είναι πολύ καλό. Όμως, τα έθνη, όπως και οι άνθρωποι, δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσουν την «οικογένειά» τους. Και εγώ, όπως και πολλοί άλλοι, πιστεύω ότι ο σερβικός και ο κυπριακός λαός δεν είναι απλώς καλοί φίλοι, αλλά πολύ περισσότερο από αυτό.