Χτυπά την Κύπρο η ξηρασία: Μειώνονται τα αποθέματα νερού - Έρχονται περικοπές

Αντιμέτωπη με μιαν από τις χειρότερες χρονιές ξηρασίας βρίσκεται η Κύπρος, με την απειλή περικοπών νερού να είναι πλέον ορατή, ιδιαίτερα για την Πάφο και τη Λεμεσό. Η ανομβρία, τα πεπαλαιωμένα δίκτυα ύδρευσης και οι ανεπαρκείς υποδομές αφαλάτωσης έχουν αναζωπυρώσει τον εφιάλτη της λειψυδρίας.

Ωστόσο την ίδια ώρα αναδεικνύεται ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα, που έχει να κάνει με τη λάσπη που συσσωρεύεται στον βυθό των φραγμάτων. Πρόκειται για λάσπη που συγκεντρώνεται στον πυθμένα των φραγμάτων από την καθίζηση υλικών όπως άργιλος, άμμος και οργανικά υπολείμματα και, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να μετατραπεί σε πολύτιμο συστατικό.

Στο εξωτερικό, αρκετά κράτη μαζεύουν τη λάσπη και την χρησιμοποιούν καθώς περιέχει θρεπτικά συστατικά. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται για γεωργικούς σκοπούς, για αποκατάσταση κατεστραμμένων εδαφών, για ενίσχυση αναχωμάτων και την προστασία από πλημμύρες. Επίσης έχουν γίνει προσπάθειες για να χρησιμοποιηθεί στην παραγωγή οικοδομικών υλικών. Ορισμένες χώρες οι οποίες αξιοποιούν τη λάσπη είναι η Αίγυπτος, η Βραζιλία, η Ισπανία, η Κίνα, η Ινδία, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η Ολλανδία.

Η λάσπη μειώνει τη χωρητικότητα των φραγμάτων

Στη «Σ» μίλησε ο μετεωρολόγος Έρικ Κίτας, ο οποίος εξήγησε πώς μπορεί να αξιοποιηθεί η λάσπη που βρίσκεται στον βυθό των φραγμάτων. Αρχικά ανέφερε ότι το πρόβλημα στα φράγματα χρονολογείται. Όπως εξήγησε, μαζί με το νερό κατεβαίνει και λάσπη. «Η λάσπη μένει στον πάτο των φραγμάτων. Σε ένα φράγμα όπως είναι ο Κούρης, που έχει 115 εκατομμύρια χωρητικότητα, με τη λάσπη που έχει μέσα, η χωρητικότητά του μπορεί να μειωθεί σε 105 εκατομμύρια. Όμως το φράγμα της Γερμασόγειας έχει χωρητικότητα μόνο 13.5 εκατομμύρια και βασίζονται σ’ εκείνο οι γεωργοί και η πόλη της Λεμεσού».

Συμπλήρωσε ότι από το 2021 καταγράφηκαν τρεις μεγάλες πυρκαγιές (Ακρούντα, Διερώνα και Αρακαπάς), με αποτέλεσμα να κατεβαίνει πάρα πολλή λάσπη μέσα στο φράγμα. «Τώρα έχουμε 75% πληρότητα σε όλα τα φράγματα. Είναι δεδομένο ότι θα αδειάσει το φράγμα της Γερμασόγειας. Γιατί να μην καθαριστεί από τη λάσπη, ώστε την επόμενη φορά που θα γεμίσει να έχει παραπάνω νερό μέσα;», διερωτήθηκε.

Ο Έρικ Κίτας σημείωσε ότι η λάσπη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για γεωργικούς σκοπούς, για γήπεδα γκολφ και στους κήπους. «Είναι λάσπη η οποία έχει πάρα πολλά θρεπτικά συστατικά, χωρίς πέτρες και χωρίς σπόρους», είπε.

Πρόσθεσε ότι η λάσπη μπορεί να χρησιμοποιηθεί πάνω σε σκουπίδια έτσι ώστε να μην υπάρχει η πιθανότητα να αρπάξουν φωτιά.

«Έχουμε χρυσάφι στον βυθό των φραγμάτων»

Επεσήμανε ότι πιθανόν να μην μπορεί να αφαιρεθεί η λάσπη απ’ όλα τα φράγματα της Κύπρου. «Όμως η Λεμεσός, η οποία εξαρτάται από τα φράγματα, είναι κρίμα, έχουν τόση λάσπη. Πιθανόν το 10% του φράγματος της Γερμασόγειας να είναι μόνο λάσπη», είπε.

Επιπλέον ανέφερε ότι πρέπει να εκμεταλλευόμαστε κάθε κρίση. «Αυτό που μπορείς να κάνεις τώρα που αδειάζουν τα φράγματα είναι να τα καθαρίσεις».

Σημείωσε ότι πρέπει να γίνει μια έρευνα για το πόση λάσπη βρίσκεται στον βυθό των φραγμάτων. «Έχουμε χρυσάφι στον βυθό και μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για διάφορες δραστηριότητες». Όπως είπε, το κράτος μπορεί να προκηρύξει έναν διαγωνισμό για τους ενδιαφερόμενους.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η αξιοποίηση της λάσπης από τα φράγματα εξαρτάται από τη σύσταση της νομοθεσίας κάθε χώρας σχετικά με τη διαχείριση αποβλήτων και φυσικών πόρων. Σημειώνεται ότι η ΕΕ θέτει αυστηρές προδιαγραφές για την αξιοποίησή της, κυρίως για λόγους δημόσιας υγείας και περιβαλλοντικής προστασίας.

Επιπλέον, δεν είναι αμελητέο το κόστος. Η απομάκρυνση της λάσπης από τα φράγματα απαιτεί ειδικό εξοπλισμό και υψηλή χρηματοδότηση, καθιστώντας τη διαδικασία συμφέρουσα μόνο εάν συνδυάζεται με πολλαπλά οφέλη ή εντάσσεται σε ευρύτερες πολιτικές διαχείρισης αποθεμάτων και ενίσχυσης της γεωργίας.

Οριακά τα αποθέματα νερού για το 2025

Όπως προαναφέρθηκε, η Κύπρος διανύει περίοδο έντονης ξηρασίας, με τη συνολική πληρότητα των φραγμάτων τον Μάρτιο 2025 να βρίσκεται πολύ πιο κάτω σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.

Η Υπουργός Γεωργίας Μαρία Παναγιώτου σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου παραδέχθηκε τη σοβαρότητα της κατάστασης, τονίζοντας πως η Κυβέρνηση εργάζεται ώστε, «αν απαιτηθούν περικοπές, αυτές να περιοριστούν στον ελάχιστο δυνατό βαθμό».

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η πληρότητα των φραγμάτων ανέρχεται μόλις στο 24,5%, με τα αποθέματα νερού να επαρκούν οριακά μέχρι το 2025. Παράλληλα, έχει ήδη μειωθεί η παροχή νερού για άρδευση κατά 45% κατά μέσο όρο.

Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στη Λεμεσό και την Πάφο, όπου η μονάδα αφαλάτωσης παραμένει εκτός λειτουργίας έπειτα από την καταστροφική πυρκαγιά του Δεκεμβρίου.

Την ίδια ώρα, οι γεωργοί εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους, καθώς οι περικοπές στην άρδευση θέτουν σε κίνδυνο την παραγωγή τους. Επιπλέον, ο τουριστικός κλάδος προετοιμάζεται για πιθανές ελλείψεις νερού, γεγονός που μπορεί να πλήξει την εικόνα της χώρας ως προορισμού υψηλού επιπέδου.

Ωστόσο, προκαλεί αίσθηση το γεγονός ότι, ενώ η Κύπρος δίνει αγώνα για τη διαχείριση των υδάτινων αποθεμάτων, οι απώλειες στα δίκτυα υδατοπρομήθειας ανέρχονται σε 35%-40%.

Τα έκτακτα μέτρα της Κυβέρνησης

Δύο μήνες πριν από το καλοκαίρι, το Υπουργικό Συμβούλιο ανακοίνωσε δέσμη έκτακτων μέτρων.

Αναλυτικότερα, αποφασίστηκε η ενίσχυση των ΕΟΑ με 8 εκατ. ευρώ για παρεμβάσεις στα δίκτυα ύδρευσης και η τριετής στήριξη ύψους 1 εκατ. ευρώ ετησίως (2025-2027) για έργα σε κοινότητες εκτός αρμοδιότητας των ΕΟΑ.

Επιπλέον, εκπονήθηκε σχέδιο χορηγιών 3 εκατ. ευρώ για την εγκατάσταση μικρών ιδιωτικών μονάδων αφαλάτωσης σε ξενοδοχειακές μονάδες, αλλά και η επιτάχυνση αδειοδοτήσεων για αφαλατώσεις έως 1.500 κυβικά μέτρα, με έκδοση άδειας εντός μίας εβδομάδας.