Άρχισε ο πόλεμος των drones μεταξύ Ινδίας-Πακιστάν

Η Ινδία και το Πακιστάν βρίσκονται σε μια ταχέως κλιμακούμενη στρατιωτική σύγκρουση, με αφορμή μια πολύνεκρη επίθεση στην Ινδική Κασμίρ στις 22 Απριλίου που στοίχισε τη ζωή σε 26 τουρίστες. Στις 7 Μαΐου, η Ινδία εξαπέλυσε πυραυλικές επιθέσεις σε πακιστανικά εδάφη, σκοτώνοντας τουλάχιστον 31 άτομα, Η ένταση αυτή απειλεί να εξελιχθεί σε πλήρη πόλεμο, με τις δύο χώρες να ανταλλάσσουν κατηγορίες και επιθέσεις.

Στις 8 Μαΐου 2025, η ένταση έφτασε σε επικίνδυνα επίπεδα, με την ανταλλαγή πυραύλων και drones ανάμεσα στις δύο χώρες. Το Πακιστάν ανακοίνωσε πως η αεράμυνά του κατέρριψε 25 ινδικά drones σε κρίσιμες πόλεις όπως Λαχόρη, Καράτσι, Ραουαλπίντι και Ισλαμαμπάντ, προκαλώντας το θάνατο ενός πολίτη και τον τραυματισμό πέντε ατόμων, μεταξύ αυτών και στρατιωτών. Η σύγκρουση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν δεν είναι πλέον ένα απομονωμένο διμερές ζήτημα, αλλά ένα κρίσιμο κομμάτι μιας ευρύτερης γεωπολιτικής σκακιέρας που εκτείνεται από τη Νότια Ασία μέχρι τη Μέση Ανατολή. Οι εντάσεις στο Κασμίρ, οι πόλεμοι στη Γάζα και την Υεμένη, και η στρατηγική αντιπαράθεση μεταξύ των έργων υποδομής Belt and Road Initiative (BRI) της Κίνας και του India-Middle East-Europe Corridor (IMEC) που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, αποτελούν πλέγμα διασυνδεδεμένων συγκρούσεων, συμμαχιών και οικονομικών συμφερόντων.

Η Ινδία χρησιμοποίησε τα ισραηλινά drones Harop ισραηλινής, τα οποία λειτουργούν ως loitering munitions: πετούν πάνω από τον στόχο μέχρι να εντοπίσουν ευκαιρία για κρούση, αυτοκαταστρεφόμενα με την πρόσκρουση.

Καθώς και οι δύο χώρες διαθέτουν πυρηνικά όπλα και έχουν μακρά ιστορία πολέμων για το Κασμίρ, η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί την κατάσταση με ανησυχία για περαιτέρω κλιμάκωση.

Πηγές οπλισμού Ινδίας και Πακιστάν

Η Ινδία, ο δεύτερος μεγαλύτερος εισαγωγέας όπλων παγκοσμίως από το 2020-2024, προμηθεύεται όπλα από τη Ρωσία, τη Γαλλία, τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Το Πακιστάν, με την Κίνα ως κύριο προμηθευτή του, είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος εισαγωγέας παγκοσμίως, με πρόσφατες ενισχύσεις σε μαχητικά αεροσκάφη και ναυτικά μέσα να υπογραμμίζουν τις αυξανόμενες στρατιωτικές του φιλοδοξίες. Τουρκία και Πακιστάν έχουν υπογράψει συμφωνίες αμυντικής συνεργασίας ήδη από τη δεκαετία του 1980, ενώ η Τουρκία προμηθεύει το Πακιστάν με προηγμένο εξοπλισμό, όπως πολεμικά πλοία τύπου MILGEM, drones (Bayraktar TB2, Akinci), ενώ έχει αναβαθμίσει και τα F-16 του πακιστανικού στρατού. Επιπλέον, υπάρχουν κοινά εξοπλιστικά προγράμματα και ανταλλαγή τεχνογνωσίας, ιδιαίτερα στην ανάπτυξη μαχητικών

Τα πιθανά σενάρια

Από την πλευρά της Ινδίας, η πιθανότητα στρατιωτικής αντίδρασης παραμένει ανοιχτή. Ένα σενάριο είναι η εκτέλεση χειρουργικών πληγμάτων κατά στρατοπέδων τρομοκρατών εντός πακιστανικού εδάφους, όπως είχε συμβεί το 2019 στο Μπαλακότ. Εναλλακτικά, μπορεί να προκληθούν συνοριακές συγκρούσεις στο Κασμίρ ή ακόμη και να επιβληθεί ναυτικός αποκλεισμός στο λιμάνι του Καράτσι. Η παρουσία τουρκικού πολεμικού πλοίου περιπλέκει περαιτέρω τέτοιες επιλογές.

Σε περίπτωση πλήρους στρατιωτικής σύγκρουσης, η κατάσταση γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνη, καθώς και οι δύο χώρες διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Αναλυτές εκριμούν ότι τα πυρηνικά όπλα της Ινδίας και του Πακιστάν λειτουργούν ως μέσο αποτροπής, δημιουργώντας ένα σενάριο «αμοιβαίας εξασφαλισμένης καταστροφής». Και οι δύο χώρες έχουν αναπτύξει σκόπιμα το μέγεθος και την εμβέλεια των πυρηνικών τους οπλοστασίων ώστε να υπενθυμίζουν η μία στην άλλη ότι οποιαδήποτε επίθεση θα είχε καταστροφικές συνέπειες και για τις δύο. Με βάση τα πιο πάνω πιστεύεται πως κανένα από τα δύο κράτη δεν μπορεί να αντέξει να ξεκινήσει έναν τέτοιο πόλεμο, ούτε να ελπίζει σε κέρδη από αυτόν.

Η αποσταθεροποίηση της Νότιας Ασίας είναι σχεδόν βέβαιη και θα επηρεάσει άμεσα γειτονικά κράτη όπως το Αφγανιστάν, το Ιράν και την Κίνα, προκαλώντας ενδεχομένως προσφυγικές ροές ή την εμπλοκή ενόπλων ομάδων.

Στάση ΗΠΑ-Κίνας

Σε διεθνές επίπεδο, οι Ηνωμένες Πολιτείες αναμένεται να προσπαθήσουν να αποκλιμακώσουν την ένταση, αν και διατηρούν στενούς δεσμούς με την Ινδία.

Ήδη ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον επιθυμεί αποκλιμάκωση της σύγκρουσης μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, αλλά τόνισε πως πρόκειται για ζήτημα που «δεν αφορά άμεσα» τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τόνισε ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να επιβάλουν ειρήνη στις δύο χώρες και θα περιοριστούν σε διπλωματικές προσπάθειες, εκφράζοντας την ελπίδα να μην εξελιχθεί η σύγκρουση σε ευρύτερο ή πυρηνικό πόλεμο.

Η Κίνα, από την άλλη, ενδέχεται να στηρίξει το Πακιστάν διακριτικά, λόγω των κοινών στρατηγικών συμφερόντων και της αντιπαλότητας με την Ινδία. Η Ρωσία και η Ε.Ε. πιθανόν να υιοθετήσουν πιο ουδέτερη στάση, προτάσσοντας τη διπλωματία.

Αντίμετρα Ινδίας σε Τουρκία

Η εμπλοκή της Τουρκίας ενισχύει τη θέση της ως περιφερειακής δύναμης στον μουσουλμανικό κόσμο, αλλά συγχρόνως προκαλεί αντιδράσεις από την Ινδία και ίσως και από δυτικές χώρες. Επιπλέον, κάθε στρατιωτική αναμέτρηση στην περιοχή αυτή εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την παγκόσμια ενεργειακή σταθερότητα, ιδιαίτερα εάν επηρεαστούν κρίσιμοι εμπορικοί διάδρομοι όπως τα Στενά του Ορμούζ.

Μετά τη στρατιωτική επιχείρηση της Ινδίας κατά στόχων στο Πακιστάν και την κατεχόμενη Κασμίρ (επιχείρηση Sindoor), πολλές ινδικές επιχειρήσεις στον τουριστικό τομέα αντιδρούν έντονα στην υποστήριξη που εξέφρασε η Τουρκία προς το Πακιστάν. Η εταιρεία Goa Villas ανακοίνωσε ότι δεν θα προσφέρει πλέον υπηρεσίες σε Τούρκους πολίτες, επικαλούμενη τη στάση της Τουρκίας ως "μη συνεργάσιμη στο τρέχον παγκόσμιο σκηνικό". Προηγήθηκε η Go Homestays, η οποία διέκοψε τη συνεργασία της με την Turkish Airlines.

Η ένταση προκλήθηκε κυρίως από δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος επαίνεσε τη "συγκρατημένη στάση" του Πακιστάν μετά τα ινδικά πλήγματα, προκαλώντας οργή στην Ινδία. Αν και δεν υπάρχει επίσημη κυβερνητική απαγόρευση προς τους Τούρκους, ιδιωτικές επιχειρήσεις φαίνεται να προχωρούν σε μποϊκοτάζ, ενώ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυξάνονται οι εκκλήσεις για διακοπή κάθε εμπορικής σχέσης με την Τουρκία.

Το Αζερμπαϊτζάν με τη σειρά του εξέφρασε την αλληλεγγύη και τη στήριξή του προς το Πακιστάν μετά τις επιθέσεις της Ινδίας, σύμφωνα με ανακοίνωση του πακιστανικού Υπουργείου Εξωτερικών. Σε τηλεφωνική επικοινωνία, οι Υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών συμφώνησαν να διατηρήσουν στενή επαφή και επανεπιβεβαίωσαν τους ισχυρούς αδελφικούς δεσμούς μεταξύ τους.

Κίνδυνος ενεργειακής ασφάλειας για Πακιστάν

Η αναστολή της Συνθήκης Ίνδους Υδάτων (Indus Water Treaty – IWT), η οποία ρυθμίζει τη ροή τριών ανατολικών ποταμών (Ράβι, Σάτλετζ και Μπέας), θεωρείται από αναλυτές ότι συνιστά σοβαρό κίνδυνο για την ενεργειακή ασφάλεια του Πακιστάν. Η νορβηγική δεξαμενή σκέψης Rystad Energy αναφέρει ότι το 90% της υδροηλεκτρικής ικανότητας του Πακιστάν διαταράσσεται λόγω αλλαγών στη ροή των υδάτων από την Ινδία. Αν η συνθήκη τερματιστεί πλήρως, η Ινδία θα αποκτήσει πλήρη έλεγχο των ποταμών Ίνδους, Τζέλουμ και Τσέναμπ, κάτι που θα της επιτρέψει να κατασκευάσει περισσότερα υδροηλεκτρικά έργα και να λειτουργεί τις ήδη υπάρχουσες εγκαταστάσεις με τρόπο που ενδέχεται να πλήξει το Πακιστάν. Αν και η Ινδία εξαρτάται λιγότερο από την υδροηλεκτρική ενέργεια, μια περαιτέρω κλιμάκωση θα μπορούσε να επηρεάσει και τη δική της ενεργειακή υποδομή.

Αλλαγή διαδρομής container

Η σύγκρουση στην Υεμένη και ειδικά οι επιθέσεις των Χούθι σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα έχουν προκαλέσει σοβαρές διαταραχές στις θαλάσσιες εμπορικές ροές.

Επίσης, οι μεταφορείς εμπορευματοκιβωτίων (container carriers) αποφεύγουν πλέον το λιμάνι του Καράτσι λόγω της κλιμάκωσης της σύγκρουσης μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν. Πολλές ναυτιλιακές εταιρείες ακύρωσαν προσεγγίσεις στο Καράτσι για λόγους ασφαλείας. Η CMA CGM απέσυρε δύο πλοία από την υπηρεσία της προς το Καράτσι, ενώ το φορτίο πλέον μεταφορτώνεται μέσω Κολόμπο στη Σρι Λάνκα. Αντίστοιχα, η Zim ανέστειλε όλες τις κρατήσεις προς το Καράτσι, και η HMM διέκοψε τις υπηρεσίες μεταξύ των δύο χωρών, διατηρώντας μόνο τις μεταφορές τρίτων χωρών προς το Καράτσι.

IMEC vs ΒΝR

Το έργο IMEC, που αποσκοπεί στη σύνδεση της Ινδίας με την Ευρώπη μέσω της Μέσης Ανατολής, έχει αποκτήσει στρατηγική σημασία ως εναλλακτική διαδρομή εμπορίου, παρακάμπτοντας περιοχές υψηλού κινδύνου όπως η Θάλασσα της Ερυθράς. Η αστάθεια στην περιοχή, λόγω των συγκρούσεων στο Ισραήλ και των επιθέσεων των Χούθι, έχει καθυστερήσει την πρόοδο του έργου .

Αντίθετα, το BRI της Κίνας, μέσω του Οικονομικού Διαδρόμου Κίνας-Πακιστάν (CPEC), ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ Κίνας και Πακιστάν, προσφέροντας στην Κίνα πρόσβαση στον Αραβικό Κόλπο και ενισχύοντας τη γεωπολιτική της επιρροή στην περιοχή .

Διασύνδεση των συγκρούσεων

Οι εντάσεις μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, οι επιθέσεις των Χούθι και η κρίση στο Ισραήλ επηρεάζουν αμοιβαία τη σταθερότητα στην περιοχή. Η Ινδία, ως βασικός εταίρος στο IMEC, έχει συμφέροντα στην ασφάλεια των εμπορικών διαδρόμων, ενώ οι επιθέσεις των Χούθι απειλούν αυτές τις διαδρομές. Παράλληλα, η αστάθεια στο Ισραήλ επηρεάζει την πρόοδο του IMEC, δεδομένου ότι η χώρα αποτελεί κρίσιμο κόμβο στο έργο,