Πορεία κατασκευαστικού τομέα και ακινήτων

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου, ο αριθμός των πωλητηρίων εγγράφων, που κατατίθενται, αυξάνεται. Σε παγκύπριο επίπεδο, οι πωλήσεις ακινήτων που πραγματοποιήθηκαν τον Απρίλιο του 2025 ανήλθαν στις 1.404 έναντι 1.366 τον Απρίλιο του 2024, σημειώνοντας άνοδο 3%.

Για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου του 2025, τα πωλητήρια έγγραφα στα επαρχιακά κτηματολογικά γραφεία αριθμούσαν στα 5.541 σε σύγκριση με 4.963 την αντίστοιχη περσινή περίοδο, καταγράφοντας αύξηση 12%. Λεμεσός και Λευκωσία διατηρούν τη δυναμική τους, η Αμμόχωστος παρουσιάζει αύξηση, με τις υπόλοιπες πόλεις να καταγράφουν μικρές απώλειες.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση τόσο στις τιμές των ακινήτων, όσο και των ενοικίων. Πολλοί σημειώνουν ότι οι τιμές καθορίζονται από τις δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης και φυσικά το κόστος και το περιθώριο κέρδους των επιχειρηματιών ανάπτυξης γης.

Σημαντική αύξηση στη ζήτηση δημιουργήθηκε από τις εταιρείες που αποφάσισαν να εγκατασταθούν στην Κύπρο ή να ενισχύσουν την παρουσία τους στη χώρα και τους υπαλλήλους τους. Από τα στατιστικά στοιχεία που υπάρχουν στο Υπουργείο Εσωτερικών καταγράφονται χιλιάδες αιτήσεις τα τελευταία χρόνια για άδειες εργοδότησης προσωπικού μεσαίας και υψηλής εισοδηματικής τάξης.

Για τα άτομα που αποφασίζουν να εγκατασταθούν στην Κύπρο, ο (μεικτός) μισθός τους μπορεί να παραμένει ο ίδιος, όμως το διαθέσιμο εισόδημά τους αυξάνεται. Σημειώνεται επίσης ότι για κάποιον που γίνεται για πρώτη φορά φορολογικός κάτοικος Κύπρου, τα πρώτα δεκαεπτά έτη τα εισοδήματα από μερίσματα, πέρα από τις συνεισφορές στο ΓεΣΥ, δεν φορολογούνται, αυξάνεται λόγω της χαμηλότερης φορολογίας στην Κύπρο.

Οπότε έχουν περισσότερα για να ξοδεύουν ενισχύοντας την κατανάλωση και να πληρώνουν για ενοίκια. Ενδεχομένως η αγορά ακινήτων να μην ήταν έτοιμη γι’ αυτήν την αύξηση της ζήτησης, όμως θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η συνεισφορά των εταιρειών τεχνολογίας στο ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται σημαντικά και ενδεχομένως να είναι ο λόγος που διατηρούνται οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης την ώρα που οι άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες παρουσιάζουν σημαντικά σημάδια επιβράδυνσης.

Αύξηση στη ζήτηση

Ήδη η απότομη αύξηση στη ζήτηση των προηγούμενων χρόνων οδήγησε σε αύξηση των ενοικίων, λίστες αναμονής στα ιδιωτικά σχολεία, κυκλοφοριακά ζητήματα και άλλα. Φυσικά η αγορά σιγά-σιγά αναμένεται να «απορροφήσει» τις αρνητικές συνέπειες, αφού, για παράδειγμα, υπάρχουν σημαντικές επενδύσεις για νέα σχολεία.

Η προσφορά έδειξε αδύναμη να ικανοποιήσει τη ζήτηση, όχι διότι οι επιχειρηματίες δεν είχαν τη διάθεση, αλλά υπήρξε σημαντική αύξηση του κόστους κατασκευής, αλλά και του κόστους χρηματοδότησης. Επίσης, ενδεχομένως να υπήρξαν και καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσεις.

Μια άλλη συζήτηση, η οποία είναι σε εξέλιξη την τελευταία περίοδο, τροφοδοτούμενη από αποφάσεις σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη για περιορισμό τους, αφορά στα ακίνητα τα οποία ενοικιάζονται βραχυπρόθεσμα για τουριστικούς σκοπούς. Υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι, που ωθούν κάποιους στις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις.

Από τη μια οι αποδόσεις είναι μεγαλύτερες (την ώρα που για τους τουρίστες μπορεί να είναι φθηνότερη επιλογή), παρά τις μακροχρόνιες μισθώσεις, οπότε αποτελεί κίνητρο για κάποιον που αγοράζει το ακίνητο για επενδυτικούς σκοπούς. Από την άλλη το ακίνητο, αν είναι καινούργιο και έχει καταβληθεί ΦΠΑ στην αγορά, αυτό μπορεί να διεκδικηθεί πίσω σε περίπτωση βραχυπρόθεσμης μίσθωσης και όχι όταν το ακίνητο ενοικιάζεται μακροπρόθεσμα.

Στα αρνητικά της βραχυπρόθεσμης μίσθωσης είναι το γεγονός ότι θα πρέπει να υπάρξει ομάδα που θα το διαχειρίζεται, δηλαδή να το τακτοποιεί όταν θα αλλάζουν οι ένοικοι, κάτι για το οποίο έχουν αναπτυχθεί αρκετές εταιρείες που αναλαμβάνουν τη διαχείριση.

Η εγγραφή τέτοιων καταλυμάτων στο Υφυπουργείο Τουρισμού είναι ιδιαίτερα σημαντική, ειδικά στη διασφάλιση της φορολόγησης των συγκεκριμένων εισοδημάτων. Φυσικά υπάρχουν άλλα ζητήματα, όπως για παράδειγμα η ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρονται και αν υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου, οι οποίοι μπορούν να καλύψουν τον αυξανόμενο αριθμό των ακινήτων που βρίσκονται στην υπηρεσία των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων.

Υπενθυμίζεται επίσης ότι, ακίνητα για τα οποία ο αγοραστής έχει αιτηθεί μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ, δε μπορούν να ενοικιαστούν για περίοδο δέκα ετών. Οπότε, αυτός είναι ένας άλλος παράγοντας που σταθμίζεται στην αγορά ακινήτου. Θα πρέπει να τονιστεί, επίσης, ότι σιγά-σιγά θα εξαντλείται το απόθεμα των νέων ακινήτων που αδειοδοτήθηκαν με το προηγούμενο πλαίσιο και αφορούσε μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ, το οποίο ήταν ευνοϊκότερο από το νέο καθεστώς.

Πολεοδομικός σχεδιασμός

Στην Κύπρο φαίνεται να έχουμε θέμα με τον πολεοδομικό σχεδιασμό, με κτήρια να τοποθετούνται άτακτα κάποιες φορές, να μη λαμβάνεται πλήρως υπόψη η επιβάρυνση στο κυκλοφοριακό και χωρίς πολεοδομικό όραμα. Αν ρωτήσεις τους αρμόδιους φορείς, θα πουν ότι στόχος είναι η δημιουργία φιλικών προς την κοινωνία και το περιβάλλον πόλεων, αλλά χωρίς συγκεκριμένο σχεδιασμό. Η πιθανή αλλαγή των πολεοδομικών ζωνών μπορεί να είναι η ευκαιρία για καλύτερο σχεδιασμό.

Κάθε περιοχή, είτε αναφερόμαστε σε ενοίκια είτε σε αγορά κατοικίας, έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που επηρεάζουν τις τιμές τους. Ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης, η ελαστικότητα της αγοράς, δηλαδή το πόσο γρήγορα προσαρμόζεται σε αλλαγές στο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, η εισοδηματική τάξη των κατοίκων και πόσο έχουν επηρεαστεί από τον πληθωρισμό, οι ευκαιρίες εργοδότησης, τα επιτόκια και κατ’ επέκτασιν οι αποφάσεις μεταξύ αγοράς ή ενοικίασης ακινήτου, είναι παράγοντες που επηρεάζουν τις τιμές των ενοικίων.

Oι τομείς των ακινήτων και του τουρισμού αποτελούν παραδοσιακούς αιμοδότες της κυπριακής οικονομίας, επηρεάζονται όμως από την εξωγενή ζήτηση και την οικονομική κατάσταση των χωρών με τις οποίες έχουμε σημαντικές οικονομικές σχέσεις. Είναι αναμενόμενο να υπάρχουν αλλαγές στη ζήτηση, στις ανάγκες των επενδυτών αλλά και όσων θέλουν να αγοράσουν την κατοικία τους, Κυπρίων και ξένων, και να δημιουργούνται στρεβλώσεις και προβλήματα.

Είναι σημαντικό να εξεταστούν και να αναλυθούν η προσφορά και η ζήτηση ακινήτων σε κάθε περιοχή και το προφίλ των αγοραστών, ώστε να υπάρξουν συγκεκριμένες αποφάσεις ανά περιοχή είτε αυτό αφορά κίνητρα ή πολεοδομικές ζώνες. Επιπλέον θα πρέπει να βρεθεί τρόπος, ώστε αδρανή ακίνητα να ενταχθούν στην αγορά είτε προς πώληση είτε προς ενοικίαση.