Διπλωματία, χρυσός, πετρέλαιο και μετατόπιση επενδυτών

H νέα αντιπαράθεση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ φέρνει ένα νέο κύμα μεταβλητότητας στις αγορές και γενικότερα στις διεθνείς αγορές, με την τιμή του πετρελαίου να είναι από τις πρώτες που επηρεάζεται. Αυτό, σε μια περίοδο που η τιμή του είχε μειωθεί σημαντικά και ενώ οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες είχαν ανακοινώσει την αύξηση της παραγωγής και προσφοράς πετρελαίου.

Η ένταση και το μέγεθος των συνεπειών θα εξαρτηθούν από το χρονικό διάστημα που θα συνεχιστεί η αντιπαράθεση και το μέγεθος των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Το Ιράν, σύμφωνα με δηλώσεις από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, συνεχίζει να απασχολεί την παγκόσμια κοινότητα, τόσο λόγω του πυρηνικού του προγράμματος όσο και εξαιτίας της εμπλοκής του σε πολεμικές συγκρούσεις μέσω παραστρατιωτικών ομάδων.

Ο φόβος μιας απρόβλεπτης σύρραξης στην περιοχή συντηρεί την αυξημένη ζήτηση για ασφαλή επενδυτικά μέσα – με τον χρυσό να πρωτοστατεί. Ενδεικτικά, η αγορά χρυσού έχει ενισχυθεί σημαντικά σε περιοχές όπως η Μέση Ανατολή και η Ασία, ως μέσο προστασίας έναντι πιθανών πολιτικών αναταραχών και αποσταθεροποίησης των νομισμάτων.

Την ίδια στιγμή, η ενδεχόμενη συμφωνία μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, για τους δασμούς, φαίνεται πως αποτελεί μια ελπιδοφόρα κατεύθυνση για το μέλλον των διμερών εμπορικών σχέσεων. Ωστόσο, η αβεβαιότητα σε γεωπολιτικό επίπεδο, κυρίως σε σχέση με την κατάσταση στο Ιράν, καθώς και η αυξημένη ανάγκη προστασίας των αποθεμάτων, έχουν στρέψει το παγκόσμιο ενδιαφέρον στον χρυσό – που βλέπει τις τιμές του να καταρρίπτουν ιστορικά ρεκόρ.

Τι προβλέπει η συμφωνία

Η ενδεχόμενη συμφωνία προβλέπει την προμήθεια σπάνιων γαιών εκ των προτέρων από την Κίνα, όπως και την αναγνώριση ορισμένων εμπορικών και εκπαιδευτικών ανταλλαγών, μεταξύ αυτών και τη φιλοξενία Κινέζων φοιτητών στα αμερικανικά πανεπιστήμια – κάτι που ο ίδιος χαρακτήρισε θετικό.

Οι τελωνειακοί δασμοί, που συμφωνήθηκαν, αντικατοπτρίζουν έναν προσωρινό συμβιβασμό: οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν δασμούς 55% στα κινεζικά προϊόντα, ενώ η Κίνα θα περιοριστεί σε μόλις 10%, γεγονός που δείχνει μία μερική, αλλά όχι ισότιμη, αποκλιμάκωση. Σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, το ποσοστό αυτό προκύπτει από παλιότερους και νέους δασμούς, που στόχευαν κυρίως στην καταπολέμηση της εισαγωγής φαιντανύλης.

Παράλληλα, στο Πεκίνο επικρατεί η ίδια διάθεση συνεννόησης. Ο αντιπρόεδρος της κινεζικής κυβέρνησης τόνισε την ανάγκη να αποφευχθούν παρανοήσεις και να ενισχυθεί η συνεργασία, όπως προέκυψε από τις διαπραγματεύσεις στο Λονδίνο. Οι δύο πλευρές κατέληξαν σε ένα γενικό πλαίσιο συμφωνίας, που εστιάζει στην αντιμετώπιση θεμάτων όπως η πρόσβαση στις σπάνιες γαίες, υλικά κρίσιμα για την τεχνολογική και ενεργειακή ανάπτυξη.

Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, στα διεθνή μέσα η κινεζική πλευρά έχει θέσει χρονικό περιορισμό έξι μηνών στην αδειοδότηση εξαγωγών αυτών των στρατηγικών ορυκτών προς τις ΗΠΑ, δημιουργώντας νέες ανησυχίες για τη σταθερότητα των εφοδιαστικών αλυσίδων.

Πλέον ο «εμπορικός και γεωπολιτικός πόλεμος» σε παγκόσμιο επίπεδο αφορά τη διασφάλιση των πρώτων υλών, τις σπάνιες γαίες, τα προηγμένα τεχνολογικά προιόντα, τα τεχνολογικά εμπάργκο και τα στρατηγικά μέταλλα.

Ο χρυσός έχει αναδειχθεί σε πρωταγωνιστή της παγκόσμιας επενδυτικής στρατηγικής. Η τιμή του πολύτιμου μετάλλου αυξάνεται, διαχρονικά, σε περιόδους μεταβλητότητας και κρίσεων. Το άλμα αυτό δεν είναι τυχαίο: αντανακλά μια βαθιά ανησυχία των αγορών για γεωπολιτική αστάθεια, με κυρίαρχη απειλή αυτήν της πιθανής κλιμάκωσης της έντασης με το Ιράν.

Αγορές χρυσού

Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, οι επίσημες αγορές χρυσού από Κεντρικές Τράπεζες ξεπέρασαν τους 1.000 τόνους ετησίως, σύμφωνα με την ΕΚΤ, φτάνοντας στα επίπεδα του 1965 – όταν τα αποθέματα άγγιζαν τους 38.000 τόνους. Χώρες όπως η Ινδία, η Κίνα, η Τουρκία και η Πολωνία πρωτοστατούν σε αυτήν την τάση. Ο χρυσός αντιπροσωπεύει πλέον το 20% των παγκόσμιων αποθεμάτων των κεντρικών τραπεζών, ξεπερνώντας το ευρώ (16%) και παραμένοντας πίσω μόνο από το δολάριο (46%).

Αν και η ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΗ συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας σηματοδοτεί μια θετική εξέλιξη για τις παγκόσμιες εμπορικές ροές, δεν επαρκεί για ν’ αντισταθμίσει τον αυξανόμενο γεωπολιτικό κίνδυνο, που διαχέεται στις διεθνείς αγορές. Οι επενδυτές φαίνεται ν’ αναγνωρίζουν ότι η σταθεροποίηση σε διμερές επίπεδο δεν σημαίνει αυτόματη εξομάλυνση του ευρύτερου γεωστρατηγικού περιβάλλοντος. Η περιορισμένη διάρκεια εξαγωγικών αδειών από την Κίνα, οι ανισότητες στους τελωνειακούς όρους και η απουσία δομικών μηχανισμών εποπτείας υποδηλώνουν ότι πρόκειται για μια εύθραυστη συμφωνία, περισσότερο πολιτικού παρά οικονομικού χαρακτήρα.

Παράλληλα, η διαρκής απειλή κλιμάκωσης στη Μέση Ανατολή - και ιδίως το απρόβλεπτο του Ιράν - επιδρά καθοριστικά στις αποφάσεις στρατηγικών τοποθετήσεων κεφαλαίων. Ο χρυσός, εν προκειμένω, δεν λειτουργεί απλώς ως αντιστάθμισμα πληθωρισμού, αλλά ως καταφύγιο απέναντι σε νομισματική, γεωπολιτική και θεσμική αβεβαιότητα.

Οι επενδυτικές στρατηγικές των κρατικών και θεσμικών χαρτοφυλακίων δείχνουν μετατόπιση προς περιουσιακά στοιχεία μηδενικού πιστωτικού ρίσκου. Σε αυτό το περιβάλλον, ο ρόλος του χρυσού ενισχύεται όχι μόνο ως εργαλείο νομισματικής διαφοροποίησης, αλλά και ως σταθεροποιητικός παράγοντας χαρτοφυλακίων με υψηλό επίπεδο έκθεσης σε αναδυόμενες αγορές και γεωπολιτικά ασταθείς περιοχές. Επιπλέον, η ενίσχυση της ζήτησης από τις κεντρικές τράπεζες υποδηλώνει μια στροφή στην αντίληψη περί αποθεματικής πολιτικής, με έμφαση στην προστασία από εξωτερικά σοκ, όπως κυρώσεις ή συστημικές κρίσεις.

Η επαναφορά του χρυσού στο επίκεντρο της παγκόσμιας νομισματικής στρατηγικής δεν συνιστά παροδική επιλογή, αλλά μακροπρόθεσμη αναπροσαρμογή που ενσωματώνει τις νέες συνθήκες αστάθειας και τις προκλήσεις της μετα-παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Οι αγορές δεν αντιδρούν μόνο στην επικαιρότητα, αλλά προεξοφλούν το ενδεχόμενο παρατεταμένης αστάθειας, καθιστώντας τον χρυσό μοχλό ασφαλείας σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από πολυπολικότητα, ενεργειακή ανασφάλεια και νομισματικές αναταράξεις.

Την ίδια στιγμή τους τελευταίους μήνες έχει παρατηρηθεί μια αξιοσημείωτη μετατόπιση στις προτιμήσεις των αγορών, με τις χρηματιστηριακές αγορές στην Ευρώπη, ειδικότερα, να σημειώνουν κέρδη, πολύ μεγαλύτερα από αυτές στις ΗΠΑ, και τους επενδυτές να είναι επιφυλακτικοί στις πολιτικές που ανακοινώνει και εφαρμόζει ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος.

Το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα συνεχίζει να βρίσκεται σε έναν κύκλο μεταβλητότητας και έντασης, με τις πρώτες ύλες, την αγοραστική δύναμη, τα προϊόντα τεχνολογίας και τα πολύτιμα μέταλλα να χρησιμοποιούνται ως «μέσα» προώθησης και επιβολής πολιτικών.