Υβριδική απειλή και μοχλός δημογραφικής αλλοίωσης της ΚΔ η μετανάστευση

Σε μια κρίσιμη περίοδο για την ευρωπαϊκή διαχείριση της μετανάστευσης, η Κύπρος έλαβε εξέχουσα θέση στον διεθνή διάλογο, παρουσιάζοντας μια τεκμηριωμένη ανάλυση της εργαλειοποίησης των μεταναστευτικών ροών από την Τουρκία. Η παρουσίαση πραγματοποιήθηκε στις 28 Μαρτίου, στο πλαίσιο θεματικού retreat που φιλοξενήθηκε από την Αντιπροσωπία της Πολωνίας στην Ελβετία και συγκέντρωσε υψηλόβαθμους εκπροσώπους κρατών, θεσμών της Ε.Ε., του ΟΗΕ και νομικούς εμπειρογνώμονες. To Υφυπουργείο Μετανάστευσης & Διεθνούς Προστασίας (ΥΜΔΠ) εκπροσώπησε η Διοικητική Λειτουργός, κυρία Άντα Αργυροπούλου

Η κυπριακή συμμετοχή, εκ μέρους του Υφυπουργείου Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας, δεν περιορίστηκε σε μια γενική αναφορά. Αντιθέτως, η παρουσίαση ανέδειξε στοχευμένες μεθόδους που χρησιμοποιεί η Τουρκία για να διευκολύνει την παράτυπη μετανάστευση προς την Κύπρο, όπως η διοργάνωση φθηνών απευθείας πτήσεων, η κατάργηση της θεώρησης εισόδου για υπηκόους τρίτων χωρών υψηλού μεταναστευτικού κινδύνου και η χορήγηση «φοιτητικών θεωρήσεων» χωρίς ακαδημαϊκά κριτήρια. Οι πρακτικές αυτές περιγράφηκαν ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής, που στοχεύει στη δημογραφική αλλοίωση της Κύπρου, αντίστοιχη με την τακτική εποικισμού του 1974.

Η παρουσίαση εισήγαγε επίσης τη διάκριση μεταξύ ενεργών και «παθητικών ή ανεκτικών» ενεργειών από εχθρικά κράτη, διευρύνοντας το πλαίσιο κατανόησης υβριδικών απειλών. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην έννοια της «εργαλειοποίησης της μετανάστευσης», η οποία πλέον δεν περιορίζεται μόνο στη μαζική προώθηση μεταναστών στα χερσαία σύνορα, αλλά περιλαμβάνει και πιο σύνθετες, οργανωμένες τακτικές, όπως αυτές που εφαρμόζει η Τουρκία. Εξάλλου, σ' επίπεδο ΕΕ, εξετάζονται συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την περαιτέρω ενίσχυση του ελέγχου των εξωτερικών συνόρων, περιλαμβανομένης της αξιοποίησης προηγμένων τεχνολογικών λύσεων και της κλιμάκωσης της επιχειρησιακής παρουσίας του Οργανισμού Fronte.

Δημογραφική αλλοίωση: Ένα μακροχρόνιο σχέδιο;

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Σημερινής», στην παρουσίαση αποκαλύφθηκε ο τρόπος με τον οποίο η Τουρκία εφαρμόζει εδώ και χρόνια ένα σχέδιο που συνδέεται με την προσπάθειά της να μεταβάλει το δημογραφικό προφίλ της Κύπρου – μια επιδίωξη που ανάγεται στις μεθοδεύσεις της περιόδου μετά την εισβολή του 1974, όταν και πραγματοποιήθηκε οργανωμένη μεταφορά εποίκων από την Ανατολία στα κατεχόμενα.

Η σημερινή «εργαλειοποίηση της μετανάστευσης» χαρακτηρίστηκε ως η σύγχρονη προέκταση αυτής της στρατηγικής: όχι μέσω όπλων, αλλά μέσω της μαζικής και κατευθυνόμενης ροής αιτούντων άσυλο, με τελικό στόχο την πολιτική και κοινωνική αποσταθεροποίηση των ελεύθερων περιοχών της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Πράσινη Γραμμή και αριθμητικά δεδομένα

Κομβικό σημείο της κυπριακής ανάλυσης αποτέλεσε η Πράσινη Γραμμή – μια γραμμή κατάπαυσης του πυρός, που πλέον λειτουργεί ως πέρασμα για παράνομη μετανάστευση από τις κατεχόμενες στις ελεύθερες περιοχές. Το 98% των αιτούντων άσυλο φτάνουν στην Κύπρο μέσω αυτής της διαδρομής, αφού πρώτα έχουν εισέλθει στην Τουρκία.

Η Κύπρος υποδέχεται κάθε χρόνο χιλιάδες αιτούντες άσυλο και, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το 2022 καταγράφηκαν 21.000 νέες αιτήσεις, που αντιστοιχούν σε πάνω από το 7% του πληθυσμού – ποσοστό συντριπτικό για τα μεγέθη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για σύγκριση, το ίδιο ποσοστό στη Γερμανία θα σήμαινε πάνω από 2 εκατομμύρια αιτούντες ετησίως. Οι περιορισμένοι οικονομικοί και υλικοτεχνικοί πόροι στην ελεύθερη Κυπριακή Δημοκρατία καθιστούν το πρόβλημα διαχείρισης της παράνομης μετανάστευσης ζωτικής σημασίας.

Διασυνδέσεις, παραλείψεις και παθητικές ενέργειες

Η παρουσίαση δεν περιορίστηκε σε αριθμούς, αλλά προεκτάθηκε επίσης στις παθητικές ή ανεκτικές ενέργειες της Τουρκίας – μια έννοια που ενίσχυσε θεωρητικά το πλαίσιο της υβριδικής απειλής. Από την έκδοση "φοιτητικών θεωρήσεων" σε άτομα χωρίς ακαδημαϊκά κριτήρια, μέχρι την άρση των θεωρήσεων για χώρες υψηλού μεταναστευτικού κινδύνου, οι μέθοδοι χαρακτηρίστηκαν σκόπιμες και υπολογισμένες.

Παράλληλα, καταγγέλθηκε ότι η Τουρκία επωφελείται από την ευρωπαϊκή οικονομική στήριξη για τους πρόσφυγες εντός των συνόρων της, ενώ διευκολύνει ταυτόχρονα τη διοχέτευση αυτών των ανθρώπων προς την Κύπρο.

Η αντίδραση της Διεθνούς Κοινότητας

Η κυπριακή τοποθέτηση προκάλεσε ισχυρό ενδιαφέρον και ανησυχία. Διπλωμάτες και ειδικοί επισήμαναν πως τα όσα παρουσιάστηκαν από την Κύπρο καταδεικνύουν τη σημασία τού να εξετάζεται η μετανάστευση όχι μόνο ως ανθρωπιστικό και νομικό ζήτημα, αλλά και ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής.

Όπως δήλωσε εκπρόσωπος των διοργανωτών: «Η παρουσίαση της Κύπρου έθεσε τις βάσεις για έναν νέο τρόπο κατανόησης της απειλής. Ήταν μια προσεκτική, τεκμηριωμένη και βαθιά ανάλυση, που άνοιξε τα μάτια όλων μας».

Το μήνυμα Κ.Δ.: Δέσμευση αλλά και επιφυλακή

Κλείνοντας την παρουσίαση, η εκπρόσωπος της Κύπρου τόνισε:
«Αυτό που αντιμετωπίζουμε δεν είναι απλώς πρόβλημα διαχείρισης. Είναι μια κρατικά καθοδηγούμενη απειλή με σαφές γεωπολιτικό περιεχόμενο. Εμείς παραμένουμε πιστοί στις διεθνείς μας υποχρεώσεις. Αλλά δεν μπορούμε να παραμείνουμε αδρανείς απέναντι σε μια κατάσταση που απειλεί τη συνοχή, την κυριαρχία και τη δημογραφική ταυτότητα του έθνους μας».

Η διεθνής κοινότητα καλείται πλέον να δει με νέα ματιά τον ρόλο της μετανάστευσης στη γεωπολιτική σκακιέρα, αναγνωρίζοντας πως η Κύπρος δεν είναι απλώς ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε., που επηρεάζεται από μεταναστευτικές ροές, αλλά η πρώτη γραμμή άμυνας απέναντι σε μια νέα, ασύμμετρη μορφή απειλής.

Έπαινοι ΕΕ σε Τουρκία

Τις προηγούμενες μέρες ο πρέσβης της Τουρκίας στην ΕΕ, Φαρούκ Καϊμακτσί, τόνισε ότι οι σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ δεν περιορίζονται στο μεταναστευτικό, αλλά πρέπει να εστιάζουν σε ευρύτερη συνεργασία. Η δήλωσή του έγινε κατά τα εγκαίνια φωτογραφικής έκθεσης για Σύριους πρόσφυγες στις Βρυξέλλες, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων.

Στην έκθεση με τίτλο «Μια ζωή, μια ιστορία», ο Καϊμακτσί επεσήμανε ότι η Τουρκία φιλοξενεί πάνω από 2,5 εκατομμύρια Σύριους – περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη χώρα – και προσφέρει υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης και κοινωνικής μέριμνας. Υπογράμμισε ότι η επιστροφή των προσφύγων στη Συρία πρέπει να γίνει με ασφάλεια, εθελοντικά και με αξιοπρέπεια.

Ο επικεφαλής της Αντιπροσωπίας της ΕΕ στην Τουρκία, Τόμας Χανς Οσόβσκι, επαίνεσε μάλιστα τη συνεργασία ΕΕ–Τουρκίας για τη στήριξη των προσφύγων, δίνοντας έμφαση στις ανθρώπινες ιστορίες πίσω από τους αριθμούς.

Ενεργοποιεί ένοπλες δυνάμεις ο Μητσοτάκης

Κατά την άφιξή του στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στο ζήτημα του μεταναστευτικού, με επίκεντρο τις αυξανόμενες ροές από τη Λιβύη.

«Να σταλεί σαφές σήμα στην κυβέρνηση της Λιβύης ότι πρέπει να συνεργαστεί με τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε τα σκάφη των δουλεμπόρων να μην εξέρχονται των χωρικών υδάτων της χώρας», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Πρωθυπουργός.

Στο πλαίσιο αυτό ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα έχει ήδη ενεργοποιήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις, αναλαμβάνοντας αποστολή επιτήρησης στα διεθνή ύδατα ανοιχτά της Λιβύης. Στόχος είναι η αποτροπή της δράσης των διακινητών και η αποστολή ενός σαφούς μηνύματος προς τις λιβυκές Αρχές: ότι τα σκάφη των δουλεμπόρων δεν πρέπει να αποπλέουν ή, αν αποπλεύσουν, να επιστρέφουν πριν εξέλθουν των λιβυκών χωρικών υδάτων.

Προεδρία Δανίας: Σκληρή γραμμή για μεταναστευτικό

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε το "Σύμφωνο Ανατολικών Περιφερειών", μια νέα πρωτοβουλία για την ενίσχυση της οικονομίας και της ασφάλειας στις ανατολικές συνοριακές περιοχές της ΕΕ. Το σχέδιο στοχεύει στην υποστήριξη χωρών που αντιμετωπίζουν αυξανόμενες προκλήσεις, όπως η παράτυπη μετανάστευση και η πίεση στις αμυντικές υποδομές, μέσω βελτίωσης υποδομών, οικονομικής συνοχής και ενίσχυσης της ανθεκτικότητας.

Σε αυτό το πλαίσιο, αξίζει να σημειωθεί πως η Δανία, υποστηρικτής της αυστηρής μεταναστευτικής πολιτικής, σχεδιάζει ν’ αξιοποιήσει την ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ από την 1η Ιουλίου, για να ενισχύσει τη σκληρή γραμμή του μπλοκ. Η Δανή Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μαρί Μπιέρε, τόνισε ότι η μετανάστευση σχετίζεται άμεσα με την ασφάλεια της Ευρώπης. Η Πρωθυπουργός Μέτε Φρέντερικσεν στοχεύει σε επεξεργασία αιτήσεων ασύλου εκτός ΕΕ και στον περιορισμό των παρεμβάσεων του ΕΔΔΑ.

Παρά την ανάγκη για ξένο εργατικό δυναμικό, η Δανία επιμένει στη μείωση των μεταναστευτικών ροών, προκειμένου να διατηρήσει το κράτος πρόνοιας. Οι πρόσφυγες στη χώρα λαμβάνουν προσωρινή άδεια παραμονής και ενθαρρύνονται να επιστρέψουν στις πατρίδες τους όταν δεν συντρέχουν πλέον λόγοι προστασίας.

Η Γερμανία αναστέλλει οικογενειακή επανένωση για μετανάστες

Παράλληλα, η Κάτω Βουλή της Γερμανίας ενέκρινε την Παρασκευή την αναστολή για δύο χρόνια της οικογενειακής επανένωσης για μετανάστες που διαθέτουν καθεστώς «επικουρικής προστασίας» - ένα καθεστώς που δεν ισοδυναμεί με πλήρες άσυλο, αλλά έχει χορηγηθεί σε πολλούς πρόσφυγες από τη Συρία.

Η νέα συντηρητική κυβέρνηση του Καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς προωθεί αυστηρότερη μεταναστευτική πολιτική, έχοντας ήδη ενισχύσει την αστυνομική παρουσία στα σύνορα και εφαρμόσει περιορισμούς στην είσοδο αιτούντων άσυλο.

Το νομοσχέδιο, το πρώτο της νέας κυβέρνησης για τη μετανάστευση, καταργεί προσωρινά τον κανονισμό του 2018 που επέτρεπε σε έως 1.000 συγγενείς τον μήνα να ενωθούν με μέλη της οικογένειάς τους που έχουν περιορισμένη προστασία.

Ο Υπουργός Εσωτερικών Αλεξάντερ Ντόμπριντ δήλωσε ότι η αλλαγή θα μειώσει την ετήσια έλευση κατά περίπου 12.000 άτομα και θα περιορίσει το «κίνητρο» για μετανάστευση χωρίς πλήρες άσυλο. Αντιδράσεις υπήρξαν από την αντιπολίτευση, με τους Πράσινους να χαρακτηρίζουν το μέτρο «επίθεση στον θεσμό της οικογένειας», ενώ η ακροδεξιά AfD το χαρακτήρισε «μικρό αλλά σωστό βήμα».

Εν τω μεταξύ, η νέα γερμανική κυβέρνηση δεν σκοπεύει να συνεχίσει τη χρηματοδότηση των ΜΚΟ που συμμετέχουν σε διασώσεις μεταναστών στη Μεσόγειο, παρά την προηγούμενη απόφαση του γερμανικού κοινοβουλίου για ετήσια ενίσχυση 2 εκατ. ευρώ έως το 2026.