Εξώδικα από κάμερες… βερεσιέ - Τρία στα τέσσερα πρόστιμα απλήρωτα

Μέχρι τις 28 Μαρτίου 2025 εκκρεμούσαν περίπου 190.000 εξώδικα προστίμων από το σύστημα φωτοεπισήμανσης (κάμερες ταχύτητας/κόκκινου φωτός) για παραβάσεις καταγεγραμμένες μεταξύ 1 Ιανουαρίου 2022 και 30 Σεπτεμβρίου 2024. Μόνο το 24% εξ αυτών εξοφλήθηκε εντός της προκαθορισμένης προθεσμίας αποπληρωμής (τουλάχιστον 60.000 πληρωμές).

Η περίοδος για εθελοντική τακτοποίηση των ανεξόφλητων εξωδίκων ξεκίνησε στις 8 Ιανουαρίου 2025 και έληξε στις 31 Μαρτίου 2025, χωρίς περαιτέρω αναβολή. Οι οδηγοί που απειλήθηκαν με ποινική δίωξη, αν δεν τακτοποιούσαν τις οφειλές τους, δεν εθα λάμβαναν προειδοποίηση - το σύστημα προωθεί αυτόν τον αυστηρό μηχανισμό πριν από κάθε ενέργεια .

Ανεπίδοτα εξώδικα: Το «κρυφό» πρόβλημα των 250.000 παραβάσεων

Από το 2022 έχουν εκδοθεί συνολικά πάνω από 600.000 εξώδικα μέσω του συστήματος φωτοεπισήμανσης, εκ των οποίων:

• Περισσότερα από 250.000 παραμένουν ανεπίδοτα - δηλαδή δεν παραδόθηκαν στον παραβάτη ούτε μέσω ταχυδρομείου, ούτε με άλλη διαδικασία. Τεχνικές ή διοικητικές δυσλειτουργίες συχνά εμποδίζουν την επίδοση
• Το 2024 μόνο, ενεργοποιήθηκαν 257.906 περιστατικά φωτοεπισήμανσης: από αυτά, 143.447 παρέμειναν ανεπίδοτα, 17.491 ήταν ενεργά αλλά απλήρωτα, ενώ 96.968 εξοφλήθηκαν.

Η πολιτική απάντηση

Από 8 Ιανουαρίου 2025, οι Αρχές έχουν τη δυνατότητα να επιδικάζουν τα απλήρωτα εξώδικα σε όρια εισόδου-εξόδου (π.χ. αεροδρόμια, τελωνεία), για να διασφαλίσουν ότι οι παραβάτες δεν θα διαφύγουν της διαδικασίας με απλή μη παραλαβή.

Ποινική δίωξη: η νέα πραγματικότητα για όσους δεν συμμορφώνονται

Μετά τη λήξη της προθεσμίας αποπληρωμής (31/3/2025), όλοι όσοι δεν πλήρωσαν θα αντιμετωπίζουν αυτόματη ποινική δίωξη, χωρίς νέα ειδοποίηση.

Οφειλές θα μετατρέπονται άμεσα σε ποινικό φάκελο και θα οδηγούνται ενώπιον Δικαστηρίου, όπου αναμένεται να αντιμετωπίσουν επιπρόσθετες συνέπειες - πιθανώς ακόμα και αφαίρεση άδειας οδήγησης.

Άλλαξαν οι βαθμοί: από 12 σε 16 - Νόμος σε ισχύ από 1/2/2025

Σε αντίδραση στην υπερσυγκέντρωση βαθμών ποινής λόγω πολλαπλών παραβάσεων (κυρίως μέσω των καμερών), η Βουλή (με 40 ψήφους υπέρ, 1 κατά) ψήφισε αύξηση του ορίου προσωρινής αφαίρεσης άδειας οδήγησης από 12 σε 16 βαθμούς.

Η τροποποίηση ψηφίστηκε στις 31 Οκτωβρίου 2024 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου 2025. Η πρόταση, εισηγηθείσα από τον Χρύσανθο Σαββίδη (ΔΗΚΟ), δικαιολογήθηκε με βάση την πολυμορφία των μέσων ελέγχου -άλκοτεστ, νάρκοτεστ, φωτοεπισήμανση- τα οποία επιφέρουν βαθμούς ποινής ταχύτερα απ’ ό,τι στο περασμένο σύστημα. Η μόνη αρνητική ψήφος ήρθε από την ανεξάρτητη Ατταλίδου, η οποία εξέφρασε ανησυχία πως οι πολίτες δεν ενημερώνονται επαρκώς και δεν υπάρχει μεταβατική περίοδος.

Σχέση μεταξύ απλήρωτων εξωδίκων και αύξησης βαθμών

Οι δύο θεσμικές αλλαγές -αυστηρότερη ποινικοποίηση για απλήρωτα έξοδα και μεγαλύτερη ανοχή (16 αντί 12 βαθμών)- φαίνεται να αλληλοσυμπληρώνονται:

• Η αύξηση ορίου ποινών στοχεύει στο να αποτρέπει την απώλεια άδειας οδήγησης λόγω συσσώρευσης «ψιλών» παραβάσεων.
• Παράλληλα, η σύνδεση της μη πληρωμής με ποινική δίωξη και δυνατότητα επίδοσης σε σημεία εξόδου αποσκοπεί στη βελτίωση της διαφάνειας και της οικονομικής συμμόρφωσης.

Ωστόσο, το ζήτημα παραμένει: γιατί τόσοι οδηγοί δεν λαμβάνουν καν την ειδοποίηση; Με πάνω από 250.000 ανεπίδοτα εξώδικα, αμφισβητείται η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας επίδοσης και ο σεβασμός στα Δικαιώματα του πολίτη.

Προκλήσεις και προοπτικές

1. Θωράκιση της διαδικασίας επίδοσης
   Η εφαρμογή της επίδοσης σε σημεία εισόδου/εξόδου (π.χ. αεροδρόμια) είναι ένα πρώτο βήμα, αλλά απαιτείται πλήρης ηλεκτρονική διασύνδεση με ΚΕΠ, τελωνεία και πλατφόρμες ενημέρωσης πολιτών.
2. Μεταβατική περίοδος και διαφάνεια
   Η Υπουργός Ατταλίδου επισήμανε πως η έλλειψη μεταβατικού διαστήματος και η ανεπαρκής ενημέρωση των πολιτών δημιουργούν έδαφος για εσφαλμένες ή άδικες κυρώσεις.
3. Αποτελεσματικότερη προειδοποίηση και πλατφόρμες έγκαιρης ενημέρωσης
   Η δυνατότητα του πολίτη να ελέγξει ηλεκτρονικά τις εκκρεμότητές του αποτελεί προτεραιότητα, αλλά πρέπει να συνοδεύεται από εύκολη πρόσβαση, σαφή ειδοποίηση και άμεση ανταπόκριση στις ερωτήσεις.

Συμπέρασμα

Η Κύπρος εξελίσσει το πλαίσιο οδικής ασφάλειας μέσω δύο κρίσιμων αλλαγών:

1. Σύνδεση μη πληρωμής εξωδίκων με άμεση ποινική δίωξη, με στόχο την αύξηση της εισπρακτικής διεκπεραιωτικότητας.
2. Αύξηση των βαθμών ποινής από 12 σε 16 για να προληφθούν περιπτώσεις απώλειας άδειας λόγω συσσωρευμένων μικροπαραβάσεων.

Ωστόσο, η επιτυχία του νέου συστήματος εξαρτάται από:

• Την αξιοπιστία της επίδοσης και την επιτυχή διασύνδεσή της με σημεία ελέγχου.
• Τη μεταβατική ενημερωτική περίοδο για τους πολίτες.
• Την ορθή εφαρμογή ηλεκτρονικών μηχανισμών ενημέρωσης.

Χωρίς αυτά, κινδυνεύει να επικρατήσει μια πρακτική που επικεντρώνεται στην ποινική και εισπρακτική λειτουργία, αντί στην αποκατάσταση της οδικής ασφάλειας και την εμπέδωση της εμπιστοσύνης του πολίτη.