Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες του ουκρανικού πλήγματος στα ρωσικά αεροσκάφη

Η Oυκρανική Υπηρεσία Ασφαλείας SBU «έπιασε στα δίκτυα» της τη Ρωσία με μια ευρείας κλίμακας επίθεση κατά στρατιωτικών αεροδρομίων, προκαλώντας ζημιές στη ρωσική αεροπορία ύψους 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η «Επιχείρηση Ιστός Αράχνης», σύμφωνα με αναλυτές, αναμένεται ότι θα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για τη Ρωσία, οι οποίες δυνατόν να μην περιοριστούν στον πόλεμο με την Ουκρανία. Την ίδια ώρα, όχι μόνο η Ρωσία αλλά και οι χώρες του ΝΑΤΟ, ίσως χρειαστεί να επανεξετάσουν όχι μόνο τον τρόπο φύλαξης των αεροσκαφών τους αλλά και τις νέες τακτικές πολέμου με drones και όπλα προηγμένης τεχνολογίας.

Η ανατομία της επίθεσης

Με την καταστροφική επίθεση με drones κατά των μαχητικών αεροσκαφών της Ρωσίας, η ουκρανική υπηρεσία ασφαλείας SBU «αναβαθμίστηκε» από τους στρατιωτικούς αναλυτές στα επίπεδα της ισραηλινής Μοσάντ.

Η «αναβάθμιση» αυτή δεν ήρθε από τη μια ημέρα στην άλλη. Η SBU έχει μετασχηματιστεί στη διάρκεια των τριών ετών του πολέμου στο πιο «αιχμηρό» άκρο του ουκρανικού δόρατος, έπειτα από δεκαετίες που εκατηγορείτο για διαφθορά, διείσδυση από προδότες και εστίαση στην καταστολή πολιτικών αντιπάλων αντί για πραγματικές απειλές ασφαλείας.

Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, υπό την ηγεσία του αντιστράτηγου Βασίλ Μαλιούκ, η Υπηρεσία έχει φέρει τον πόλεμο στο εσωτερικό της Ρωσίας, με στοχευμένες δολοφονίες φερόμενων προδοτών και Ρώσων στρατιωτικών αξιωματούχων, αλλά και με τη χρήση drones μακράς εμβέλειας με εκρηκτικά, που έχουν πλήξει εργοστάσια παραγωγής στρατιωτικού εξοπλισμού και εγκαταστάσεις πετρελαίου. Επιπλέον, έχει επαναπροσδιορίσει τις «ναυμαχίες», χρησιμοποιώντας ναυτικά drones που ανάγκασαν τον Στόλο της Μαύρης Θάλασσας να εγκαταλείψει κατά κύριο λόγο το λιμάνι βάσης του στην κατεχόμενη Κριμαία.

Η επίθεση με drones, που εξαπέλυσε η SBU την Κυριακή, γνωστή ως «Επιχείρηση Ιστός Αράχνης», σχεδιαζόταν επί 18 μήνες και, σύμφωνα με την Υπηρεσία, προκάλεσε ζημιές σε 41 ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη σε τέσσερα διαφορετικά αεροδρόμια στο εσωτερικό της Ρωσίας.

Σύμφωνα με τον πρώην αναπληρωτή Υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ, Μικ Μαλρόι, «η Επιχείρηση Ιστός Αράχνης θα καταγραφεί ως μία από τις πιο αποτελεσματικές, βασισμένες στη συλλογή πληροφοριών, ειδικές επιχειρήσεις στην ιστορία. Ο μυστικός σχεδιασμός αυτής της πλατφόρμας, η διατήρηση της επιχειρησιακής ασφάλειας και η εξαιρετική δεξιοτεχνία στην εκτέλεση ήταν αξιοθαύμαστα».

Σύμφωνα με Ουκρανό αξιωματούχο των υπηρεσιών επιβολής του νόμου, πράκτορες της SBU πέρασαν λαθραία εξαρτήματα ουκρανικών drones μέσα στη Ρωσία, όπου συναρμολογήθηκαν σε μυστική τοποθεσία. Έπειτα μεταφέρθηκαν κρυφά κοντά στα αεροδρόμια μέσα σε ξύλινα κιβώτια στην καρότσα φορτηγών. Η Ουκρανία παρακολουθούσε τις κινήσεις ρωσικών αεροσκαφών τις ημέρες πριν από την επιχείρηση, ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχίας όταν τα αεροσκάφη ήταν διασκορπισμένα σε πολλά αεροδρόμια.

Το βαθύτερο πλήγμα για τη Ρωσία

Ειδικοί εξηγούν ότι τα πλήγματα της Ουκρανίας με drones αποτελούν ισχυρό πλήγμα στην ικανότητα της Μόσχας να πολεμάει αποτελεσματικά εναντίον της μικρότερης γειτονικής της χώρας, ενώ ταυτόχρονα υπονομεύουν και τη δυνατότητά της να απειλεί πιο απομακρυσμένους αντιπάλους, όπως οι ΗΠΑ, μια εξέλιξη με πιθανές μακροπρόθεσμες γεωστρατηγικές συνέπειες.

Σημαντικό τμήμα του ρωσικού στόλου που χρησιμοποιείται για εκτοξεύσεις πυραύλων εναντίον της Ουκρανίας, και στον οποίο θα στηριζόταν η Ρωσία σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου, καταστράφηκε ή υπέστη ζημιές από τις συντονισμένες επιθέσεις.

Τα αεροσκάφη Tupolev που χτυπήθηκαν στις επιθέσεις είναι παλαιάς σοβιετικής κατασκευής και δεν κατασκευάζονται πλέον. Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία χάνει ένα θεμελιώδες εργαλείο προβολής στρατιωτικής ισχύος εκτός των συνόρων. Τα νεότερα ρωσικά αεροσκάφη είναι πιο ευέλικτα, αλλά υστερούν σε κρίσιμα χαρακτηριστικά, κυρίως στην εμβέλεια και στην ποσότητα των πυρομαχικών που μπορούν να μεταφέρουν. Σύμφωνα με ουκρανικές πηγές και αναλυτές, καταστράφηκε ένα σπάνιο αεροσκάφος διοίκησης και ελέγχου, με ρόλο ζωτικής σημασίας για τον σύγχρονο πόλεμο.

Από τα πάνω από 100 βομβαρδιστικά τύπου Tupolev, που πιστεύεται ότι διαθέτει η Ρωσία, το Κίεβο δηλώνει πως πάνω από 40 υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν. Η πλήρης εκτίμηση των ζημιών αναμένεται να χρειαστεί χρόνο, αλλά αναλυτές που βασίζονται σε δορυφορικές εικόνες και βίντεο έχουν εντοπίσει τουλάχιστον 14 κατεστραμμένα αεροσκάφη. Δεν είναι σαφές πόσα από τα Tu-22 και Tu-95 βρίσκονταν σε επιχειρησιακή κατάσταση πριν από τις επιθέσεις.

Οι ίδιοι αναλυτές σημειώνουν ότι η Ρωσία καλείται πλέον να επανεξετάσει τη στρατηγική φύλαξης και λειτουργίας των βομβαρδιστικών της. Όπως και οι ΗΠΑ, η Μόσχα συνηθίζει να αφήνει τα αεροσκάφη μεγάλης εμβέλειας σε εξωτερικούς χώρους, ευδιάκριτα, τόσο για επιχειρησιακούς λόγους όσο και στο πλαίσιο συμφωνιών πυρηνικού αφοπλισμού από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.

Ωστόσο, οι συνεχείς ουκρανικές επιθέσεις έχουν ήδη αναγκάσει τη Ρωσία να μεταφέρει μεγάλο μέρος του στόλου σε βάσεις πιο απομακρυσμένες από την Ουκρανία. Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι ότι τα πλήγματα της περασμένης Κυριακής σημειώθηκαν σε Βάσεις που βρίσκονται σε απόσταση έως και 3.000 χιλιομέτρων από το Κίεβο, γεγονός που καθιστά την επιτυχία των ουκρανικών επιθέσεων ακόμη πιο αιφνιδιαστική.

Η απόσταση αυτή σημαίνει πως κάθε ρωσική αποστολή απαιτεί μακρά πτήση, κάτι που δίνει χρόνο σε ουκρανικές και Δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών να παρακολουθήσουν τις κινήσεις και να προετοιμαστούν. Παράλληλα, αυξάνει τη δυσκολία σχεδιασμού επιθέσεων από την πλευρά της Μόσχας.

Η Ρωσία καλείται πλέον να διαθέσει περισσότερους πόρους για την προστασία των βομβαρδιστικών και άλλων στρατηγικών μέσων, έπειτα από τις συντονισμένες και καίριες επιθέσεις της Ουκρανίας με drones. Αν και διαθέτει εκτεταμένο σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας, το οποίο έχει επεκτείνει τα τελευταία χρόνια, η Μόσχα αδυνατεί να καλύψει ολόκληρη την επικράτειά της, ιδίως απέναντι σε ευέλικτες απειλές όπως τα μικρά, αργά drones που χρησιμοποιήθηκαν την Κυριακή.

Εκτεθειμένο και το ΝΑΤΟ;

Η «χαρά» για τις χώρες μέλη του ΝΑΤΟ δεν κράτησε και πολύ, αφού η επόμενη ημέρα βρήκε τους αξιωματούχους να διερωτώνται εάν είναι και οι ίδιοι ευάλωτοι στην περίπτωση που ένας αντίπαλος, χρησιμοποιώντας drones, μπορεί να πλήξει σοβαρά μια μεγάλη στρατιωτική δύναμη, είτε πρόκειται για τη Ρωσία, την Κίνα ή ακόμη και τις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τον ειδικό σε θέματα πολέμου, James Patton Rogers, «αυτή η επίθεση ήταν κάτι περισσότερο από ένα μεμονωμένο περιστατικό. Ήταν μια ματιά στον χαρακτήρα των μελλοντικών συγκρούσεων, όπου ο πόλεμος δεν θα περιορίζεται σε ξεκάθαρες γραμμές μετώπου». Είπε ότι το επείγον ερώτημα για το ΝΑΤΟ, μετά «την εντυπωσιακή επίθεση από την Ουκρανία», είναι να προσδιορίσει τις αδυναμίες των δικών του αεροπορικών Βάσεων, βομβαρδιστικών και κρίσιμων υποδομών.

Ενδεικτικό είναι ότι, πριν από το ουκρανικό χτύπημα, η Ρωσία σφυροκοπούσε καθημερινά με μακράς εμβέλειας drones στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους σε όλη την Ουκρανία, επιδεικνύοντας την ικανότητά της να εκτοξεύει χιλιάδες μη επανδρωμένα αεροσκάφη τόσο γρήγορα όσο τα κατασκευάζει. Αντίθετα, οι κατασκευαστές όπλων στις ΗΠΑ και την Ευρώπη αγωνίζονται εδώ και πάνω από τρία χρόνια να αυξήσουν την παραγωγή οπλισμού.

Αναλυτές εξηγούν ότι πολλά μέλη του ΝΑΤΟ εξακολουθούν να είναι προσκολλημένα σε ξεπερασμένες πολεμικές τακτικές και ανίκανα ν’ ανταποκριθούν επαρκώς σε ένα συνεχιζόμενο κύμα κυβερνοεπιθέσεων και άλλων υβριδικών ενεργειών, που απειλούν ενεργειακές υποδομές, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και κυβερνητικές βάσεις δεδομένων που βρίσκονται εκτός των παραδοσιακών μετώπων.

Ενώ η Κίνα προστατεύει τα αεροσκάφη της με περισσότερα από 3.000 θωρακισμένα καταφύγια, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εκτεθειμένους διαδρόμους προσγείωσης. Μάλιστα, ο στρατός των ΗΠΑ ανέφερε 350 περιστατικά με drones σε περίπου 100 στρατιωτικές εγκαταστάσεις πέρσι.

Κυβερνητική επισκόπηση των αμυντικών δυνατοτήτων της Βρετανίας αναφέρει ότι, εάν αναγκαστεί να πολεμήσει τα επόμενα χρόνια, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με αντιπάλους που διαθέτουν νεότερα όπλα και τεχνολογία. Ζητά μαζικές επενδύσεις σε drones αέρος και εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της αποθήκευσης επιθετικών drones μιας χρήσης.

Τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία έχουν ξοδέψει δισεκατομμύρια δολάρια για να χτίσουν τους αντίστοιχους στόλους drones από την αρχή του πολέμου.

Πριν από δύο χρόνια, η Ουκρανία παρήγαγε περίπου 800.000 drones, ενώ φέτος προβλέπεται να παράγει πάνω από 5 εκατομμύρια. Η Ρωσία, η οποία αναμένεται να δαπανήσει πάνω από το 7% του ΑΕΠ της για την άμυνα φέτος, έχει κατακλύσει τους ουρανούς της Ουκρανίας και έχει υπερφορτώσει τις αντιαεροπορικές άμυνές της με περισσότερα από 1.000 drones την εβδομάδα από τον Μάρτιο, λένε οι ειδικοί. Τα περισσότερα είναι της σειράς Geran - η εγχώρια ρωσική έκδοση των ιρανικών επιθετικών drones Shahed μακράς εμβέλειας - με κόστος κατασκευής έως και 20.000 δολάρια ανά μονάδα.

Αν και πολύ φθηνότερα από έναν πύραυλο μακράς εμβέλειας Storm Shadow που κοστίζει 1 εκατομμύριο δολάρια, τα drones Geran εξακολουθούν να κοστίζουν στη Ρωσία αρκετά εκατομμύρια δολάρια την ημέρα. «Αν μπορούν να εκτοξεύουν εκατοντάδες από αυτά την ημέρα, αυτό σημαίνει ότι πρέπει και να κατασκευάζουν εκατοντάδες την ημέρα», δήλωσε ο Samuel Bendett, ειδικός στα ρωσικά drones και άλλα όπλα στο Center for Naval Analysis. Αποτελεί επίσης υπενθύμιση της διαρκούς ισχύος της Ρωσίας - ακόμη και αν εξακολουθεί να υφίσταται πλήγματα όπως οι ουκρανικές επιθέσεις του Σαββατοκύριακου.