51 χρόνια μετά την εισβολή - Το δέον γενέσθαι

51 χρόνια από την τραγωδία του 1974, το πραξικόπημα, την τουρκική εισβολή και την κατοχή του 37% των εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας, αδιαμφισβήτητα το Κυπριακό βρίσκεται στη χειρότερή του φάση. Καθ’ όσον μάς αφορά, θα μπορούσαμε να μιλούμε για κατολίσθηση αφού η Κυπριακή Δημοκρατία και η ελληνική κυπριακή πλευρά, το θύμα της τουρκικής επιδρομής, έχουμε διολισθήσει σε ρόλο παράκλητου προς την τουρκική πλευρά για πραγματοποίηση συνομιλιών. Με έγερση θρασύτατων αξιώσεων για να συναινέσουμε σε απ’ ευθείας εμπόριο των κατεχομένων, απ’ ευθείας πτήσεις, άρση του εμπάργκο και ισότιμο διεθνές καθεστώς. Για να οδηγηθούμε, προτού καν ξεκινήσουν συνομιλίες, σε αναγνώριση χωριστής κυριαρχίας δύο ισότιμων διεθνών οντοτήτων και σε τελική λύση δύο κρατών. Είναι προφανές ότι η άτυπη πενταμερής της Γενεύης και αυτή της Νέας Υόρκης στις 16-17 Ιουλίου, παραμονές της 51ης επετείου της εισβολής, ουδέν απέδωσαν και ούτε προβλέπεται να αποδώσουν μελλοντικά παρόμοιου είδους διαδικασίες.

Το ότι φτάσαμε σε αυτό το κάκιστο σημείο να μας αντιμετωπίζει με πρωτοφανή αλαζονεία, έπαρση και θρασύτητα αξιώσεων η τουρκική πλευρά, θα πρέπει βέβαια να το αναζητήσουμε στο πλαίσιο μιας γενναιόψυχης αυτοκριτικής. Με παραδοχή ολέθριων χειρισμών, που οδήγησαν τη διεθνή κοινότητα να παραγράψει και να διαγράψει τον διεθνή χαρακτήρα του Κυπριακού και να το αντιμετωπίζει, του ΟΗΕ συμπεριλαμβανομένου, ως διακοινοτική διαμάχη. Γιατί, αντί εξ αρχής να καθορίσουμε ως αντίπαλη πλευρά την Τουρκία, ζητώντας μαζί της συνομιλίες για επίλυση της διεθνούς πτυχής του Κυπριακού, συρθήκαμε σε μακροχρόνιες, ατελέσφορες και άκαρπες συνομιλίες με την τουρκοκυπριακή κοινότητα.

Σημασία, ωστόσο, έχει τι κάνουμε τώρα. Ενώπιόν μας υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι να οδηγηθεί το Κυπριακό σε μια εκφυλιστική χρονιότητα παγίωσης των τετελεσμένων με σφραγίδα του ΟΗΕ. Με αβέβαιη οποιαδήποτε νέα μεσολαβητική προσπάθεια, αλλά και με συνέχιση περαιτέρω τουρκικών ενεργειών για αμετάκλητη παγίωση των τετελεσμένων. Όπως η επέκταση του οικοδομικού οργασμού επί των ελληνοκυπριακών περιουσιών, ο εποικισμός της Αμμοχώστου και η υλοποίηση στρατιωτικών υποδομών από την Τουρκία – ναυτική Βάση στο Μπογάζι, στρατιωτικό αεροδρόμιο στο Λευκόνοικο.

Χωρίς καθυστέρηση θα πρέπει να διαμορφώσουμε την αναγκαία τακτική αντιμετώπισης των οφθαλμοφανών αυτών κινδύνων.

1. Ενημέρωση της Διεθνούς και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τις τουρκικές μεθοδεύσεις. Κατάδειξη της αδιαλλαξίας της τουρκικής πλευράς, ώστε να γίνει σαφές ότι είναι αυτή που δεν επιτρέπει την επίτευξη προόδου. Προειδοποίηση ότι, αν δεν υπάρξουν αποτελεσματικές παρεμβάσεις και πιέσεις προς την Τουρκία, ούτε συνομιλίες θα υπάρξουν αλλά και αν πραγματοποιηθούν με διατήρηση των τουρκικών αξιώσεων, θα οδηγηθούν σε αποτυχία.
2. Άμεση διαμόρφωση, σε συνεργασία με την Ελλάδα, μιας στρατηγικής σε σχέση με την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών φιλοδοξιών της Τουρκίας.
3. Οι ευρωτουρκικές σχέσεις είναι ο βασικός μοχλός, το ισχυρό όπλο, η δαμόκλειος σπάθη για να πειθαναγκαστεί η Τουρκία σε εκλογίκευση της συμπεριφοράς της και για συμμόρφωσή της προς τους κανόνες του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Ότι δεν μπορεί κανείς να αναμένει ότι θα συνεχιστεί απρόσκοπτα ο όποιος διάλογος Τουρκίας – Ε.Ε. ενώ η Τουρκία θα συνεχίζει τη στρεψόδικη στάση της και θα εξακολουθεί να περιφρονεί σκαιότατα τις υποχρεώσεις της έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σε αυτό το σημείο να υπογραμμίσουμε ότι το Κυπριακό δεν μπορεί να μπαίνει στο περιθώριο, στον βωμό βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Όσο συνεχίζεται η τουρκική κατοχή στην Κύπρο και όσο παραμένει άλυτο το Κυπριακό, δεν νοείται οριστική βελτίωση των σχέσεων της Ελλάδας με την Τουρκία.

1. Η διαμόρφωση περιγράμματος λύσης του Κυπριακού, με βάση το κοινό ανακοινωθέν του Εθνικού Συμβουλίου του Σεπτεμβρίου του 2009 και με επίσημη κατάθεσή του, ενώπιον της Διεθνούς και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.
2. Με αποσύνδεση της εσωτερικής από τη διεθνή πτυχή του Κυπριακού. Η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, η απομάκρυνση των εποίκων και η κατάργηση των αναχρονιστικών εγγυήσεων του 1960 θα πρέπει να τεθούν ενώπιον της Τουρκίας, για να τοποθετηθεί ενώπιον των ευθυνών της. Να ζητήσουμε και να επιμείνουμε για τη συζήτηση της διεθνούς πτυχής σε διεθνή διάσκεψη, με συμμετοχή του ΟΗΕ, της Ε.Ε, των τριών εγγυητριών δυνάμεων και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
3. Με προώθηση αιτήματος για υιοθέτηση δέσμης αρχών λύσης του Κυπριακού σε ένα προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ύστερα από σωστή προετοιμασία και επαφές με τα κράτη - μέλη.
4. Με προώθηση διαβημάτων για εφαρμογή των ψηφισμάτων 550 (1984) και 789 (1992) του Συμβουλίου Ασφαλείας και της συμφωνίας υψηλού επιπέδου του 1979 Κυπριανού - Ντενκτάς, για κατά προτεραιότητα επιστροφή της Αμμοχώστου.

Η ακινησία, οι απλές διακηρύξεις και η παθητική παρέλευση του χρόνου εμπεδώνουν τα κατοχικά δεδομένα. Είναι η ώρα για μια νέα αρχή με αξιοποίηση του διεθνούς κλίματος για προσήλωση στις αρχές του διεθνούς δικαίου ύστερα και από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

51 χρόνια μετά την τραγωδία του 1974 δεν νοείται επανάπαυση, εφησυχασμός και συμφιλίωση με την παθητική παρέλευση του χρόνου.

Έστω και αργά, η αναμόρφωση στρατηγικής και τακτικής είναι μονόδρομος.

*Πρώην Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων