Γιατί η Κίνα δεν μπορεί (προς το παρόν) να ξεπεράσει τις ΗΠΑ
Τα τελευταία χρόνια κυριαρχεί η τάση πως η ΗΠΑ θα χάσει τον τίτλο που της προσδίδεται από της πλειοψηφία των ανθρώπινου πληθυσμού, πως δηλαδή κατέχει τη μεγαλύτερη οικονομική και στρατιωτική ισχύ σε σχέση τα υπόλοιπα κράτη. Η χώρα που φαίνεται να την απειλεί είναι η Κίνα, η οποία εξελίσσεται ως μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, με ένα ραγδαία αναπτυσσόμενο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, αλλά και με μια μεγάλη εξαγωγική δυνατότητα.
Φυσικά, λόγω αυτών των χαρακτηριστικών και κάποιον άλλων στοιχείων της Κινέζικης πολιτικής, κυκλοφορεί η φήμη πως η Κίνα στα επόμενα χρόνια δεν θα είναι απλά μια από τις ισχυρότερες χώρες του πλανήτη, αλλά θα καταστεί ως η ισχυρότερη, ξεπερνώντας τις ΗΠΑ. Μολονότι δεν μπορεί να αποκλειστεί μια τέτοια πιθανότητα, είναι σημαντικό να εξεταστούν οι παράγοντες που πιθανό να περιορίσουν την Κίνα σε ένα δευτερεύοντα ρόλο.
Αρχικά μια χώρα που θέλει να ονομάζεται ως η μεγαλύτερη σε ισχύ πρέπει να έχει ισχυρούς συμμάχους. Δυστυχώς για την Κίνα τη δεδομένη στιγμή, δεν έχει ισχυρούς δεσμούς με αρκετές μεγάλες χώρες παρά μόνο κάποιες περιστασιακές συμμαχίες. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει καλύτερες σχέσεις με τη Ρωσία, στηρίζοντας ως ένα βαθμό την προσπάθεια που κάνει στην Ουκρανία, όμως ταυτόχρονα διατηρεί σχέσεις και με αρκετές χώρες τις Ευρώπης με τις οποίες γίνονται διάφορες εμπορικές ανταλλαγές, ενώ εξάγει την πλειοψηφία των προϊόντων της στην Αμερικάνικη αγορά, η οποία Αμερική με τη σειρά της στηρίζει οικονομικά την Ουκρανία. Παράλληλα στοιχεία του 2024 καταδεικνύουν πως αποτελεί τη χώρα που εξάγει τον μεγαλύτερο αριθμό αγαθών προς την ΕΕ (21,3% των εισαγωγών της ΕΕ). Επιπλέον παρατηρούμε πως η Κίνα αποτελεί ένα μέρος των BRICS (κυρίως οικονομική συμμαχία), στην οποία συμμετέχουν αρκετά κράτη, όπως η Ρωσία, η Ινδία και η Βραζιλία.
Όμως τα διάφορα προβλήματα όπου έχουν ανάμεσά τους τα μέλη των BRICS (Ινδία- Κίνα,) και η εξάρτηση πολλών εξ αυτών με Δυτικά κράτη (Ινδία- Ιαπωνία, Βραζιλία- ΗΠΑ) δεν τους επιτρέπουν να πετύχουν τα πολιτικά και οικονομικά αποτελέσματα που επιθυμούν. Αντίθετα, η Δυτική συμμαχία με ηγέτιδα την Αμερική, μοιάζει σταθερή, συμπαγής, αξιόπιστη και είναι αρκετά δύσκολο να απειληθεί τα επόμενα χρόνια. Αντίθετα κράτη που είναι πιο κοντά στην Κίνα, όπως το Ιράν βλέπουμε πως δεν έχουν την απαραίτητη στήριξη από την Κίνα, οπότε είναι έρμαια των πολιτικών αποφάσεων των ΗΠΑ. Η ΗΠΑ λόγω τού ότι διαθέτει τον ισχυρότερο στρατό τον κόσμο δεν έχει την ίδια ανάγκη με την Κίνα, η οποία χρειάζεται να αποκτήσει ισχυρούς δεσμούς με κράτη που θα μπορούσαν να τη βοηθήσουν στρατιωτικά.
Ακόμη ένας λόγος της αδυναμίας της Κίνας να ανταγωνιστεί την Αμερική είναι η εξάρτησή της από το Αμερικάνικο δολάριο. Το συγκεκριμένο νόμισμα αποτελεί την μεγαλύτερη νομισματική δύναμη του πλανήτη και ελέγχεται από την ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ. Φυσικά λόγω της τεράστιάς του ισχύς και της δυνατότητας της Αμερικής να το προσαρμόζει στα μέτρα της, αποτελεί ένα καθοριστικό εργαλείο που εδραιώνει την κυριαρχία της. Η Κίνα και τα υπόλοιπα μέρη των BRICS προσπαθούν να ανεξαρτητοποιηθούν τα τελευταία χρόνια από την επιρροή του δολαρίου, ανταλλάζοντας κυρίως με το Κινεζικό Γουάν, όμως αυτό θα διαρκέσει πολλά χρόνια και είναι αμφίβολο αν θα επηρεάσει την ισχύ του Αμερικανικού δολαρίου. Εξάλλου είναι το νόμισμα που χρησιμοποιείται σε πολύ μεγαλύτερη συχνότητα σε σχέση με τα υπόλοιπα νομίσματα και μοιάζει αδύνατη προς το παρόν η απειλή του από οποιοδήποτε άλλο νόμισμα.
Ένας τελευταίος παράγοντας είναι και η οικονομική προσέγγιση και στρατηγική των δύο κρατών. Συγκεκριμένα η Αμερική αφήνει την οικονομία της να κινείται σε ένα πιο καπιταλιστικό, νεοφιλελεύθερο μοντέλο με τις παρεμβάσεις της να είναι μόνο σε συγκεκριμένες περιστάσεις, όπου κρίνεται απαραίτητο. Επιπλέον βάζει πολύ χαμηλούς φόρους στους μεγαλοεπιχειρηματίες τις, ούτως ώστε να διατηρούν τη δύναμη τους, να συνεχίζεται η ροή των επιχειρήσεών τους και αυτοί με την σειρά τους, με τα μεγάλα τους κέρδη να συνεχίσουν να τροφοδοτούν την οικονομία και να παρέχουν επενδύσεις και νέες θέσεις εργασίας. Στην άλλη πλευρά η Κίνα βασιζόμενη σε ένα μοντέλο κρατικού καπιταλισμού αφήνει τις μικρές επιχειρήσεις να δρουν ελεύθερα, όμως διατηρεί τον έλεγχο στους μεγαλύτερους τομείς της οικονομίας (βιομηχανία, ενέργεια). Έτσι τα μεγαλύτερα κέρδη του κράτους πάνε απευθείας στην κυβέρνηση που χρησιμοποιεί τα χρήματα όπως επιθυμεί. Bέβαια, ο παράγοντας αυτός θα μπορούσε να αποτελεί θετικό χαρακτηριστικό σε μια πιο δημοκρατική χώρα, ενδεχομένως αν υπήρχε ένας πιο μικρής κλίμακας κρατικός παρεμβατισμός. Όμως στην Κίνα, όπου η κυβέρνηση δεν λειτουργεί με ιδιαίτερα δημοκρατικά μέσα τα λεφτά που αποκομίζει το κράτος δεν προσφέρονται με τον καλύτερο τρόπο για την ευημερία των πολιτών και όπως παρατηρείται, το Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ της Κίνας είναι πολύ χαμηλότερο από της Αμερικής. Ο συγκεκριμένος δείκτης δείχνει την ποιότητα ζωής των πολιτών και φαίνεται πως οι οικονομικές πολιτικές του Κινεζικού Κράτους δεν συντελούν σε αυτό.
Αυτοί οι 3 παράγοντες είναι οι πλέον καθοριστικοί και η Κίνα οφείλει να τους αντιμετωπίσει τον κάθε ένα ξεχωριστά, αν επιθυμεί στο μέλλον να καταστεί η μεγαλύτερη σε ισχύ χώρα που πλανήτη και να ξεπεράσει την Αμερική.
*Φοιτητής Πολιτικών Επιστημών
