Η κατανάλωση ως οικονομικός δείκτης

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία των τελευταίων χρόνων, η κατανάλωση στην Κύπρο βρίσκεται σε σταθερή ανοδική πορεία σχεδόν σε όλες τις κατηγορίες δαπανών, με ιδιαίτερη έμφαση στις δαπάνες στέγασης, εστίασης και ασφάλισης. Αυτή η αύξηση των καταναλωτικών δαπανών συμβάλλει καθοριστικά στην ενίσχυση της οικονομίας, στη στήριξη του εμπορικού τομέα και στην ισχυρή ανάπτυξη της ιδιωτικής κατανάλωσης.

Οι επιδόσεις αυτές ενισχύουν τον ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ και βελτιώνουν τις μακροοικονομικές προοπτικές της Κύπρου. Η ενίσχυση της καταναλωτικής δαπάνης ωθεί άμεσα την οικονομική δραστηριότητα, ιδίως στους τομείς λιανικής, εστίασης, φιλοξενίας και στέγασης.

Οι υψηλές δαπάνες σε στέγαση και υπηρεσίες διαμονής δείχνουν αυξημένη εσωτερική ζήτηση, γεγονός που ενισχύει τις τοπικές επιχειρήσεις. Η ανάπτυξη στον εμπορικό τομέα (λιανικό και χονδρικό εμπόριο) σε συνδυασμό με την αυξημένη κατανάλωση οδηγούν σε μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία και επενδύσεις. Συνολικά, η ισχυρή ιδιωτική κατανάλωση υποστηρίζει την οικονομική ανάκαμψη, βελτιώνει τον ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ και ενισχύει την εργασιακή δυναμική.

Φυσικά υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί παράγοντες, όπως η αύξηση των ξένων επενδύσεων, λαμβάνοντας υπόψη ότι η οικονομία μας είναι εξωγενής, αλλά και η ενίσχυση των επενδυτικών/αναπτυξιακών δαπανών τόσο μέσω του κρατικού προϋπολογισμού αλλά και με την ενεργοποίηση σημαντικού ποσού ιδιωτικών κεφαλαίων.

Οπότε είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι αναπτυξιακές δαπάνες που έχουν ενταχθεί στον κρατικό προϋπολογισμό να έχουν πολλαπλασιαστικό όφελος στην οικονομία και να ενισχύουν τον μετασχηματισμό της.

Ακρίβεια

Είναι ξεκάθαρο ότι η βελτίωση στην πορεία της οικονομίας και τα χαμηλά ποσοστά ανεργίας ενισχύουν την εγχώρια ζήτηση και κατανάλωση. Φυσικά, αρνητικός αντίκτυπος είναι η διατήρηση της ακρίβειας, παρά τα αρνητικά ποσοστά πληθωρισμού που καταγράφονται την τελευταία περίοδο.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο πληθωρισμός και η ακρίβεια είναι δύο διαφορετικές έννοιες. Ο πληθωρισμός καταγράφει τη μεταβολή των τιμών μεταξύ δύο χρονικών σημείων. Από την άλλη η ακρίβεια αναφέρεται στο γενικότερο πλαίσιο των τιμών. Παρά τη μείωση που παρατηρείται στον πληθωρισμό τους τελευταίους μήνες, αν κάποιος αναλύσει τις τιμές τα τελευταία χρόνια τότε αυτές παραμένουν σε υψηλά επίπεδα.

Σημειώνεται ότι η πορεία της κατανάλωσης αποτελεί σημαντική ένδειξη για το υγιές μιας οικονομίας και ταυτόχρονα καταδεικνύει τις διαθέσεις των καταναλωτών/πολιτών. Η ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης συνεισφέρει σημαντικά στον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων και ενισχύει τα δημόσια οικονομικά μέσω της είσπραξης φορολογιών.

Αλλαγή νοοτροπίας

Τονίζεται ότι ο λιανικός τομέας αναδιαρθρώθηκε σημαντικά, ενώ παρατηρείται αλλαγή στη νοοτροπία των καταναλωτών, οι οποίοι είναι πιο προσεκτικοί στις αγορές και στις δαπάνες τους και προχωρούν σε έρευνα αγοράς πριν προχωρήσουν σε αυτές. Επιπρόσθετα σημειώνεται αύξηση στις διαφημίσεις των εταιρειών του τομέα και των κονδυλίων που δαπανώνται για σκοπούς προβολής και προώθησης, ενισχύοντας την παρουσία σε διαφημιστικά κανάλια, πέραν των παραδοσιακών, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η κατανάλωση, πέρα από τη διάθεση των καταναλωτών, επηρεάζεται και από τη ρευστότητα που υπάρχει στην αγορά και το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, καθώς και τη διάθεση των πολιτών να αποταμιεύσουν. Με τα καταθετικά επιτόκια στο ναδίρ, η διάθεση για αποταμίευση είναι περιορισμένη.

Κάθε πολίτης, όπως και κάθε επιχείρηση, πάντοτε λογικά σκεπτόμενοι, συγκροτούν τον οικογενειακό/επιχειρηματικό προϋπολογισμό, ώστε να διασφαλίζεται για το κάθε άτομο, μέσα από το πέρασμα των χρόνων, ένα ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης για τον ίδιο και την οικογένειά του, ενώ για τις επιχειρήσεις η βιωσιμότητα και η ανάπτυξή τους.

Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται αξιολόγηση των εισοδημάτων, το ποσό που απαιτείται για τις καθημερινές ανάγκες, για αποταμίευση και ενδεχομένως διασφάλιση των κεφαλαίων για δύσκολες εποχές και για τη συνταξιοδότηση, για επενδύσεις σε ακίνητα είτε για διασφάλιση «παθητικού εισοδήματος» ή για ιδία χρήση και σε κινητές αξίες. Στην εξίσωση πάντοτε λαμβάνεται υπόψη η δυνατότητα και το ύψος του δανεισμού. Φυσικά η στρατηγική για κάθε οικογένεια εξαρτάται από τα περιουσιακά στοιχεία που έχει, τα παρόντα και μελλοντικά εισοδήματα και τη διάθεσή της όσον αφορά το θέμα ρίσκου.

Η καλή πορεία του τουρισμού αναμένεται ενισχύει και την κατανάλωση και τη ζήτηση σε υπηρεσίες. Η «εισαγόμενη» κατανάλωση αποτελεί ακόμη ένα στοιχείο ενίσχυσης της εμπορικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας της χώρας, προκαλώντας όμως και αυξανόμενη ζήτηση και «εισαγόμενες» πληθωριστικές πιέσεις. Σημειώνεται πως υπάρχουν συζητήσεις ότι τα κατά κεφαλήν έξοδα ανά τουρίστα παρουσιάζουν μείωση, περιορίζοντας ενδεχομένως το φαινόμενο.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, θα ήταν φρόνιμο να αναλυθεί συνδυαστικά η πορεία της κυπριακής οικονομίας με την πορεία του πληθωρισμού και το ενδεχόμενο λήψης τέτοιων μέτρων και κινήτρων, που θα περιορίσουν την εσωτερική ζήτηση, όχι εις βάρος της οικονομικής ανάπτυξης, αλλά σε ένα πλαίσιο ορθολογιστικού σχεδιασμού.

Η προώθηση των έργων υποδομής, η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η προώθηση τομέων της οικονομίας που θα προσελκύσουν υψηλά αμειβόμενους επαγγελματίες είναι κάποια από τα μέτρα που μπορούν να υποβοηθήσουν στη δημιουργία πραγματικής αξίας στις επενδύσεις.

Σωστή αξιολόγηση

Η θετική πορεία της κατανάλωσης ενισχύει την οικονομία, όμως οποιεσδήποτε υπερβολές πρέπει να τύχουν σωστής διαχείρισης. Όπως σε όλους τους τομείς έτσι και στο λιανεμπόριο, η σωστή αξιολόγηση της πορείας μιας επιχείρησης είναι ιδιαίτερα σημαντική, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητά της.

Την ίδια στιγμή, είναι απαραίτητος ο μακροχρόνιος προγραμματισμός και η συνεχής αξιολόγηση των παραγόντων που επηρεάζουν την κερδοφορία και τη ρευστότητα μιας επιχείρησης, ώστε να οχυρωθεί σωστά για τις περιόδους ύφεσης.

Η αλυσίδα του λιανεμπορίου είναι σημαντική για κάθε οικονομία εφόσον συντηρεί πολλές οικογένειες και επιχειρήσεις όπως παραγωγούς, εργαζόμενους, προμηθευτές και παρόχους υπηρεσιών συναφών με τον τομέα. Επιπλέον αποτελεί τον κύριο «εισπράκτορα» έμμεσων φόρων για την Κυβέρνηση, κάτι που συνιστά βαρόμετρο για τα δημόσια οικονομικά.

Αυτήν τη στιγμή η οικονομία καταγράφει πλεονάσματα, μείωση του Δημόσιου Χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ και θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, παρά το δύσκολο εξωτερικό περιβάλλον.

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα ενισχύεται κεφαλαιακά και σε ρευστότητα και μπορεί να προχωρήσει σε χρηματοδότηση της οικονομίας. Είναι σημαντικό να να διασφαλιστούν συνθήκες βιώσιμης ανάπτυξης και κοινωνικής μέριμνας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των πολιτών και ιδιαίτερα των νέων, να προχωρήσουν οι ανάλογες μεταρρυθμίσεις και να ενισχυθεί η παραγωγική βάση. Επισημαίνεται ότι οι οικονομίες της Ευρωζώνης αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις και θα πρέπει να υπάρχει συνεχής παρακολούθηση των οικονομικών συνθηκών όπως αυτές μεταβάλλονται.