Μετά τα θαλασσώματά του με τους Βρετανούς ο Μακάριος ήθελε «Αμερικάνο μάγειρα»…
Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτη…
Αναφέρομαι στο άρθρο του κ. Αντώνη Σιβιτανίδη στη «Σημερινή» 20.8.2025 «Το Αφήγημα: «Μακάριος συμφώνησε στην εισβολή».
Καταρχήν το δικό μου άρθρο στις 22.7.2025 με τίτλο «Η Αλήθεια είναι μια και αδιαμφισβήτητη: Η Βρετανία άφησε την Τουρκία να εισβάλει…» στο οποίο αναφέρεται:
Και το οποίο γράφτηκε εις απάντηση του πρώτου άρθρου του κ. Σιβιτανίδη «1974 – Εισβολή: Ψέματα και Αλήθειες»
Εδώ - https://simerini.sigmalive.com/article/2025/7/16/1974-eisbole-psemata-kai-aletheies/
Στο δεύτερό του άρθρο στη «Σημερινή» 20.8.2025, ο κ. Σιβιτανίδης θέλει να του αποδείξουμε πού βρίσκουμε ότι «ο Μακάριος συμφώνησε με εισβολή ή λήψη μέτρων άλλων από διπλωματικών».
Καταρχήν δεν εξυπηρετούμε κανένα αφήγημα δικό μας και αντιπαρέρχομαι τον ισχυρισμό του.
Δεν πιανόμαστε από μία λέξη ή φράση. Μελετούμε για χρόνια τα ιστορικά έγγραφα όχι απομονωμένα αλλά στη συνέχεια και στη συνοχή τους για τα ιστορικά γεγονότα. Και πολλές φορές είναι οι συνέπειες που δίνουν και την τεκμηρίωση.
Ο Μακάριος στη δεύτερη συνάντηση που είχε στο Λονδίνο 17 Ιουλίου 1974, αυτή τη φορά στο Φόρεϊν Όφις (5.45 μ.μ.) με τον Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας Τζέιμς Κάλαχαν και άλλους αξιωματούχους, όταν συζήτησε πολλά και διάφορα, ο Κάλαχαν του έθεσε το ερώτημα: « Κατά πόσο θα υπήρχε κατανόηση στην Κύπρο, στο να δουλέψουν (Βρετανοί) στενά με τους Τούρκους στην τρέχουσα κατάσταση. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απάντησε ότι μπορούσαν να πουν ότι αυτό γίνεται με τη δική του συναίνεση» («consent»).
Τι και γιατί ανησυχούσε τόσο πολύ τον Κάλαχαν και προβληματιζόταν αν θα υπήρχε κατανόηση στην Κύπρο να δούλευαν στενά με τους Τούρκους…
Μπορεί να μην αναφέρεται η λέξη εισβολή στα πρακτικά, όμως ο Κάλαχαν και η κυβέρνησή του γνώριζαν πλήρως για την ετοιμότητα της Τουρκίας να εισβάλει. Και τον λόγο που σε λίγη ώρα θα μεταπηδούσε και ο ίδιος (Κάλαχαν) στην πρωθυπουργική κατοικία για να υποδεχθούν τον Ετζεβίτ και να συνεννοηθούν δίνοντάς του το πράσινο φως να εισβάλει.
Και η ερώτησή του προς τον Μακάριο, είναι αυτονόητο ότι δεν αναφερόταν σε ‘διπλωματικές’ (μόνο) «στενές συνεργασίες με την Τουρκία». Όσο και ο ίδιος ο Μακάριος πρέπει να γνώριζε. Εφόσον βοούσαν οι ειδήσεις και τα ΜΜΕ ότι η Τουρκία ήταν έτοιμη να εισβάλει στην Κύπρο. Επομένως ήταν μεγάλο λάθος να δώσει τέτοια ‘ανοικτή επιταγή’ δέσμευση/συγκατάθεση στον Κάλαχαν.
Το στάτους κβο
Ο Μακάριος στη συνάντησή του με τον Κάλαχαν είπε μεταξύ άλλων ότι ήταν δουλειά της Βρετανίας και της Τουρκίας να πιέσουν τους Έλληνες με κάθε τρόπο σχετικά με τη δική τους αξιολόγηση της κατάστασης και να επιδιώξουν την αποκατάσταση του στάτους κβο προ του πραξικοπήματος.
Το 1976 ο Κάλαχαν ομολόγησε στη Μεικτή Επιτροπή του Κοινοβουλίου ότι το 1974 δεν σταμάτησαν την εισβολή γιατί είχαν συμφωνήσει με την τουρκική θέση ότι το στάτους κβο είχε καταρρεύσει και έπρεπε να αντικαταστασθεί!
Βλέπε Φ.Α. «Οι πραγματικές προθέσεις του Λονδίνου» «Σ» 10.9.2015
https://simerini.sigmalive.com/article/2015/9/10/oi-pragmatikes-protheseis-tou-londinou/
Συνομιλία Κάλαχαν/Κίσινγκερ 17 Ιουλίου 1974 ώρα Ουάσιγκτον 2.50 μ.μ. ώρα Λονδίνου 7.50 μ.μ. Δύο ώρες και πέντε λεπτά (2.05’) μετά τη συνάντησή του με τον Μακάριο και καθώς είχε αρχίσει η συνάντηση στο 10 Downing Street μεταξύ Μπουλέντ Ετζεβίτ και της συνοδείας του με τη βρετανική κυβέρνηση.
Ο Κάλαχαν ενημέρωσε τον Κίσινγκερ για τις επαφές Μακαρίου μαζί τους και ότι θα έφευγε για Αμερική την επομένη στις 11 το πρωί ώρα Λονδίνου, ότι ζήτησε με διπλωματικές ενέργειες μη αναγνώριση του Σαμψών κτλ. Ο Κάλαχαν είπε στον Κίσινγκερ ότι με τη θέση της Βρετανίας συμφωνούσαν και όλες οι 9 χώρες Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και το ΝΑΤΟ…
Και πρόσθεσε στον Κίσινγκερ: «… Ελπίζουμε να ασκήσεις την επιρροή σου πάνω στην Ελληνική κυβέρνηση για τους Έλληνες αξιωματικούς. Οι Τούρκοι πιθανόν να μας πουν ότι βάση της Συνθήκης Εγγυήσεως τι θα κάνετε εσείς και αν εμείς δε θα δράσουμε – οποιαδήποτε από τις τρεις δυνάμεις έχει το δικαίωμα να δράσει. Νομίζω ότι μιλούμε για μονομερή δράση (από την Τουρκία) και τότε θα πρέπει να υπάρξει αμερικανική πίεση πάνω στην Ελλάδα…»
Επομένως, αφού η Βρετανία δεν θα δρούσε, ο Κάλαχαν ξεκαθάριζε στον Κίσινγκερ ότι το θεωρούσε δεδομένο ότι η Τουρκία θα επενέβαινε. Και αυτά τα εξηγούσε στον Κίσινγκερ, μετά τη συνάντησή του με τον Μακάριο, και θα ήταν αφέλεια να θεωρηθεί ότι δεν του είχε εξηγήσει το ίδιο σενάριο και ότι ο Μακάριος έδινε τη συγκατάθεσή του για κάτι διαφορετικό.
«Callaghan : What we would do? Well, hopefully you would exert your influence on the Greek Government about the national guard officers. The Turks under our guarantee Treaty may say to us what are you going to do and if action doesn’t seem possible—any of the three powers has the right to take action. I think we can take it that we can talk about unilateral action and if so then there has to be US pressure on Greece. How do you see it?»
(Εννοώντας αυτό που ακολούθησε, δηλαδή να πιέζουν Βρετανοί και Αμερικανοί την Ελλάδα να μην αντιδράσει εμποδίζοντας ελληνική βοήθεια να φθάσει στην Κύπρο, όπως ακριβώς έγινε).
Και πρόσθεσε: «Αν βγει κάτι από τη συνάντηση με τους Τούρκους, θα σου τηλεφωνήσω. Μας έχουν ζητήσει….. αν δεν …θα ενεργήσουν μονομερώς».
«If anything comes out of the meeting with the Turks, I will give you a call. We have had a request—that if they… get out of us, they might act unilaterally… »
(Εννοούσε ότι ο Ετζεβίτ τους είχε ήδη ζητήσει να εισβάλουν μαζί αλλά οι Βρετανοί αρνήθηκαν λόγω των ιδιαίτερων συμφερόντων τους στην Κύπρο, βάσεις κτλ. αλλά δέχθηκαν την έκκληση του Ετζεβίτ να εμποδίσουν ελληνική δύναμη να τρέξει εις βοήθεια της Κύπρου για να τον άφηναν ελεύθερο να ‘κάνει τη δουλειά του’ όπως και έκαναν.)
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v30/d92
(Βλέπε σχολιασμό και ανάλυση της σημασίας της ανταλλαγής αυτής στο βιβλίο του συγγραφέα Λεωνίδα Λεωνίδου «Το σκοτεινό παρασκήνιο της τουρκικής εισβολής στα κέντρα αποφάσεων» σελ. 94-97).
Η κοροϊδία
Όσον αφορά δε τις… περιβόητες διαβεβαιώσεις/κοροϊδία των Γουίλσον/Κάλαχαν προς τον Μακάριο ότι μόνο τον ίδιο αναγνώριζαν κτλ., καθώς η συνάντηση με τον Ετζεβίτ συνεχιζόταν, ο Κάλαχαν ενημέρωσε τον Κίσινγκερ ότι ο Ετζεβίτ, τους ζήτησε κοινή αμερικανο-βρετανική δήλωση ότι καταδικάζουν το νέο καθεστώς και (υποστηρίζουν) αποκατάσταση του παλαιού (δηλαδή Μακαρίου), κάτι που αμφότεροι Κίσινγκερ και Κάλαχαν πίστευαν ήταν πολύ ακραίο!
3 Kissinger and Callaghan spoke again at 5:04 p.m. Kissinger informed Callaghan that Sisco would likely be his envoy for the London talks. Callaghan, in the middle of meeting with Ecevit, informed Kissinger that Ecevit would like a joint U.S.-British statement condemning the new regime and restoring the old one, which both Kissinger and Callaghan believed too extreme. (Library of Congress, Manuscript Division, Kissinger
Papers, Box 384, Telephone Conversations, Chronological File).
Όταν δε στην προηγηθείσα συνάντηση που είχε ο Μακάριος με τους Βρετανούς στο 10 Downing Street όταν ο πρωθυπουργός Χάρολτ Γουίλσον είπε στον Μακάριο ότι θα έβλεπε και τον Ετζεβίτ σε λίγο μετά από τον ίδιο, τι είπε ο Μακάριος;
Ότι το άμεσο ερώτημα ήταν ποια πρακτικά μέτρα μπορούσαν να παρθούν; Το τουρκικό ενδιαφέρον ήταν να μην γίνει η Κύπρος μέρος της Ελλάδας…».
Ποια ήταν άραγε εκείνη τη στιγμή … τα πρακτικά μέτρα που μπορούσαν να πάρουν, οι τρεις χώρες που ο Μακάριος θεωρούσε μπορούσαν να πιέσουν την Ελλάδα, δηλαδή ΒΡΕΤΑΝΙΑ, ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΗΠΑ;
Θα έπαιρναν άραγε φέρρυ-μπόουτ στην Κερύνεια ή στη Λεμεσό να μαζέψουν τους Έλληνες αξιωματικούς και να τους φύγουν από την Κύπρο;
Η Τουρκία ήταν ήδη έτοιμη για εισβολή και ο Ετζεβίτ μαζί με τη μισή στρατιωτική και πολιτική του κυβέρνηση προσγειωνόταν στο αεροδρόμιο Heathrow του Λονδίνου καθ΄οδόν προς την πόρτα τής 10 Downing Street για να κλείσει την συμφωνία αφού προηγηθεί μέγα γεύμα! Και να τους ενημερώσει και μέχρι πού θα έφθανε η γραμμή Αττίλα του…
Ήδη στις 16 Ιουλίου 1974 ο Τούρκος συνταγματολόγος και σύμβουλος της τουρκικής κυβέρνησης M. Soysal, είχε ενημερώσει τον Βρετανό πρέσβη ο οποίος ενημέρωσε το Λονδίνο ότι απόβλεπαν σε συντονισμένη δράση ΗΒ και Τουρκίας βάση του άρθρου 4 της Συνθήκης Εγγυήσεως. Και έγραψε ο πρέσβης: «Μου τράβηξε την προσοχή ειδικά στην παράγραφο 2 λέγοντας αν δεν συμφωνούσαμε σε συντονισμένη δράση, τα τουρκικά χέρια θα είναι νομικά ελεύθερα να πάρουν οποιαδήποτε μονομερή βήματά ήθελαν…»
Το αποτέλεσμα των συναντήσεων Μακαρίου με τους Βρετανούς 17 Ιουλίου 1974 ήταν: Στην πρώτη συνάντηση με τον Πρωθυπουργό να τον δεσμεύσουν να επιτεθεί της Ελλάδας στο Συμβούλιο Ασφαλείας ως εισβολέα. Το έκανε 7 φορές.
(Βλέπε και βιβλία Κώστα Ν. Χατζηκωστή «6 Προεδρικά Πορτραίτα» και «7 Προεδρικά Πορτραίτα»).
Στη δεύτερη με τον επιτήδειο Υπ. Εξωτερικών Κάλαχαν, εξασφάλισαν την «συναίνεσή» του για τη «συνεργασία τους με τους Τούρκους», που δυστυχώς αποδείχθηκε ότι δεν ήταν άλλη από τη συνεννόησή τους στην παρανομία, να προχωρήσει ο Ετζεβίτ με την εισβολή για να άλλαζε το στάτους κβο της Κύπρου. Και για 51 χρόνια να προσπαθούν να εξασφαλίσουν και την υπογραφή μας για την «στενή συνεργασία» τους με τους Τούρκους…
(Βιβλίο Φ.Α. «Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019»).
Στις συναντήσεις του με τους Βρετανούς ο Μακάριος είπε ότι α) ο κίνδυνος από τους Έλληνες αξιωματικούς ήταν μεγαλύτερος από εκείνο από την Τουρκία και οι φόβοι του επαλήθευσαν! Το επανέλαβε δυστυχώς και στην ομιλία του στο Συμβούλιο Ασφαλείας!!! Μα σοβαρά;
Με 800 και πλέον βιασμούς γυναικών, 1619 αγνοουμένων, κοντά 200.000 εκτοπισμένους και το 37% της πατρίδας μας υπό κατοχή μέχρι σήμερα και αιματοβαμμένο με χιλιάδες δολοφονημένους…
Και β) ότι κινδύνευαν ακόμα και οι Τουρκοκύπριοι όχι μόνο οι Ελληνοκύπριοι (!) πράγμα που διέψευσαν οι ίδιοι οι Τουρκοκύπριοι, ο βρετανός ΄Υπ. Αρμοστής και οι Αμερικανοί και ο Ραούφ Ντενκτάς δήλωσε ότι το πραξικόπημα ήταν μεταξύ Ελλήνων…
(Βλέπε και βιβλία Κώστα Ν. Χατζηκωστή «6 Προεδρικά Πορτραίτα» και «7 Προεδρικά Πορτραίτα»).
Γι' αυτό και μετά τα θαλασσώματά του με τους Βρετανούς σωτήρες του, εντός 48 ωρών ο Μακάριος έτρεξε στα πόδια του Χένρι Κίσινγκερ για βοήθεια ζητώντας «Αμερικάνο μάγειρα». Ζήτησε συνάντηση. Με την πρώτη:
Στις 22/7/74: Ο Κίσινγκερ συναντήθηκε ιδιωτικά με τον Μακάριο για 1 ώρα και 20 λεπτά. Ο Μακάριος παρέδωσε στον Κίσινγκερ χειρόγραφο σημείωμα με έξι προτάσεις του για επίλυση του Κυπριακού, συμπεριλαμβανομένων αιτημάτων για επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση πραγμάτων και τη δημιουργία μεικτής αστυνομικής δύναμης στο νησί με ίση εκπροσώπηση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων…
Με τη δεύτερη:
Στις 29/7/74: Ο Μακάριος ζήτησε του Κίσινγκερ να επέμβει… Ο Κίσινγκερ τού είπε ότι υπήρχαν πολλοί μάγειροι (εννοώντας προφανώς τους Βρετανούς στη Γενεύη προεδρεύοντος του Τζέιμς Κάλαχαν και τον ΟΗΕ). Ο Μακάριος τού απάντησε χαρακτηριστικά «προτιμώ Αμερικάνο μάγειρα», ζητώντάς του να εμπλακεί πιο ενεργά και ότι «οι Τούρκοι δεν κάνουν πίσω σύμφωνα με το ψήφισμα του Σ.Α. Ζητούν Ομοσπονδία. Είσαι σε θέση να παίξεις πιο θετικό ρόλο. Μπορείς να κάνεις κάποιες προτάσεις». Ο Κίσινγκερ, που γνώριζε τις θέσεις του Μακαρίου, θα έστελνε, όπως του είπε, με την έγκρισή του, τα 6 του σημεία στην Τουρκία...
Υπήρξαν και άλλες στη συνέχεια συναντήσεις.
«Μετά Παρρησίας – για την Ιστορία και την Αλήθεια»
Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτη… Αν δεν έστελνε την επιστολή του προς Φαίδωνα Γκιζίκη και αν άκουγε τους Γιώργο Χαραλάμπους και τον πνευματικό του πατέρα ηγούμενο Κύκκου Χρυσόστομο. Έγραψε στο βιβλίο του «Μετά Παρρησίας – για την Ιστορία και την Αλήθεια», ο Γιαννάκης Μάτσης.
Σελίδες 66/67: «Ο Μακάριος θεωρούσε δική του οικογένεια την οικογένεια του πεθερού μου... Ο Γιώργος Χαραλάμπους ήταν πολύ αυστηρός και αδέκαστος κριτής. Δεν του χαριζόταν όταν έκρινε ότι δεν έκανε κάτι σωστό... Μετά την άφιξη της Ελληνικής Μεραρχίας στην Κύπρο και ιδιαίτερα μετά το πραξικόπημα της χούντας στην Ελλάδα, το 1967, ο Μακάριος ανησυχούσε για τις ενέργειες των Ελλήνων αξιωματικών και αναζητούσε τρόπο να τους απομακρύνει από το νησί. Σε κάποιο στάδιο σκέφθηκε να γράψει μια επιστολή στον Έλληνα Πρωθυπουργό, Γεώργιο Παπαδόπουλο, ζητώντάς του την απόσυρση των Ελλήνων αξιωματικών.
Αλλά, προτού στείλει την επιστολή, τη συζήτησε με τον πνευματικό του πατέρα, ηγούμενο Κύκκου Χρυσόστομο, και τον Γεώργιο Χαραλάμπους, για να ακούσει τις απόψεις τους. Την διάβαζαν και έμειναν έκπληκτοι. Του είπαν ότι μόνον ένας τρελός θα έστελνε σε στρατιωτικό, που έχει γίνει με πραξικόπημα πρωθυπουργός, επιστολή με τέτοιο περιεχόμενο. Ο Μακάριος τους άκουσε και δεν την απέστειλε.
»Αργότερα, όταν το κακό με τους εξ Ελλάδος αξιωματικούς παράγινε, ιδιαίτερα με την εμπλοκή και τη δράση τους στην παράνομη οργάνωση ΕΟΚΑ Β’, ο Μακάριος ετοίμασε μια παρόμοια επιστολή, η οποία αυτήν τη φορά απευθυνόταν στον πρόεδρο Στρατηγό Γκιζίκη. Κάλεσε πάλι τον ηγούμενο Κύκκου και τον Γεώργιο Χαραλάμπους και τους τη διάβασε "Για όνομα του Θεού, μην την στείλεις!", του είπαν. Αυτήν τη φορά δεν τους άκουσε, με συνέπεια να επισπευσθεί η πορεία προς το πραξικόπημα...».
Η αναφορά Μακαρίου για «Αμερικάνο μάγειρα» από τα αμερικανικά έγγραφα.
Από το βιβλίο Γ. Μάτση.
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος, Λονδίνο 20.8.2025
