Αυξεντιωσύνην Φθονούντες και ου Ζηλώσαντες...

Ο Περικλέους Επιτάφιος αποτελεί ένα αριστούργημα λόγου της αρχαιότητας. Θαυμαζόμενος επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια ως υπόδειγμα τελειότητας. Τον είχε εκφωνήσει ο επιφανής πολιτικός της αρχαιότητας, εκλεγόμενος κατ’ έτος επί πολλά χρόνια στην ήδη ακμάζουσα αθηναϊκή δημοκρατία, Περικλής ο Ξανθίππου. Για τους ηρωικώς πεσόντες κατά το πρώτο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου, το 431-430 π.Χρ. στην πάνδημη κηδεία τους. Στο σύνολό του, ο Επιτάφιος, αναγνωρίζεται και ως κορυφαίος ύμνος - εγκώμιο για το μεγαλείο τού πολιτεύματος της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Αξίζει να τον μελετούν πάντοτε όλες οι γενιές των ανθρώπων. Τον κατέγραψε ο Θουκυδίδης, στο Β 35-44 της Ξυγγραφής του. Ως αιώνιο έκτοτε πολύτιμο «κτῆμά τε ἐς αἰεὶ» της ανθρωπότητας.

Στο προοίμιο του εγκωμιασμού της ηρωικότητας των υπέρ πατρίδος πεσόντων, ο Περικλής επισήμανε ένα χαρακτηριστικό δύο μερίδων των ακροατών του που ισχύει ώς τις μέρες μας. Είχε πει ο Περικλής:

«Είναι δύσκολο να ομιλήσει κανείς όπως αρμόζει σ’ ένα θέμα για το οποίο χρειάζεται κόπος ώστε να γίνει πιστευτή η αλήθεια. Επειδή ο μεν διακείμενος ευνοϊκά ακροατής, που γνωρίζει τα γεγονότα, θα εκλάβει όσα θ’ ακούσει ως υποδεέστερα εκείνων που επιθυμεί και αναμένει να ειπωθούν. Ενώ ο ακροατής που δεν τα γνωρίζει θα νομίζει, από φθόνο («διὰ φθόνον»), πως είναι υπερβολικά όσα από τα λεγόμενα υπερβαίνουν τις δικές του ικανότητες. Ανέχονται τον έπαινο για τους άλλους στον βαθμό που νομίζουν ότι κι οι ίδιοι θα μπορούσαν να τον αξίζουν. Καθετί που είναι ανώτερό τους, από φθόνο δεν το πιστεύουν» («τῷ δὲ ὑπερβάλλοντι αὐτῶν φθονοῦντες ἤδη καὶ ἀπιστοῦσιν» (Β-35,2).

- Ώστε, λοιπόν, ο Φθόνος που αισθάνονται οι Φθονούντες το μεγαλείο των ηρώων, είναι το αίτιο.

Κι αυτό, πράγματι, αποδεικνύεται διαρκώς (ἐς αἰεὶ) από το 430 προ Χριστού έως και το 2025 μετά Χριστόν:

- Τα λόγια εκείνα του Περικλή εξηγούν ευκρινώς κάποιες αντίστοιχες εν Κύπρω, και μετά από 2.455 χρόνια, φθονερές συμπεριφορές, για κορυφαίους ήρωες που έπεσαν μαχόμενοι υπέρ ελευθερίας υπό το λάβαρο της ΕΟΚΑ.

- Και μάλιστα για τον κορυφαίο των κορυφαίων Γρηγόρη Αυξεντίου. Το μεγαλείο της ηρωικής θυσίας του οποίου, μετά από 10ωρη μάχη, την Κυριακή, 3 Μαρτίου 1957, στο περικυκλωμένο από ταξιαρχία των αγγλικών στρατευμάτων κρησφύγετό του στον Μαχαιρά, παρακολούθησαν και κατέγραφαν, επί τόπου, αυτόπτες μάρτυρες, πολλοί διεθνούς κύρους δημοσιογράφοι (ανάμεσά τους και ο αποβιώσας πρόσφατα πλήρης ημερών στη Λευκωσία φίλτατος Άλεξ Ευθυβούλου) και κινηματογραφιστές διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων. Τους οποίους είχε μεταφέρει στον Μαχαιρά από το χάραμα σκοπίμως ο Βρετανός Κυβερνήτης της Αποικίας (και δήμιος) Κύπρου, Στρατάρχης σερ Τζων Χάρντινγκ, βέβαιος ων ότι θα κατέγραφαν τον «θρίαμβό» του να συλλάβει ζωντανό και να εξευτελίσει τον υπ’ αριθμόν ένα επικηρυγμένο και καταζητούμενο από την 1η Απριλίου 1955 ως «τρομοκράτη», υπαρχηγό της ΕΟΚΑ, Έφεδρο Ανθυπολοχαγό του Ελληνικού Στρατού, Γρηγόρη Πιερή Αυξεντίου, 29 χρονών, από το χωριό Λύση. Είδαν οι δημοσιογράφοι με τα μάτια τους, άκουσαν με τ’ αφτιά τους εκ του πλησίον και δημοσίευσαν το Μολών Λαβέ του περικυκλωμένου και μαχόμενου μέχρις εσχάτων ήρωα, που έγινε εκεί ολοκαύτωμα και το όνομα του οποίου έδωσε έκτοτε ένα καινούργιο επίθετο στην ύψιστη έως θανάτου γενναιότητα: «Αυξεντιωσύνη».

ΕΝΑ άκρως ενδιαφέρον σχετικό κεφάλαιο προς μελέτη και εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων είναι, βέβαια, ο εντοπισμός των κινήτρων, ψυχολογικών, κοινωνιολογικών, ιδεολογικών, πολιτικο-φατριαστικών, προσωπικών ή και ομαδικών - οπαδικών, τα οποία παράγουν κάθε φορά σε μερίδες ανθρώπων, ώς τις μέρες μας, το αίτιο του ΦΘΟΝΟΥ που αρχέγονα εντόπισε ο αρχαίος μας Περικλής.

- Τι ποιότητας άνθρωποι και γιατί καταντούν ΦΘΟΝΟΥΝΤΕΣ τους ήρωες;

- Ίσως μπορούν να βοηθήσουν στην εξιχνίαση και πάλι τα λόγια του ίδιου του Περικλή στον Επιτάφιο. Αφού εγκωμίασε διεξοδικά το δημοκρατικό πολίτευμα και τα επιτεύγματα περηφάνιας της πόλης - κράτους των Αθηνών, διδακτικά όπως είπε για όλη την Ελλάδα («τῆς Ἑλλάδος παίδευσιν εἶναι»), και αφού απέδωσε τις ύψιστες τιμές στους κηδευόμενους ήρωες, κάλεσε τους συμπολίτες του να ζηλώσουν το παράδειγμα της γενναιότητας κι ευψυχίας των υπέρ ελευθερίας πεσόντων.

- Εξ αντιδιαστολής προς τον «φθόνο» και τους «φθονούντες» που είχε πει στην εισαγωγή του, υπέδειξε τον «ζήλο» και τους «ζηλώσαντες», στο κάλεσμά του:

«Οὓς νῦν ὑμεῖς ζηλώσαντες καὶ τὸ εὔδαιμον τὸ ἐλεύθερον, τὸ δ’ ἐλεύθερον τὸ εὔψυχον κρίναντες μὴ περιορᾶσθε τοὺς πολεμικοὺς κινδύνους» = Αυτούς τώρα τους ήρωες με ζήλο μιμούμενοι και, κρίνοντας ότι προϋπόθεση της ευτυχίας είναι η ελευθερία, και της ελευθερίας η ευψυχία, μην καταπτοείστε από τους πολεμικούς κινδύνους» (Β-43).

ΩΣΤΕ, λοιπόν, δύναται να εντοπιστεί μία πρώτη από τις γενεσιουργικές αιτίες που τεκμηριώνει επαρκώς την ισχύουσα κι εδώ, στις μέρες μας, κύρια αντίθεση ανάμεσα σε Φθονούντες και Ζηλώσαντες.

- Προφανώς είναι κυρίως η αντίθεση μεταξύ όσων αποδέχονται τον συμβιβασμό με την τουρκική απαίτηση για επιβολή «λύσης» Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας σε ολόκληρη την Κύπρο, απ’ τη μια, και όσων επιμένουν υπέρ της απελευθέρωσης των σκλαβωμένων από τους Τούρκους εδαφών της Κύπρου, απ’ την άλλη.

- Στους πρώτους συγκαταλέγονται και οι κατά καιρούς αόκνως μηχανευόμενοι την δολιοφθορά του ομφάλιου λώρου των Ελλήνων Κυπρίων με το υπέρτατο ιδεώδες τού υπέρ ελευθερίας αγώνα, με το οποίο προίκισε για τους επόμενους αιώνες την υπαρξιακή ταυτότητα του λαού η ένδοξη σε ηρωισμό εποποιία της ΕΟΚΑ κατά τον Απελευθερωτικό Αγώνα του 1955-1959. Γι’ αυτό επιδόθηκαν, μετά από δεκαετίες, στην «αποδόμησή» της. Πολύ ενδεικτικό υπήρξε το ότι οι εν λόγω απόπειρες, μαζί με τις προσπάθειες να καλλιεργηθούν συλλογικές ενοχές στους Έλληνες Κυπρίους για τα «δεινά» της τουρκικής μειονότητας, είχαν ενταθεί στη διάρκεια των επιχειρήσεων ψυχολογικού πολέμου για να συρθεί ο λαός στην έγκριση του Σχεδίου Ανάν.

- Πλάι σ’ αυτά συντρέχουν ενίοτε κι άλλα συν-αίτια: Προσωπικής μανίας αυτοπροβολής για προσοδοφόρα προσέλκυση θαυμαστών και... ψηφοφόρων. Ιδίως αφ’ ότου στο διαδίκτυο τέχθηκε αυξανόμενη και η... «λεγεώνα της ηλιθιότητας», όπως την ονομάτισε ο αποβιώσας το 2016 Ιταλός διανοούμενος και συγγραφέας, Ουμπέρτο Έκο: «Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν το δικαίωμα να μιλάνε σε λεγεώνες ηλιθίων, που άλλοτε δεν μίλαγαν παρά μόνο σε μπαρ, αφού είχαν πιει κανένα ποτήρι κρασί, χωρίς να βλάπτουν την κοινότητα»...

Υπήρξε, παρεμφερώς, από την αρχαιότητα γνωστό το «Σύνδρομο Ηρόστρατου», ο οποίος έμεινε στη ιστορία επειδή το 356 π.Χρ. πυρπόλησε το περίφημο Αρτεμίσιο, ναό της θεάς Αρτέμιδος στην Έφεσο, προκειμένου, από την ασημαντότητα που υπέφερε, να κερδίσει εντυπωσιακή δημοσιότητα και να γίνει τ’ όνομά του πασίγνωστο...

^{Έξι μήνες προτού αποβιώσει στα 88 του χρόνια, ο αγωνιστής της ΕΟΚΑ, Αυγουστής Ευσταθίου, στο μνημόσυνο του Γρηγόρη Αυξεντίου, 27.2.2022, στον καθεδρικό ναό Απ. Βαρνάβα στη Λευκωσία. Ήταν μαζί με τον κορυφαίο ήρωα, μαχόμενος μέσα στο κυκλωμένο από ταξιαρχία των αγγλικών στρατευμάτων κρησφύγετο στην 10ωρη μάχη του Μαχαιρά, 3.3.1957, μέχρι τις ύστατες στιγμές που οι άνανδροι του στρατάρχη σερ Τζων Χάρντινγκ το περιέλουσαν με βενζίνη και το έκαναν ολοκαύτωμα, μπροστά στα μάτια και τις κάμερες των δημοσιογράφων διεθνών πρακτορείων.}