Μετάβαση από την οικογενειακή επιχείρηση στην επιχειρηματική οικογένεια

Ακόμη και αν κάποιος δεν έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τη μελέτη των οικογενειακών επιχειρήσεων, πιθανότατα θα του είναι γνώριμη η φράση ‘‘shirtsleeves to shirtsleeves in three generations’’ και η σημασία της.
Είναι τόσο κοινή η χρήση της, που η βασική πρόκληση για τις οικογένειες με επιχειρήσεις θεωρείται συχνά η επιτυχής μετάβαση της διοίκησης, της ιδιοκτησίας και του ελέγχου της επιχείρησης από γενιά σε γενιά, χωρίς να καταλήξουν στην αποτυχία μέσα σε τρεις γενιές.

Είναι φυσικό οι οικογένειες που δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά να επιθυμούν τη διατήρηση της επιχείρησης για λόγους οικονομικής ασφάλειας και των ευρύτερων ωφελειών που προσφέρει στην οικογένεια: ανάπτυξη κοινωνικού και ανθρώπινου κεφαλαίου, καθώς και της παρακαταθήκης των προσπαθειών τους.
Για πολλές οικογένειες, η επιχείρηση είναι αυτό που συνδέει τα διαφορετικά «κλαδιά» μέσα στις γενιές.

Ωστόσο, όλο και περισσότερες οικογένειες επαναπροσδιορίζουν πλέον την έννοια της επιτυχίας.

Η μετάβαση από την οικογένεια με επιχείρηση στην επιχειρηματική οικογένεια

Μία από τις κύριες μορφές αυτού του επαναπροσδιορισμού είναι η εξέλιξη από το μοντέλο της επιχείρησης με επικεφαλής τον ιδρυτή, σε οικογενειακή διοίκηση και τελικά σε οικογενειακή ιδιοκτησία - κάθε στάδιο αντανακλά μία μεταβολή στη σχέση της οικογένειας με την επιχείρηση.
Αυτή η μετάβαση αποκαλείται συχνά «από οικογένεια με επιχείρηση σε επιχειρηματική οικογένεια» και, παρόλο που είναι δύσκολη, είναι καθοριστικής σημασίας για τη βιωσιμότητα και την επιτυχία τόσο της επιχείρησης όσο και της οικογένειας.

Μια επιχειρηματική οικογένεια συνήθως υιοθετεί μια πιο δομημένη και επαγγελματική προσέγγιση, με έμφαση στη δομή και τη διακυβέρνηση του διοικητικού συμβουλίου, καθώς και στη δημιουργία ξεχωριστών οικογενειακών φόρουμ ή συμβουλίων.
Πολλές από τις μεγαλύτερες δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις στον κόσμο, με σημαντικό ποσοστό ιδιοκτησίας να παραμένει στην αρχική οικογένεια, εξακολουθούν να επηρεάζονται από τις αξίες και την επιχειρηματική κουλτούρα αυτής της οικογένειας.

Παραδείγματα:

• Walmart (ΗΠΑ): 46% ανήκει ακόμη στην οικογένεια Walton
• Exor (Ιταλία): 53% ανήκει στην οικογένεια Agnelli
• Schwarz Group (Γερμανία): παραμένει 100% ιδιοκτησία της οικογένειας Schwarz

Σε πολλές περιπτώσεις, το μέγεθος των επιχειρηματικών οικογενειών είναι τέτοιο, που η συμμετοχή στα οικογενειακά συμβούλια διέπεται από επίσημους κανόνες και κατευθυντήριες γραμμές.

Ουσιαστικά, μια επιχειρηματική οικογένεια συμφωνεί να απομακρυνθεί από την καθημερινή διοίκηση και να αναγνωρίσει τις ικανότητες άλλων στελεχών, προκειμένου να ενισχύσει την αξία των συμφερόντων της πέρα από τις δικές της δυνατότητες.

Από την επιχειρηματική οικογένεια στην οικογενειακή επιχείρηση ευρύτερου σκοπού (family enterprise)

Αφού αποδεχτεί ότι η ηγεσία από μη μέλη της οικογένειας μπορεί να ενισχύσει την αξία της επιχείρησης, μια οικογένεια μπορεί επίσης να εξετάσει σε βάθος την οικονομική της εικόνα συνολικά.

Αυτή η διαδικασία προσφέρει στην οικογένεια την ευκαιρία να αξιολογήσει το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτισμικό της κεφάλαιο:
να κατανοήσει καλύτερα το δίκτυο των σχέσεών της, το βάθος της εμπειρίας των μελών της και τη συμβολή τους στη μακροπρόθεσμη ευημερία της.

Αυτό επιτρέπει στα μέλη της οικογένειας να οραματιστούν ένα μέλλον που δεν ορίζεται από μια στενή διαδρομή, αλλά από την ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου της οικογένειας ως μορφή επιτυχίας.
Συχνά οδηγεί και σε επενδύσεις σε άλλες μορφές οικογενειακού κεφαλαίου, όπως το κοινωνικό κεφάλαιο και η φιλανθρωπική δράση μέσω ιδρυμάτων και καταπιστευμάτων.

Υπάρχουν οικογένειες που είναι πλέον περισσότερο γνωστές για τη φιλανθρωπική τους δραστηριότητα παρά για τις επιχειρήσεις τους - γεγονός που ενίσχυσε τη φήμη τους και το κοινωνικό τους κεφάλαιο, με οφέλη για τις επόμενες γενιές.

Ενίσχυση του οικογενειακού κεφαλαίου

Ο ορισμός και η μέτρηση της επιτυχίας εξαρτώνται θεμελιωδώς από το στάδιο ανάπτυξης της οικογενειακής επιχείρησης, τη φύση του οικογενειακού κεφαλαίου τη δεδομένη χρονική στιγμή και τον ρόλο των κατόχων του κεφαλαίου.

Ιδιαίτερα κατά τις μεταβάσεις μεταξύ γενεών, ο ορισμός της επιτυχίας μπορεί ν’ αλλάξει: από την έμφαση στην επιχειρηματικότητα, στη σταθεροποίηση και την επαναεπένδυση.

Όπως αλλάζει η έννοια της επιτυχίας με την ωριμότητα της οικογενειακής επιχείρησης, έτσι ενδέχεται να αλλάξει και η ανάγκη διατήρησης της οικονομικής επιτυχίας.
Με την αύξηση των αποδόσεων προς την οικογένεια, μπορεί να ληφθεί η απόφαση για ανακατανομή των κεφαλαίων - όχι μόνο προς την επιχείρηση αλλά και προς την ευρύτερη οικογενειακή επιχείρηση (family enterprise).

Η ιδέα του ενσωματωμένου family office προκύπτει από την απόφαση ν’ αξιοποιηθεί το πλεονάζον κεφάλαιο για επενδύσεις σε άλλες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων, επιχειρηματικές ευκαιρίες ή καινοτόμες δραστηριότητες.

Αυτό συνεχίζεται συνήθως έως ότου το κεφάλαιο του family office αποκτήσει τέτοιο μέγεθος, που να δικαιολογεί εξειδικευμένη διαχείριση, ή έως ότου η παρούσα κατάσταση αρχίσει να αποσπά την προσοχή από την κύρια επιχείρηση.

Τα πιο συνηθισμένα και αυτόνομα single family offices (SFOs) δημιουργούνται έπειτα από γεγονότα-ορόσημα, όπως η πώληση, ολικά ή μερικά, της επιχείρησης. Πολλά από αυτά τα SFOs έχουν εξελιχθεί σε ιδιαίτερα επιδραστικούς Οργανισμούς, ανοίγοντας νέους δρόμους επιτυχίας για τα μέλη της οικογένειας.

*cy-dlkpmgfamilybusiness@kpmg.com.cy