Άρχισε το κομματικό «παιδομάζωμα» στα κυπριακά Πανεπιστήμια

Με το καλημέρα της νέας φοιτητικής χρονιάς γέμισε το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από πληρωμένες αναρτήσεις κομματικών-φοιτητικών παρατάξεων. «Ψάχνεις για συγκάτοικο, διαμέρισμα ή πληροφορίες; Επικοινώνησε μαζί μας». Άρχισαν ήδη τα καλέσματα για συναντήσεις των νεοεισερχόμενων φοιτητριών και φοιτητών από παρατάξεις κομματικά εξαρτημένες και υποκινούμενες. Με πρόφαση τη βοήθεια, τα κομματικά φυτώρια επενδύουν στο να εξαργυρώσουν την όποια βοήθεια σε κομματική στήριξη στις εκλογές.

Αν και η φοιτητική ζωή στην ευρωπαϊκή Κύπρο θα έπρεπε να είναι συνώνυμη με την ακαδημαϊκή ελευθερία, τη δημιουργικότητα και την ανεξάρτητη σκέψη, εντούτοις εδώ και δεκαετίες η παρουσία και επιρροή των κομματικών μηχανισμών εξακολουθεί να πέφτει βαριά πάνω στο φοιτητικό κίνημα. Το θλιβερό φαινόμενο του κομματικού «παιδομαζώματος» και ιδεολογικής κατήχησης στα πανεπιστήμια δεν είναι μόνο ντροπή για την ακαδημαϊκή κοινότητα, αλλά και μια πληγή στη δημοκρατική κουλτούρα της χώρας. Ενόψει των επερχόμεων βουλευτικών εκλογών του 2026, το φαινόμενο φέτος διογκώνεται και κανείς δεν δείχνει πρόθυμος να λάβει μέτρα.

Οι μηχανισμοί στρατολόγησης

Εδώ και δεκαετίες, τα πολιτικά κόμματα μεταφέρουν τις μάχες τους στις πανεπιστημιουπόλεις. Δημιούργησαν κομματικά παραρτήματα και «φοιτητικές παρατάξεις», που λειτουργούν ως απλά γρανάζια των κεντρικών κομματικών οργανισμών. Με το που μπαίνει ένας σε κάποιο πανεπιστήμιο, ήδη από το προαύλιο, τυγχάνει υποδοχής από τα «τραπεζάκια» των κομμάτων που απλώνουν δίκτυα κυρίως στους νέους φοιτητές.

Ήδη από την ημέρα ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων για εισδοχή στα πανεπιστήμια, κάποιες κομματικές παρατάξεις ενεργοποιούν τις λίστες με φοιτητές/φοιτήτριες, με καταγεγραμμένες ιδεολογικές τους πεποιηθήσεις. Έτσι αρχίζουν τα τηλέφωνα ή οι επισκέψεις «πόρτα-πόρτα», για ν’ απλώσουν τα δίχτυα του προσηλυτισμού: εξεύρεση κατοικίας, δωρεάν σημειώσεις, εκδρομές, μικροπαροχές, ακόμη και υποσχέσεις για μελλοντικά «μέσα» στην αγορά εργασίας. Έτσι, ο φοιτητής μαθαίνει πως για να προχωρήσει χρειάζεται πρώτα να «βαφτιστεί» ιδεολογικά και να υποταχθεί κομματικά.

Η κομματική ένταξη μοιάζει σχεδόν με τελετουργικό μύησης. Αντί να οικοδομείται πάνω στην ελευθερία της κριτικής σκέψης, χτίζεται στην πελατειακή εξάρτηση. Παλαιότερα, πολλοί φοιτητές έπεφταν «θύματα» κομματικής κατήχησης καθώς ετύγχανε να πηγαίνουν στα οικήματα των παρατάξεων για να παρακολουθήσουν ποδοσφαιρικούς αγώνες.

Το κόστος για τα Πανεπιστήμια

Τα Πανεπιστήμια, αντί να είναι χώροι επιστημονικής αντιπαράθεσης, μετατρέπονται σε μικρογραφίες της Βουλής. Κομματικά πανό, συνθήματα, οπαδικές συμπεριφορές, «στρατόπεδα» και αντιπαραθέσεις που διχάζουν τους φοιτητές πριν καν αποκτήσουν επαγγελματική εμπειρία. Στο πλαίσιο αυτό, ο δημόσιος διάλογος και η διαλεκτική σχέση καταπνίγονται από κομματικά συνθήματα. Παράλληλα, οι εκλογές φοιτητικών ενώσεων εξελίσσονται σε πεδίο δοκιμής μηχανισμών εξαγοράς ψήφων, ενώ η αξιοκρατία αντικαθίσταται από το «ποιον ξέρεις» και όχι από το «τι γνωρίζεις».

Το τίμημα για τους νέους

Με τον τρόπο αυτό, πολλοί φοιτητές δεν γίνονται πολίτες με ανεξάρτητη κρίση, αλλά κομματικά στρατιωτάκια πριν καν αποφοιτήσουν. Μαθαίνουν ότι για να βρουν δουλειά ή να αναρριχηθούν κοινωνικά πρέπει να έχουν πλάτες, μέσο και «κονέ». Αυτό καλλιεργεί φυσικά τον κυνισμό και την απαξίωση για την πολιτική ουσία και διαιωνίζει το αμαρτωλό πελατειακό κράτος. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να ερμηνεύει κάποιος την απογοήτευση των νέων που αρνούνται να μπουν στο παιχνίδι, οδηγώντας τους στην αδιαφορία ή στη μετανάστευση.

Το τίμημα για την κοινωνία

Δυστυχώς, το «παιδομάζωμα» δεν τελειώνει στην αποφοίτηση. Πολύ πιθανό, οι φοιτητές που «προσηλυτίστηκαν» στα χρόνια του πανεπιστημίου να μεταφέρονται αργότερα στις κομματικές οργανώσεις, στην τοπική αυτοδιοίκηση, στη δημόσια διοίκηση για να φτάσουν πολλές φορές μέχρι και τα ανώτατα αξιώματα. Έτσι, ο φαύλος κύκλος που ακούει στο συνθηματικό «πολίτες-πελάτες», με ευλογίες πολλές φορές και των γονιών, διαιωνίζεται.

Η μεγαλύτερη ειρωνεία έγκειται στο ότι όλοι αναγνωρίζουν το πρόβλημα, από καθηγητές μέχρι γονείς, από πολιτικούς μέχρι ΜΜΕ. Όμως, κανείς δεν τολμά να «σπάσει αβγά» και να το ξηλώσει. Τα κομματικά βαμπίρ χρειάζονται το «νέο αίμα» για να ανανεώνονται, και τα Πανεπιστήμια συχνά κλείνουν τα μάτια είτε από φόβο είτε από συνδιαλλαγή. Έτσι, το κομματικό παιδομάζωμα συνεχίζεται απρόσκοπτα, υπονομεύοντας τον ίδιο τον ρόλο του Πανεπιστημίου ως θεσμού χειραφέτησης.

Η κατάσταση στην Ευρώπη

Παρόμοια φαινόμενα συναντώνται φυσικά και αλλού στην Ευρώπη, όχι όμως στην ίδια ένταση και με τον ίδιο τρόπο. Στη Γερμανία, ο RCDS είναι φοιτητική οργάνωση δεμένη με το CDU/CSU, ενώ στη Δανία το Frit Forum δρα εδώ και δεκαετίες στο πλευρό των Σοσιαλδημοκρατών. Στο Βέλγιο, η Comac είναι η νεολαία του κόμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς.

Οι ομοιότητες είναι προφανείς, καθώς οι κομματικές οργανώσεις χρησιμοποιούν τα πανεπιστήμια για να καλλιεργήσουν στελέχη, να κερδίσουν ψηφοφόρους και να φέρουν την πολιτική αντιπαράθεση μέσα στα αμφιθέατρα. Ωστόσο, οι αποκλίσεις είναι σημαντικές. Στην Κύπρο, η ένταση της κομματικοποίησης είναι πολύ πιο υψηλή, με πρακτικές που θυμίζουν πελατειακό κράτος και απόλυτο έλεγχο των φοιτητικών συμβουλίων. Στη Γερμανία ή τη Δανία, οι οργανώσεις έχουν περισσότερο χαρακτήρα ιδεολογικής κοινότητας ή πολιτικού εργαστηρίου, χωρίς να καθορίζουν σε τέτοιο βαθμό την καθημερινότητα των φοιτητών.

Η μεγάλη διαφορά είναι ότι στην Κύπρο το Πανεπιστήμιο συχνά μοιάζει να λειτουργεί ως προέκταση των κομματικών γραφείων, ενώ αλλού στην Ευρώπη οι φοιτητικές οργανώσεις, ακόμη κι αν συνδέονται με κόμματα, λειτουργούν κυρίως ως χώροι πολιτικής ζύμωσης και όχι ως μηχανισμοί πελατειακής εξάρτησης.

To παράδειγμα στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, τα Πανεπιστήμια, όπως το ΕΚΠΑ, το ΑΠΘ, το Πανεπιστήμιο Πατρών, και το Πάντειο αποτελούν παραδοσιακά πεδία έντοης πολιτικής δραστηριότητας. Οι φοιτητικές παρατάξεις, όπως η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ (ΝΔ), η ΠΚΣ (ΚΚΕ), η ΕΑΑΚ (αριστερές κινήσεις) και η ΠΑΣΠ, που ηταν συνδεδεμένη με το ΠΑΣΟΚ, κυριαρχούν στις φοιτητικές εκλογές και δραστηριότητες.

Και εκεί το «κομματικό παιδομάζωμα» είναι έντονο και ορατό στην Ελλάδα, με τις παρατάξεις ν’ ανταγωνίζονται για την προσέλκυση πρωτοετών φοιτητών μέσω εκδηλώσεων, πάρτι, δωρεάν σημειώσεων. Η κατάσταση ωστόσο είναι ακόμη πιο τραγική, καθώς οι φοιτητές υποκινούνται και δέχονται πιέσεις για συμμετοχή σε καταλήψεις και διαδηλώσεις, οι οποίες έχουν κομματικές σκοπιμότητες. Η πολιτική πόλωση είναι πιο έντονη λόγω της μακράς ιστορίας κομματικής εμπλοκής στα ΑΕΙ και της σύνδεσης των παρατάξεων με τα μεγάλα κόμματα. Με την εισαγωγή μη κρατικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα από το 2023, υπάρχει πιθανότητα να αλλάξει το τοπίο, καθώς τα ιδιωτικά ιδρύματα ενδέχεται να εστιάζουν λιγότερο στην πολιτική δραστηριότητα και περισσότερο στην ακαδημαϊκή και επαγγελματική κατάρτιση, όπως συμβαίνει σε κάποιο βαθμό στην Κύπρο. Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί πως στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια καταγράφεται φθορά της επιρροής των κομματικών παρατάξεων, με χαμηλή συμμετοχή στις εκλογές και αυξημένη αποστασιοποίηση των φοιτητών από το κομματικό παιχνίδι. Στην Κύπρο, πότε;