ΑΤΑ στην Κύπρο: Ρήγματα στις συζητήσεις, προαναγγελία παναπεργίας και πολιτική πίεση

Η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ) βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο της κρίσης στην Κύπρο. Αντί να καταλαγιάσουν οι εντάσεις, η κλιμάκωση είναι εμφανής. Συντεχνίες απειλούν με παναπεργία, η Κυβέρνηση διατυπώνει νέες προτάσεις, ενώ οι εργοδοτικές οργανώσεις κρατούν σκληρή στάση όσον αφορά το εύρος και το κόστος της αποκατάστασης του θεσμού. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι η πίεση είναι έντονη - στο πορτοφόλι των πολιτών, αλλά και στην πολιτική βιωσιμότητα.

Πληθωρισμός, ζωή & ΑΤΑ - Τα οικονομικά μεγέθη

Τις τελευταίες εβδομάδες, παρά την αποκλιμάκωση του γενικού ΔΤΚ, οι πραγματικές τιμές υπηρεσιών συνεχίζουν να επιβαρύνουν τα νοικοκυριά. Οι βασικές κατευθύνσεις:

• Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή έδειξε μείωση ~0,9% τον Αύγουστο σε ετήσια βάση.
• Ωστόσο, οι τιμές σε υπηρεσίες καταγράφουν άνοδο ~+3,6%, ενώ η ενέργεια και τα πετρελαιοειδή συνεχίζουν να παρουσιάζουν πτώση - ενδεικτικά, ο ηλεκτρισμός −11,6%, τα πετρελαιοειδή −7,3%.
• Σε αναφορά των μέσων μηνιαίων αποδοχών, η Στατιστική Υπηρεσία σημειώνει αύξηση 5,4% στις μέσες ανδρικές ακαθάριστες μηνιαίες απολαβές κατά το πρώτο τρίμηνο του 2025.

Αντίστοιχα, υπό το ισχύον καθεστώς, η ΑΤΑ για το 2025 έχει ήδη καθοριστεί στο 1,25% για δημόσιους υπαλλήλους και συνταξιούχους, υπολογιζόμενη με βάση το 66,7% του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του προηγούμενου έτους, νοουμένου ότι υπάρχει θετικός ρυθμός ανάπτυξης κατά τα δεύτερα και τρίτα τρίμηνα.

Δηλώσεις & στάσεις: Η πιο πρόσφατη δυναμική

Τι λένε οι φορείς του διαλόγου:

• Οι συντεχνίες, ιδιαίτερα η Πανσυνδικαλιστική, επανέρχονται με το ξεκάθαρο αίτημα της πλήρους αποκατάστασης της ΑΤΑ. Σε δήλωσή τους αναφέρουν πως η θεσμική απάντηση που ζητούν δεν είναι απλώς οικονομική, αλλά ζήτημα αξιοπρέπειας και ισότητας.
• Η ΣΕΚ, μέσω διευκρινίσεων, υπογραμμίζει ότι το τιμαριθμικό επίδομα, που στο τέλος του 2024 ανερχόταν στο 11,17%, ανεβαίνει τώρα στο 12,56% πάνω στους νέους βασικούς μισθούς, αντανακλώντας το 66,7% του ΔΤΚ.
• Από την πλευρά της Κυβέρνησης δεν έχει υπάρξει δημόσια δήλωση το τελευταίο διάστημα που να αποδέχεται πλήρως το αίτημα των συντεχνιών. Οι διαρροές και οι κυβερνητικές τοποθετήσεις επιμένουν στην ανάγκη να εξισορροπήσουν κοινωνική δικαιοσύνη και οικονομική βιωσιμότητα, με όρους προϋποθέσεων ή διαρθρωτικών ελέγχων για τις επιχειρήσεις.

Παναπεργία: Τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου

Η παναπεργία της 11ης Σεπτεμβρίου, με συμμετοχή των μεγαλύτερων συντεχνιών -ΣΕΚ, ΠΕΟ, ΠΑΣΥΔΥ, ΔΕΟΚ- αποτέλεσε την πιο ορατή ένδειξη της έντασης.

• Κατά την ημέρα της παναπεργίας, οι συγκεντρώσεις έγιναν σε Λευκωσία, Λεμεσό, Λάρνακα και Παραλίμνι - έξω από τα Υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας, και άλλα δημόσια κτήρια.
• Οι συντεχνίες δηλώνουν αποφασισμένες: αν δεν υπάρξει ικανοποιητική απάντηση, η κλιμάκωση δεν αποκλείεται. Η παναπεργία χρησιμεύει ως διαπραγματευτικό “όπλο” και ως μήνυμα ότι οι δημοσιογραφικές εκκλήσεις και οι συζητήσεις δεν επαρκούν στο να μετριάσουν τη δυσαρέσκεια.

Το πολιτικό παιχνίδι και το αδιέξοδο

Η Κυβέρνηση καλείται να ισοσκελίσει τον φαύλο κύκλο: από τη μια, ν’ ανταποκριθεί στη ζήτηση των εργαζομένων για επαρκή προστασία από τον πληθωρισμό· από την άλλη, να διασφαλίσει ότι το κόστος της ΑΤΑ δεν θα καταρρακώσει τις μικρές επιχειρήσεις ή τη δημοσιονομική σταθερότητα.

Οι εργοδοτικές οργανώσεις, αν και δεν είναι πάντοτε στο πρώτο πλάνο των δηλώσεων, διατυπώνουν έντονα αιτήματα για “εκσυγχρονισμό” του θεσμού, εισαγωγή κόφτη, όρους που να λαμβάνουν υπόψη την οικονομική δυνατότητα της επιχείρησης και την ανταγωνιστικότητα.

Οι πολιτικές δυνάμεις αντιπολίτευσης πιέζουν την Κυβέρνηση να μην κάμψει την πίεση προς την αποκατάσταση της ΑΤΑ στον μέγιστο δυνατό βαθμό· ενώ το κυβερνών κόμμα καλείται να διατηρήσει την κοινωνική συνοχή, αποφεύγοντας διχαστικά μηνύματα, αλλά και να μην εμφανιστεί ανακόλουθο με τις προεκλογικές διακηρύξεις του.

Τι μέλλει γενέσθαι

Με βάση τις δηλώσεις, τις κινήσεις και τα διαθέσιμα στοιχεία μέχρι τις 12 Σεπτεμβρίου 2025, φαίνονται να διαμορφώνονται τα εξής:

1. Συνεχής διαπραγμάτευση υπό πίεση: Η Κυβέρνηση πιθανόν θα επιχειρήσει να παρουσιάσει μια πρόταση -συμβιβαστική αλλά όχι πλήρη- που να περιλαμβάνει κλιμακωτή εφαρμογή της ΑΤΑ, με όρους και προϋποθέσεις για επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες.
2. Νομοθετική καθαρότητα: Εάν οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν ή παραταθούν χωρίς να υπάρξει ουσιώδης πρόοδος, υπάρχει η πιθανότητα η κυβέρνηση να προχωρήσει με νομοθετική ρύθμιση, ώστε να καθοριστεί νομικά το περιθώριο εφαρμογής της ΑΤΑ, προς αποφυγήν περαιτέρω κοινωνικών αναταράξεων.
3. Κλιμάκωση κινητοποιήσεων: Η παναπεργία ήταν μόνο το πιο πρόσφατο μέτρο· αν οι συντεχνίες θεωρήσουν ότι η πρόταση της Κυβέρνησης είναι ανεπαρκής, δεν θα διστάσουν να προχωρήσουν με νέες μορφές απεργιών ή ευρείες στάσεις εργασίας.
4. Δημοσιονομικές επιπτώσεις και κοινωνική πίεση: Το στοίχημα για την Κυβέρνηση είναι να διαχειριστεί το κόστος - αυξημένες δαπάνες, ενδεχόμενες απώλειες εσόδων, πιθανές επιπτώσεις στην επιχειρηματικότητα - και ταυτόχρονα να διατηρήσει τη νομιμοποίησή της στα μάτια της κοινωνίας.

Σε αυτό το στάδιο, η ΑΤΑ στην Κύπρο δεν είναι απλώς ένα οικονομικό ζήτημα, ούτε ένα αντικείμενο τεχνοκρατικής διαμάχης· έχει καταστεί πολιτικό και κοινωνικό πεδίο σύγκρουσης. Η παναπεργία της 11ης Σεπτεμβρίου εξέθεσε την ένταση, ενώ οι συντεχνίες απειλούν ότι δεν θα δεχτούν “ραμμένες λύσεις”. Η Κυβέρνηση φαίνεται έτοιμη είτε να προσφέρει έναν συμβιβασμό είτε -αν η πίεση συνεχιστεί- να περάσει σε πιο επιθετικές μορφές νομοθέτησης ή/και να αντιμετωπίσει αυξημένη κοινωνική δυσαρέσκεια.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η λύση που θα προκύψει θα είναι αρκετά ισχυρή, ώστε να καθησυχάσει την αγορά εργασίας και να σταθεροποιήσει την καθημερινότητα των πολιτών - ή εάν οι επόμενες ημέρες θα φέρουν ακόμη μεγαλύτερη όξυνση.