Δύο μέτρα και δύο σταθμά στις εύλογες προσαρμογές
Η ισότητα στην εργασία δεν μπορεί να εφαρμόζεται επιλεκτικά. Το δικαίωμα των εκπαιδευτικών των ειδικών καταλόγων, σε εύλογες προσαρμογές είναι θεμελιωμένο δικαίωμα τόσο στη διεθνή όσο και στην εθνική νομοθεσία. Ωστόσο, η σημερινή πραγματικότητα στον χώρο της δημόσιας εκπαίδευσης στην Κύπρο αποκαλύπτει ένα σοβαρό κενό: ενώ στους εκπαιδευτικούς των ειδικών καταλόγων της Δημοτικής και Προδημοτικής εκπαίδευσης χορηγείται μείωση ωραρίου ως διευκόλυνση, στους εκπαιδευτικούς της Μέσης Εκπαίδευσης οι αρμόδιοι απαντούν πώς «δεν προβλέπεται». Πρόκειται ξεκάθαρα για δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Η αναπηρία δεν διαφοροποιείται ανάλογα με το επίπεδο εκπαίδευσης, ούτε οι ανάγκες ενός εργαζομένου παύουν να είναι «εύλογες» επειδή αλλάζει η βαθμίδα εκπαίδευσης που υπηρετεί. Αντίθετα, η ομοιομορφία στην εφαρμογή του δικαιώματος αποτελεί βασική προϋπόθεση για να υπάρχει πραγματική ισότητα.
Το νομικό πλαίσιο που καλύπτει τις εύλογες προσαρμογές και διευκολύνσεις στη διεθνή νομοθεσία, βασίζεται στη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (CRPD). Η Κύπρος έχει κυρώσει τη Σύμβαση με τον Νόμο Ν.8 (ΙΙΙ)/2011. Το άρθρο 27 συγκεκριμένα κατοχυρώνει το δικαίωμα στην εργασία περιλαμβάνοντας τη υποχρέωση των κρατών να διασφαλίζουν εύλογες προσαρμογές στον χώρο εργασίας, χωρίς διακρίσεις.
Επιπρόσθετα, στο Νόμο περί Ατόμων με Αναπηρίες (Ν. 127(Ι)/2000 όπως έχει τροποποιηθεί, προβλέπεται ρητά «κανένα άτομο με αναπηρία δεν μπορεί να υφίσταται δυσμενή διάκριση στην εργασία» και ότι οι εργοδότες έχουν την υποχρέωση να λαμβάνουν εύλογες προσαρμογές, ώστε να διευκολύνεται η απασχόληση.
Τέλος, στη Νομοθεσία για την ποσόστωση στην απασχόληση (Ν.146(Ι)/2009, αν και αφορά την πρόσληψη, καθιερώνει τη θετική δράση υπέρ των ατόμων με αναπηρίες, ενισχύοντας την αρχή ότι το κράτος έχει καθήκον να λαμβάνει μέτρα για την ουσιαστική ισότητα, όχι απλά την τυπική.
Με βάση τα πιο πάνω νομικά εργαλεία, και άλλα τα οποία θα μπορούσα να μιλώ για ώρες, όπως οι αδικίες και ανισότητες που υφίστανται τα άτομα με αναπηρίες, οι ορατές και αόρατες αναπηρίες, το εργασιακό μπούλιγκ που υφίστανται και τόσα άλλα, η άρνηση της μείωσης του ωραρίου στους εκπαιδευτικούς με αναπηρίες της Μέσης Εκπαίδευσης δεν στέκει ούτε θεσμικά, ούτε ηθικά. Είναι ακόμη ένας εμπαιγμός και κοροϊδία από πλευράς της πολιτείας και του ΥΠΑΝ.
Η διάκριση αυτή δημιουργεί ένα παράδοξο: δύο εκπαιδευτικοί με την ίδια αναπηρία, ο ένας στη Δημοτική και ο άλλος στη Μέση εκπαίδευση αντιμετωπίζονται με διαφορετικό καθεστώς. Έτσι, αντί το κράτος να άρει τα εμπόδια, τα αναπαράγει. Αυτό δεν είναι απλώς διοικητική παράλειψη, είναι παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Τα ακόλουθα προτείνονται ως τρόποι απάλειψης αυτού του φαινομένου της δυσμενούς διάκρισης:
- Εναρμόνιση όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. Οι εύλογες προσαρμογές πρέπει να ισχύουν ενιαία για όλους τους εκπαιδευτικούς των ειδικών καταλόγων.
- Έκδοση ερμηνευτικής εγκυκλίου από την ΟΕΛΜΕΚ προς το ΥΠΑΝ που να διευκρινίζει ότι η μείωση ωραρίου ή οι άλλες διευκολύνσεις ή οι εύλογες προσαρμογές που παραχωρούνται στους εργαζόμενους με αναπηρίες, δεν είναι «προνόμιο» αλλά νομική υποχρέωση του κράτους και η μη παραχώρηση τους ισότιμα παραβιάζει την αρχή της ισότητας.
- Η επέμβαση και ενεργοποίηση του Επιτρόπου Διοικήσεως (Ombudsman), για να εξετάσει το πιο πάνω ζήτημα υπό το πρίσμα των δικαιωμάτων των Ατόμων με Αναπηρίες, κατά πόσον η ανισότητα στην παροχή των εύλογων προσαρμογών, παραβιάζει τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα άτομα με αναπηρίες και αφήνει εκτεθειμένη την Κυπριακή Δημοκρατία.
Εν κατακλείδι, η πολιτεία καλείται να σταματήσει την πρακτική των δύο μέτρων και δυο σταθμών. Οι εύλογες προσαρμογές δεν είναι χάρη, ούτε προνόμιο, είναι δικαίωμα και υποχρέωση του κράτους να τις παρέχει. Και τα δικαιώματα, όταν εφαρμόζονται αποσπασματικά μετατρέπονται προνόμια για λίγους και σε αδικία για τους υπόλοιπους.
Καλούμε την ΟΕΛΜΕΚ και την ΚΥΣΟΑ να παρέμβουν άμεσα και δυναμικά, ώστε να στηρίξουν τους εκπαιδευτικούς της Μέσης Εκπαίδευσης και να απαιτήσουν την πλήρη εφαρμογή των εύλογων προσαρμογών σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης ισότιμα.
*Πρόεδρος του Συνδέσμου Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ειδικών Καταλόγων (Σ.Ε.Λ.Ε.Κ.)
Φιλόλογος
